Özel Eğitimde Şekil Kavramının Öğretimi
Şekil Kavramının Öğretimi
Çocukta ifade edici dil becerisi varsa, öğretilen şekilleri adlandırması istenir; ifade edici dil becerileri yoksa, sadece istenilen şekilleri göstermesi yeterli olur.
Kavram: Kare
Amaç: Aynı ölçülerde ve aynı renkte iki nesne arasında, “Kare olanı göster” diye yönerge verildiğinde kareyi gösterebilme.
Materyal: Birinci set, kahverengi muşambadan bir kenarı 10 santimetre olan kare
Kahverengi muşambadan çapı 10 santimetre olan daireİkinci set, mavi eli
İkinci set, mavi elişi kâğıdından bir kenarı 7 santimetre olan kareMavi elişi kâğıdından bütün kenarları 7 santimetre olan üçgen
Üçüncü set, siyah sert plastikten bir kenarı 8 santimetre olan kare
Siyah sert plastikten bir kenarı 8 santimetre olan yıldız
Yöntem: Sözel yardım, işaret yardımı, yönerge verme, soru sorma.
Uygulama: Çocukla masada karşılıklı oturulur. Materyal setleri eğitimcinin kolaylıkla ulaşabileceği ve çocuğun göremeyeceği bir yere bırakılır. Önce birinci set kutudan çıkartılıp masanın üzerine konur ve çocuğun dikkati materyallere çekilir. Çocuğun materyallere dokunmasına ve eline almasına 5-6 saniye izin verilir. Sonra çocuktan elini masadan çekmesi istenir. Çocuğa, “Seninle bugün kareyi çalışacağız,” denir. Kare çocuğa gösterilerek şöyle denir: “Bak bu şeklin adı kare,” sonra karenin köşeleri gösterilerek, “Bunlar da karenin köşeleri, şimdi bunun adını sen söyle” denir. Çocuktan cevap gelmezse, tekrar ettirilir ve kare masada bulunan diğer şeklin yanına bırakılır. Çocuğa, “Kare olanı göster,” diye direktif verilir. Çocuk, doğru tepkide bulunursa, ödüllendirilir. Eğer tepkisiz kalırsa ya da yanlış tepki verirse, sözel ipucu yardımıyla “O kare değil” denir ve işaret ipucu yardımıyla kare gösterilerek, “Kare bu” denir. Birkaç deneme daha yapılır ve çocuk kareyi gösterene kadar çalışmaya devam edilir. Daha sonra diğer sete geçilir. Çocuğun sıkıldığı hissedilirse, yeteri kadar ara verilir ve aradan sonra öğretime devam edilir. Her çalışmadan sonra kareler çocuğun görebileceği şekilde masanın bir kenarına bırakılır, diğer şekiller de masada başka bir yere konur. Son olarak kare olanlar sırayla gösterilerek “Bunun adı ne?” diye sorulur. Çocuğun doğru tepkileri ödüllendirilir.
Kavram: Kare
Amaç: Aynı ölçülerde ve aynı renkte üç nesne arasında, “Kare olanı göster” diye yönerge verildiğinde kareyi gösterebilme.
Materyal: Birinci set, kahve renkte muşambadan bir kenarı 10 santimetre olan kare
Kahve renkte muşambadan çapı 10 santimetre olan daireSiyah renkte mu
şambadan bir kenarı 10 santimetre olan üçgen
İkinci set, mavi renkte elişi kâğıdından bir kenarı 7 santimetre olan kareMavi renkte eli
şi kâğıdından bütün kenarları 7 santimetre olan üçgenMavi renkte elişi kâğıdından bir kenarı 7 santimetre olan yıldız
Üçüncü set, siyah renkte sert plastikten bir kenarı 8 santimetre olan kare
Siyah renkte sert plastikten bir kenarı 8 santimetre olan yıldız
Siyah renkte sert plastikten çapı 8 santimetre olan daire
Yöntem: Sözel yardım, işaret yardım, yönerge verme, soru sorma.
Uygulama: Çocukla masada karşılıklı oturulur. Materyal setleri eğitimcinin kolaylıkla ulaşabileceği ve çocuğun göremeyeceği bir yere bırakılır. Önce birinci set kutudan çıkartılıp masanın üzerine konur ve çocuğun dikkati materyallere çekilir. Çocuğun materyallere dokunmasına ve eline almasına 5-6 saniye izin verilir. Sonra çocuktan elini masadan çekmesi istenir. Çocuğa, “Seninle yine kareyi çalışacağız,” denir. Kare çocuğa gösterilerek şöyle denir: “Bak bu şeklin adı kare,” sonra karenin köşeleri gösterilerek, “Bunlar da karenin köşeleri, şimdi bunun adını sen söyle” denir. Çocuktan cevap gelmezse, tekrar ettirilir ve kare masada bulunan diğer şekillerin yanına bırakılır. Çocuğa, “Kare olanı göster,” diye direktif verilir. Çocuk, doğru tepkide bulunursa, ödüllendirilir. Eğer tepkisiz kalırsa ya da yanlış tepki verirse, sözel ipucu yardımıyla “O kare değil” denir ve işaret ipucu yardımıyla kare gösterilerek, “Kare bu” denir. Birkaç deneme daha yapılır ve çocuk kareyi gösterene kadar çalışmaya devam edilir. Daha sonra diğer sete geçilir. Çocuğun sıkıldığı hissedilirse, yeteri kadar ara verilir ve aradan sonra öğretime devam edilir. Her çalışmadan sonra kareler çocuğun görebileceği şekilde masanın bir kenarına bırakılır, diğer şekiller de masada başka bir yere konur. Son olarak kare olanlar sırayla gösterilerek “Bunun adı ne?” diye sorulur. Çocuğun doğru tepkileri ödüllendirilir.
Kavram: Kare
Amaç: Farklı ölçülerde ve aynı renkte iki nesne arasında, “Kare olanı göster” diye yönerge verildiğinde kareyi gösterebilme.
Materyal: Birinci set, kahverengi tahtadan bir kenarı 5 santimetre olan kare
Kahverengi tahtadan çapı 9 santimetre olan daire
İkinci set, mavi ketenden bir kenarı 6 santimetre olan kare
Mavi ketenden bütün kenarları 4 santimetre olan üçgen
Üçüncü set, siyah kumaştan bir kenarı 10 santimetre olan kareSiyah kumaştan bir kenarı 8 santimetre olan yıldız
Yöntem: Sözel yardım, işaret yardım, yönerge verme, soru sorma.
Uygulama: Çocukla masada karşılıklı oturulur. Materyal setleri eğitimcinin kolaylıkla ulaşabileceği ve çocuğun göremeyeceği bir yere bırakılır. Önce birinci set kutudan çıkartılıp masanın üzerine konur ve çocuğun dikkati materyallere çekilir. Çocuğun materyallere dokunmasına ve eline almasına 5-6 saniye izin verilir. Sonra çocuktan elini masadan çekmesi istenir. Çocuğa, “Seninle yine kareyi çalışacağız,” denir. Kare çocuğa gösterilerek, “Bak bu şeklin adı kare,” denir. Sonra karenin köşeleri gösterilerek, “Bunlar da karenin köşeleri, şimdi bunun adını sen söyle” denir. Çocuktan cevap gelmezse, tekrar ettirilir ve kare masada bulunan diğer şeklin yanına bırakılır. Çocuğa, “Kare olanı göster,” diye direktif verilir. Çocuk, doğru tepkide bulunursa, ödüllendirilir. Eğer tepkisiz kalırsa ya da yanlış tepki verirse, sözel ipucu yardımıyla “O kare değil” denir ve işaret ipucu yardımıyla kare gösterilerek, “Kare bu” denir. Birkaç deneme daha yapılır ve çocuk kareyi gösterene kadar çalışmaya devam edilir. Daha sonra diğer sete geçilir. Çocuğun sıkıldığı hissedilirse, yeteri kadar ara verilir ve aradan sonra öğretime devam edilir. Her çalışmadan sonra kareler çocuğun görebileceği şekilde masanın bir kenarına bırakılır, diğer şekiller de masada başka bir yere konur. Son olarak kare olanlar sırayla gösterilerek “Bunun adı ne?” diye sorulur. Çocuğun doğru tepkileri ödüllendirilir.
Kavram: Kare
Amaç: Farklı ölçülerde ve aynı renkte üç nesne arasında, “Kare olanı göster” diye yönerge verildiğinde kareyi gösterebilme.
Materyal: Birinci set, kahverengi muşambadan bir kenarı 10 santimetre olan kare
Kahverengi muşambadan çapı 7 santimetre olan daireSiyah mu
şambadan bir kenarı 5 santimetre olan üçgen
İkinci set, mavi elişi kâğıdından bir kenarı 9 santimetre olan kareMavi eli
şi kâğıdından bütün kenarları 6 santimetre olan üçgenMavi elişi kâğıdından bir kenarı 7 santimetre olan yıldız
Üçüncü set, siyah sert plastikten bir kenarı 8 santimetre olan kare
Siyah sert plastikten bir kenarı 4 santimetre olan yıldız
Siyah sert plastikten çapı 6 santimetre olan daire
Yöntem: Sözel yardım, işaret yardım, yönerge verme, soru sorma.
Uygulama: Çocukla masada karşılıklı oturulur. Materyal setleri eğitimcinin kolaylıkla ulaşabileceği ve çocuğun göremeyeceği bir yere bırakılır. Önce birinci set kutudan çıkartılıp masanın üzerine konur ve çocuğun dikkati materyallere çekilir. Çocuğun materyallere dokunmasına ve eline almasına 5-6 saniye izin verilir. Sonra çocuktan elini masadan çekmesi istenir. Çocuğa, “Seninle yine kareyi çalışacağız,” denir. Kare çocuğa gösterilerek, “Bak bu şeklin adı kare,” denir. Sonra karenin köşeleri gösterilerek, “Bunlar da karenin köşeleri, şimdi bunun adını sen söyle” denir. Çocuktan cevap gelmezse tekrar ettirilir ve kare masada bulunan diğer şekillerin yanına bırakılır. Çocuğa, “Kare olanı göster,” diye direktif verilir. Çocuk, doğru tepkide bulunursa, ödüllendirilir. Eğer tepkisiz kalırsa ya da yanlış tepki verirse, sözel ipucu yardımıyla “O kare değil” denir ve işaret ipucu yardımıyla kare gösterilerek, “Kare bu” denir. Birkaç deneme daha yapılır ve çocuk kareyi gösterene kadar çalışmaya devam edilir. Daha sonra diğer sete geçilir. Çocuğun sıkıldığı hissedilirse, yeteri kadar ara verilir ve aradan sonra öğretime devam edilir. Her çalışmadan sonra kareler çocuğun görebileceği şekilde masanın bir kenarına bırakılır, diğer şekiller de masada başka bir yere konur. Son olarak kare olanlar sırayla gösterilerek “Bunun adı ne?” diye sorulur. Çocuğun doğru tepkileri ödüllendirilir.
Kavram: Kare
Amaç: (1) Farklı ölçülerde, farklı renkte ve farklı malzemeden yapılmış iki nesne arasında, “Kare olanı göster” diye yönerge verildiğinde kareyi gösterebilme. (2) Farklı ölçülerde, farklı renkte ve farklı malzemeden yapılmış iki nesne arasında, kare gösterilerek “Bu ne?” diye sorulduğunda “Kare” diye yanıt verebilme.
Materyal: Birinci set, kahverengi muşambadan bir kenarı 10 santimetre olan kareSiyah elişi kâğıdından bir kenarı 6 santimetre olan yıldız
İkinci set, mavi sert plastikten bir kenarı 7 santimetre olan kare
Mavi elişi kâğıdından bütün kenarları 9 santimetre olan üçgen
Üçüncü set, siyah mukavvadan bir kenarı 5 santimetre olan kare
Sarı temizlik bezinden bir kenarı 8 santimetre olan yıldız
Yöntem: Sözel yardım, işaret yardımı, yönerge verme, soru sorma.
Uygulama: Çocukla masada karşılıklı oturulur. Materyal setleri eğitimcinin kolaylıkla ulaşabileceği ve çocuğun göremeyeceği bir yere bırakılır. Önce birinci set kutudan çıkartılıp masanın üzerine konur ve çocuğun dikkati materyallere çekilir. Çocuğun materyallere dokunmasına ve eline almasına 5-6 saniye izin verilir. Sonra çocuktan elini masadan çekmesi istenir. Çocuğa, “Seninle yine kareyi çalışacağız,” denir. Kare çocuğa gösterilerek, “Bu ne?” diye sorulur. Çocuktan cevap gelmezse, kısmi sözel ipucu ile “Ka” denir; çocuk yine tepkisiz kalırsa, tam sözel ipucu yardımıyla “Kare” demesi sağlanır. Daha sonra çocuğa, “Kare olanı göster,” diye direktif verilir. Çocuk, doğru tepkide bulunursa, ödüllendirilir. Eğer tepkisiz kalırsa ya da yanlış tepki verirse, sözel ipucu yardımıyla “O kare değil” denir ve işaret ipucu yardımıyla kare gösterilerek, “Kare bu” denir. Birkaç deneme daha yapılır ve çocuk kareyi gösterene kadar çalışmaya devam edilir. Daha sonra diğer sete geçilir. Çocuğun sıkıldığı hissedilirse, yeteri kadar ara verilir ve aradan sonra öğretime devam edilir. Her çalışmadan sonra kareler çocuğun görebileceği şekilde masanın bir kenarına bırakılır, diğer şekiller de masada başka bir yere konur. Son olarak kare olanlar sırayla gösterilerek “Bunun adı ne?” diye sorulur. Çocuğun doğru tepkileri ödüllendirilir.
Kavram: Kare
Amaç: (1) Farklı ölçülerde, farklı renkte ve farklı malzemeden yapılmış üç nesne arasında, “Kare olanı göster” diye yönerge verildiğinde kareyi gösterebilme. (2) Farklı ölçülerde, farklı renkte ve farklı malzemeden yapılmış üç nesne arasında, kare gösterilerek “Bu ne?” diye sorulduğunda “Kare” diye yanıt verebilme.
Materyal: Birinci set, sarı temizlik bezinden bir kenarı 9 santimetre olan kare
Siyah elişi kâğıdından bir kenarı 5 santimetre olan yıldız
Beyaz tahtadan bütün kenarları 7 santimetre olan üçgen
İkinci set, mavi sert plastikten bir kenarı 5 santimetre olan kare
Yeşil mukavvadan bir kenarı 9 santimetre olan daire
Siyah deriden bütün kenarları 7 santimetre olan üçgen
Üçüncü set, siyah mukavvadan bir kenarı 5 santimetre olan kare
Sarı temizlik bezinden bir kenarı 8 santimetre olan yıldız
Beyaz ince köpükten çapı 6 santimetre olan daire
Yöntem: Sözel yardım, işaret yardımı, yönerge verme, soru sorma.
Uygulama: Çocukla masada karşılıklı oturulur. Materyal setleri eğitimcinin kolaylıkla ulaşabileceği ve çocuğun göremeyeceği bir yere bırakılır. Önce birinci set kutudan çıkartılıp masanın üzerine konur ve çocuğun dikkati materyallere çekilir. Çocuğun materyallere dokunmasına ve eline almasına 5-6 saniye izin verilir. Sonra çocuktan elini masadan çekmesi istenir. Çocuğa, “Seninle yine kareyi çalışacağız,” denir. Kare çocuğa gösterilerek, “Bu ne?” diye sorulur. Çocuktan cevap gelmezse, kısmi sözel ipucuyla “Ka” denir; çocuk yine tepkisiz kalırsa, tam sözel ipucu yardımıyla “Kare” demesi sağlanır. Daha sonra çocuğa, “Kare olanı göster,” diye direktif verilir. Çocuk, doğru tepkide bulunursa, ödüllendirilir. Eğer tepkisiz kalırsa ya da yanlış tepki verirse, sözel ipucu yardımıyla “O kare değil” denir ve işaret ipucu yardımıyla kare gösterilerek, “Kare bu” denir. Birkaç deneme daha yapılır ve çocuk kareyi gösterene kadar çalışmaya devam edilir. Daha sonra diğer sete geçilir. Çocuğun sıkıldığı hissedilirse, yeteri kadar ara verilir ve aradan sonra öğretime devam edilir. Her çalışmadan sonra kareler çocuğun görebileceği şekilde masanın bir kenarına bırakılır, diğer şekiller de masada başka bir yere konur. Son olarak kare olanlar sırayla gösterilerek “Bunun adı ne?” diye sorulur. Çocuğun doğru tepkileri ödüllendirilir.
Öğretilmesi hedeflenen bütün şekiller yukarıdaki plan doğrultusunda öğretilir. Bir şekli kimi çocuk bir etkinlikte öğrenirken, kimi çocuk da üç ayda öğrenebilir. Bu nedenle acele edilmemeli, sabırla çalışmaya devam edilmelidir. Şekiller öğretildikten sonra kâğıt üzerinde çizilerek çalışılmalıdır. Daha sonra çevredeki nesneler sorularak “Bu neye benziyor?” veya “...... benzeyen şekil hangisidir?” gibi sorularla çocuğun bilgisinin genelleşmesine ve çocuğun çevresini daha iyi tanımasına olanak sağlanır.
KAYNAK: Çetin ÖZBEY, Özel Eğitimde Kavram ve Beceri Öğretimi, , İstanbul, 2007.
ALINTI::::::::::.
