2.9-Çocuk ve gençte dayanıklılık antrenmanının özellikleri nelerdir? Çocukluk ve gençlikte, dayanıklılığın en hassas olduğu dönemler erkeklerde ve kızlarda 4 yaşından sonraki dönemde rastlanmaktadır. Konuyu biraz daha açarsak, erkeklerde 14 ve 15 yaşlar dayanıklılığın çok kolay geliştirilebilecegi dönemlerdir. Kızlarda bu dönem 13 yaş olarak görülür. Bilimsel çalışmalar, çocukların ergenlik dönemi öncesi devamlı yüklenmelere ve interval (aralı) antrenmanlara uygun olmadığını göstermiştir. Bu nedenle okul öncesi ve okul dönemlerinde dayanıklılık antrenmanlarının içeriği genelde oyun formu şeklinde olmalıdır. Bunlar ebeleme, stafet yarışları, yer değiştirme oyunları gibi eğitsel oyunlar olabileceği gibi yakan top, mini basketbol, mini futbol gibi küçük takım oyunları da olabilir. Ayrıca piramidal yüklenme şeklinde (1-2-3-2-1 dakikalik) koşular da aralarında birer dakikalık dinlenme verilerek uygulanabilir. Devamlı yüklenme şeklinde de 5-10-15 dakikalık koşular yapılabilir. Ergenlik dönemi sonrası ise normal dayanıklılığı geliştirici çalışmalara başlanabilir.(5)

Çocukların kalp dolaşım sistemi, akciğer ve kan sistemleri antremana, ilke olarak en az yetişkinlerde oludğu kadar elverişlidir. (4)



2.10-Çocukta ve gençte hareketliliğin özellikleri nelerdir?

Eklemlerin hareket genişliği, yani hareketlilik erkek çocuklarda 4 ve 8 yaşları, kızlarda ise 4 ve 13 yaşları büyük önem taşımaktadır. Bu yaşlarda artış büyük orandadır. Erkeklerde 6, 9, 13 ve14 yaşları ile kızlarda 6, 9 ve 12 yaşlarında da düşük oranda artışlar gözlenebilir. (5)



3.YETENEK SEÇİMİ



3.1 - Yetenek nedir, yetenek seçiminin genel prensipleri nelerdir?

Sportif bağlamda yetenek kavramı , belli bir alanda normalin üzerinde ancak henüz tam gelişmemiş özellikler bütünü ve bunlara sahip kişi olarak değerlendirilir.

Yetenek seçiminde genel prensipler



·Zamanında yapılması. Bu durum gelişmekte olan vücudun ne daha önce ne daha geç yaşta spor antrenman araçlarının etkisine tabi tutulmasıdır.

·Kapsamlı yapılması. Burada seçimin değerlendirilmesinde kapsamlı spor- pedagajik, mediko-biyolojik, fonksiyonel vb. testler bazında yapılmasının önemi vurgulanmaktadır.

·Ayrımcılık. Yapılan test ve ölçümlerde adayın yönlndirileceği spor dalı açısından sporcu hakkında objektif, güvenilir, bilgi ve tahmin kaynağı olan en önemli belirti ve kriterlerin ayrılması gerekmektedir.

·Yetenek seçimi ve spor hazırlığı arasında bir birliğin olması . Seçilen adayın spor antremanı dışındaki potansiyel imkanları, onun spor hazırlığı sırasında gösterdiği kişisel özellikleri ile birlikte değerlendirilmesidir. Bir deyişle amaç sadece yeteneği keşfetmek değildir, onun antrenman ve eğitim sırasında gösterilen performansla birlikte değerlendirilmesi gerekmektedir.(3)



3.2- Yetenekli sporcuların özellikleri nelerdir?

Yetenekli bir sporcu incelendiğinde, diğer sporculara oranla şu özellikleri farklılık gösterir: a. Antrenmanda daha başarılıdır. b. Antrenmanda verilen uyarılara daha çabuk uyum sağlar. c. Daha çabuk ögrenir. d. Edindiği deneyimleri, başarısını artırmak amacıyla kullanır. e. Verilen görevleri başarı ile sonuçlandırır ve soruları yaratıcı biçimde çözümler. f. Performans gittikçe yükselir. g. Stres altında bile doğru değerlendirme yapar. h. Riski göze alır. i. Başarısızlıklar onun için motivasyon unsuru olur.



3. 3-Yetenek seçiminde hangi yöntemler uygulanır?

Yetenek seçiminde temelde iki yöntem uygulanır. Bunlar, doğal seçim ve bilimsel seçim yöntemidir. Doğal seçim yönteminde kişi ya seçtiği spor dalına katılır ya da başarılı olamadığı bir daldan başka bir spor dalına yönelip orada başarılı olur. Bilimsel seçim yönteminde ise bilimsel testlerle kişilerin kendileri için en uygun spor dalları belirlenir ve onlara yönlendirilir.(5)



3.4-Yetenek seçiminde hangi ölçütler kullanılır?

Bilindigi gibi yetenek seçimi ve spora yönlendirme yüksek sportif performansa yönelik spor anlayışı içinde değerlendirilir. Sporda yetenek kavramının belirlenmesinde etkili olan faktörler şunlardır:

a. Vücut ölçüsü ve ağırlığı, kas ve yağ dokuları ,ilişkisi, vücut ağırlık merkezi ve uzuvların birbirine olan uyumu gibi antropometrik özellikleri,

b. Aerobik ve anaerobik dayanıklılık gibi, etki ve tepki hızı, statik ve dinamik gücü, hareket koordinasyonu gibi bedensel özellikleri

c. Denge ses ve top duygusu, ritm duyarlılığı ve ritmik hareketleri, mesafe ve hız hissi, ifade becerisi gibi tekno-motorik özellikleri

d. Algılama, gözlem ve analiz becerisi, öğrenme temposu gibi öğrenme yeteneği temposu gibi öğrenme özelliği,

e. Antrenman, fiziksel zorlanma, çalışkanlık, başarma isteği gibi uygulama özellikleri

f. Konsantrasyon, akıllılık, planlama güçve tempo ayarı, yaratıcılık gibi zihinsel özellikleri

g. Psikolojik dayanıklılık, stres aşımı, yarışmaya hazır olma vb. psikolojik özellikleri

h. takım anlayışı, rol değişimi, liderlik vb. sosyal özellikleri

göz önüne alarak yapılan değerlendirmeler ile yetenek seçimi daha da kolaylaşmaktadır.Sporcunun çeşitli alanlarda az vaya çok sahip olduğu beceriler ve kabiliyetler ağını doğuştan gelen yetenek olarak gözönüne alabiliriz.(3)



3.5-Yetenek seçimi kaç aşamalıdır? Yetenek seçimi üç aşamadan oluşmaktadır. Bunlar ön seçim, ara seçim ve son seçimdir.



4. BÜYÜME VE GELİŞME



Büyüme; organizmadaki hücre sayılarının ve hücrelerin büyüklüğünün artarak vücut hacim ve kütlesinin artması, gelişme ise; hücre ve dokuların yapı ve bileşimindeki değişimlerele biyolojik işlevlerin kazanılması olarak ifade edilmektedir. İşte burada en öemli husus çocuk organizmasının devamlı büyüme, gelişme ve değişme sürecinde olarak yetişkinden ayrılmasıdır. O halde çocuklara spor yaptırırken bu özelliğin hiçbir zaman unutulmaması gerekmektedir.



4.1-Büyüme ve gelişmeye kalıtımın etkisi nedir?

İnsanların büyümeleri kromozomlarında bulunan genlerle belirlenir. Büyümeyi ilgilendiren tüm konular, genlerdeki genetik şifrelere bağlıdır. Kişinin boyu, maksimum boya ulaşabileceği zaman, kemik ve cinsel olgunlaşması hep bu şifrelerde kodlanmıştır. Bu konu üzerinde yapılan çalışmalar çocuklar ile ebeveynleri arasında yüksek ilişkiler olduğunu göstermiştir. Özellikle de uzunlukların, genişliklere oranla daha yoğun bir şekilde kalıtımdan etkilendiği görülmektedir. Bununla birlikte kişinin büyüme sürecinde boyu ile ilgili kesin tahmin yapmak olası değildir. Ayrıca kişinin doğum boyu ve kilosu genel olarak ilerideki boyu ve kilosu hakkında sağlıklı bir bilgi vermez.



4.2-Büyüme ve gelişmeye ırkın etkisi nedir?

İnsanların büyüme ve gelişmelerindeki etkili faktörlerden birisi ırksal faktördür. Bu konudaki araştırmalar bilindiği gibi genelde üç ırk üzerinde yoğunlaşmıştır. Bunlar siyah, beyaz ve sarı ırklardır. Doğum sırasında beyaz ırk çocuklarının , siyah ırka göre daha ağır olduğu belirlenmistir. Ama bu farklılıklar 5-14 yaşları arasındaki gelişme sürecinde tersine dönmektedir. Bu süreçte siyah ırk çocukların beyazlara göre daha uzun ve daha ağır oldukları gözlenmiştir. Sarı ırk ise bilindiği gibi beyaz ırka oranla daha kısa ve hafiftir. Irklar arasındaki büyüme ve gelişimdeki etkili faktörlerden birinin de çevre olduğu görülmektedir. Örneğin Amerika’da sarı ırk çocukları , ülkelerine oranla daha iri olmaktadır. Bu da çevre faktörünün göz ardı edilmemesi gereken bir faktör olduğu gerçeğini ortaya koymaktadır. Hatta bu konuda tek yumurta ikizleri üzerinde yapılan araştırmalarda bile çevre faktörünün etkinliği belirlenmiştir.



4.3-Büyüme ve gelişmeye cinsiyetin etkisi nedir?

Doğumda kız çocukları, erkeklere oranla daha olgundur. Büyüme ve gelişmeleri, erkeklere oranla daha hızlıdır. Oyun çağı çocukluğuna gelindiğinde, kız ve erkek çocukların büyüme ve gelişmeleri arasında bir farklılık görülmemektedir. Ergenlik çağı, kız çocuklarında erkeklerden iki yıl önce başlar. Bu nedenle kızlarda , erkeklerden iki yıl önce hızlı büyüme ve gelişme görülür. Ama iki yıl sonra erkeklerde büyüme ve gelişme birden hızlanır ve birkaç yıl devam eder. Bu da erkeklerin aynı yaştaki kızlardan çoğunlukla daha uzun olmalarını sağlar. Kız çocukları erkeklere oranla büyüme ve gelişme sırasında çevresel faktörlerden daha az etkilenir.



4.4- Büyüme ve gelişmeye beslenmenin etkisi nedir?

İnsanlarda büyüme ve gelişmeyi etkileyen en önemli dış faktörlerden birisi beslenmedir. Bu konudaki çalışmalar beslenme ile büyüme ve gelişme arasında çok anlamlı ilişkiler göstermiştir. Yetersiz ve dengesiz beslenme ile büyüme çağındaki çocukların boylarında düşüş görülmüştür. Çocukta sürekli bir büyüme ve gelişme olduğundan, beslenme yetersizliği bu dönemde büyüme ve gelişme üzerinde çok derin izler bırakır. Kız çocuklarının, erkeklere oranla yetersiz beslenmeden etkilenmeleri daha az olmaktadır. Bilindiği gibi proteinli besinler kemiklerin uzaması, kas ve iskeletin olgunlaşması yönünden etkindir. Çocuklarda günlük protein gereksinimi kilogram başına 2. 5 grama kadar çıkabilir. Bu kuvvet gerektiren spor dallarında bir yetişkinin gereksinimine eşdeğerdedir. Demeter, çocuklardaki metabolik faaliyetlerin yetiskinlere oranla yüzde 20-30 daha fazla olduğunu söylemektedir.



4.5- Büyüme ve gelişmeye sosyo-ekonomik düzeyin etkisi nedir?

Büyüme ve gelişmede çocuğun içinde yaşadığı ortamın saglıklılığı, yaşadığı ev, ailesinin ekonomik durumu, ailenin kültürel ve eğitsel düzeyi de önem taşımaktadır. Bu konuda yapılan birçok araştırmada baba meslekleri ile çocuğun gelişimi ilişkili bulunmuştur. Ayrıca alt sosyo-ekonomik düzeydeki çocukların gelişimi ile üst sosyo-ekonomik düzeyde çocukların gelişimleri arasında farklılıklar gözlenmiştir. Doğaldır, bu farklılıklar üst sosyo-ekonomik düzey lehinedir.