Assos , günümüzdeki yerleşim yeri Behramkale Köyü ile içiçe, Çanakkale'nin Ayvacık ilçesinde, M.Ö. yedinci yüzyıldan bu yana, kesintisiz olarak yaklaşık iki bin yedi yüz yıldır yaşamını sürdürmeye çalışmaktadır.Bölgede bulunan çoksayıda antik yerleşme merkezinin en önemlilerinden birisidir. Assos, ünlü filozof Aristo'nun burada evlenmesine neden olacak güzellikte saklı bir cennettir.

Tarihi evlerden oluşan köyde, Ortaçağ mimarisini andıran yapılar arasında dolaşırsınız. Tepelerde binlerce yıllık taşların üzerinde yürürken, pırıl pırıl denize karşı kurulmuş olan bu antik kentin sakinlerinin, ne kadar şanslı olduklarını düşünürsünüz. Yıkıntıların arasında geçmişin izlerini ararken, burnunuza çarpan kekik kokularını da görmezden gelemeyin bu arada.Dolaşırken size mal satmak isteyen satıcıların ısrarlı satış taleplerinide hoş görün.

MÖ.VII yüzyılda Lesbos, Midilli Adası'ndan gelen Methymnalı'lar tarafından kurulmuş. Denizden 283 metre yükseklikte olan bu tepeye vakti ile bir Athena Mabedi, tepenin eteklerine doğru da bir tiyatro kurulmuş. Bu tepeden Edremit Körfezi'nin manzarası şahane. Güneş batarken bu tepede fotoğraf çekmek ve daha önemlisi;iki şarap kadehi ve bir şişe şarapla çıkıp şarap içmek çok popüler ve keyiflidir. Eflatun ve Sokrat buralarda ders vermişler. Hıristiyanlık zamanında da Paul buraya gelip bir kilise kurmuş. Assos 14. yüzyılda, Sultan Murat Hüdavendiğar zamanında Osmanlı topraklarına katılmış ve 'Behramkale' adını almış. Assos'ta ilk kazılar, 1881-1883 yılları arasında, Clark ve Bacon başkanlığındaki Amerikan kazı ekibince gerçekleştirilmiştir. Ancak yıllar sonra 1980 yılında, Prof.Dr.Ümit Serdaroğlu başkanlığındaki Türk arkeolog ve uzmanlardan oluşan bir ekip, tekrar başlamış kazılara. Sonuçta, yılların emeği ile ortaya Antik Tiyatro gibi muhteşem eserler çıkmış ortaya.2005 vefat eden Prof Dr.Ümit Serdaroğlu vasiyeti üzerine Behramkale Köy Mezarlığına defnedilmiştir.Buranın tarihini ve coğrafyasını Behramkaleli emekli müze bekçisi Hüseyin Elibol'dan dinlemek keyiflidir. Emekli olmuş ama gönlü hala, turistlere burayı anlatmakta.Oğluda babsının yaptığı işi hakı ile yapmaya çalışıyor. New York Times, Hüseyin Elibol'u, 1996 senesindeki bir nüshasında 'Üniformalı bir Picasso' diye anlatmış.

Assos olgusununu ;Assos-Behramkale(Köy içi) , Assos- İskele(Liman), Assos-Kadırga(Kadırga Plajları ve Kadıga Koyu) ve Assos-Yakın Çevresi ile beraber; bu gün 2500 kişiyi ağırlayabilecek kapasiteli turizm bölgesi olarak algılamak lazım.Yeniden başlayan kazı çalışmaları, köyün ve yakın çevrenin hareketlenmesine neden olmuş. Limanda (İskelede) yer alan yapılar, orjinal mimarisinin bozulmamasına dikkat edilerek onarılmış ve otel motel gibi konaklama tesislerine dönüştürülmüş.Ayrıca köy içinde ve yakın çevre köylerde ev pansiyonculuğu başlamış ve ev yemeklerinin yapıldığı küçük lokantalar oluşmuştur.Bölgenin en iyi plajlarını Kadıga Koyunda olması nedeniyle Kadırga Plajlar'nda ve Koyda, hızla oteller moteller ve benzeri tesiler oluşmuştur.Behramkale'nin doğu ve batısındaki köyler hepsi yamaçlarda sanki birer duvar apliği gibi durmaktadırlar.Her köyün heme altındaki güzel koylardada ev yemeklerinin yapıldığı küçük lokantalar,pansiyonlar ve küçük oteller oluşmuştur.Bu gün ASSOS temiz havası, denizi, balıkçılığı ve ören yerine olan bağlantısıyla şipşirin bir tatil yöresidir.
Behramkale Köprüsü
XIV. yüzyılda Tuzla Çayı üstüne yerel taşlardan yapılmıştır. Sivri kemerli yan gözler 7 metre, orta göz 15 metre yüksekliğindedir densede cay yatağı dolduğu için bu yükseltiyi göremezsiniz. Köprüyü bugün yayalar kullanmaktadır.Yapılan yeni köprü taşıt trafiğine açıktır.Yakın çevresinde oluşan konaklama tesisleri ilginçtir.
ASSOS’TA NEREDE KALINIR?

Assos’ta çok sayıda butik otel ve pansiyon mevcut. Butik Oteller misafirperverlik açısından görülmeye değer. Konaklama fiyatları bu tür otellerde 80-150 arası değişmekte. Bir de büyük tatil köyü tarzı oteller var. Kendilerine özel plajları da bulunan bu otellerde kalmak daha maliyetli ancak gerçekten güzel konaklama sağlanıyor.

ASSOS’TA NE YENİR?

Assos’ta elbette en başta deniz ürünleri yenir. Sabah erken saatlerde ava çıkan balıkçıların getirdikleri nimetler, Assoss limanı çevresinde bulunan restoranlarınların baş yemekleridir. Assos’un favori yemekleri vahşi deniz çipurası, defne yapraklı şiş balığı ve kalamardır. Plajın üstünde ve yanında bulunan kafelerde fast food yiyecekler satan yerler de bulunur. Sahilde satılan “Vafil” isimli kaymaklı özel bir dondurma ise Assos’a özel bir lezzettir. Sokakağzı sahilinde mantıcı, pizzacı ve çeşitli çay bahçeleri yer alır. Genel olarak restoranlardaki fiyatlar uygun ve hizmetler de iyidir…