Karaman Kültürel Yöresel Oyunları

1)ÇOCUK OYUNLARI:

MENDİL KAPMACA:İki gurup halinde oynanır. Ortaya bir mendil konur ve gruplar eşit uzaklıkta ikiye ayrılır.Ortada ,oyunu yöneten (ebe) kişinin işareti ile gruplar , mendili öncelikle , kapıp eşlerine getirmeye çalışırlar.Mendili kapan, eşlerine zamanında yetişemezse,diğer gurup tarafından döğülür ve karşı gurubun adamı olur. Yenen grup, yenilen gurubun sırtına binerek, önceden belirlenen yerde tur atar. ZAMBIR VE BÜVE AVI:Çocuklar bir bez parçasını çamurlayıp, daha çok su kenarlarında dolaşan zambır ve eşek arısı üzerine atarak yakalarlar. Yakaladıklarının beline ince bir ip bağlayıp iğnesini çekerler .Bazen de,ipin ucunda bağlı arıyı, büve yuvalarını içine salarlar.Kimin arısı büveyi önce çıkarırsa iddiayı o kazanmış olur.

AŞŞIK:Koyunlardan çıkarılan aşşık kemikleri ile oynanır.Büyük aşşıklar enek olarak seçilir.Ortası oyulur,ağır olması ve hedefi iyi vurması için oyulan yerlere kurşun akıtılır.Pütürlü bir taşa sürtülerek inceltilir,bazen de boyanır.

OYNANIŞI:Oyuncular aşşıkları yan yana dizerler.Ebe eneğini karşıya atar, diğer oyuncular da atarlar.Eneği en uzakta olan, karşıda dizili aşşıklara ilk atma hakkına sahiptir. “Döğdük eneğimin aşşığına”diyerek eneğini atar.Aşşıklar vurulursa, daha önce tesbit edilen uzaklığa kadar gitmesi gereklidir.Karşıya atılan enek dik durursa buna “Mir durdu” denilir. Mir durmayı başaran oyuncu, eneği ne kadar uzaklıkta olursa olsun, dizili aşşıklara ilk atış yapma hakkına sahiptir. Oyun böyle sürüp giderken , daha büyük çocuklar, oyunda dizili aşşıkları alıp kaçarlar.Buna “çörleme” denilir.

BİLLİ:Billi 10-15 cm. uzunluğunda bir ağaç parçasıdır.60-70 cm. uzunluğundaki düzgün bir dal parçasının yardımıyla oynanır.

Billi oyunu üç çeşittir:

I) Düz billi 2)Yan billi 3)Gömmeli billi

DÜZ BİLLİ: Karşılıklı iki kişi tarafından oynanır.Küçük bir çukur kazılır, billi, bu çukurun üzerine konur.Billinin her iki ucu kalem gibi açılır.Oyuncu, sopanın ucuna sokup, billiyi mümkün olduğu kadar uzağa fırlatmaya çalışır.Karşıdaki oyuncu billiyi düştüğü yerden alır.Billiyi ya çukura, ya da çukurun etrafına kazılmış dairenin içine atması gereklidir.Billi çukurun uzağına düşerse,billiyi atan oyuncu,billinin kenarına vurur.Bu vurma esnasında şu tekerlemeyi söyler:Gınifi,gındalifi, hazıra hök, çamura çök.Bu işlemi, ve tekerlemeyi üç defa söyler.Billiyi ne kadar uzaklaştırdı ise, çukurla billi arasını, elindeki sopanın uzunluğu ile ölçer. En fazla sayı alan oyunu kazanır.Eğer karşı oyuncu, billi atanın billisini havada kaparsa , onun bütün sayıların alır.



YAN BİLLİ: İki gurup halinde oynanır. Çukurun üzerindeki billiye, oyuncu sopa ile vurur.Üç kere ıskalarsa onun yerine kendi grubundaki diğer bir oyuncu geçer.Karşı oyuncunun, billiyi düştüğü yerden alıp, atarak ,billi çukuruna ya da çukurun kenarına çizilmiş daireye sokması gerekir.Billiyi atan oyuncunun da, atılan billiyi elindeki değnekle havada karşılayıp mümkün olduğu kadar uzağa fırlatması gereklidir.Billi ile çukur arasındaki uzaklık , sopanını uzunluğu ile ölçülür.10,1000,150 gibi rakamlar belirgin rakamlardır.Mesela :Yüzellim sandıkta denildiği zaman bu sayı 162 demektir.Bir tarafın oyuncuları yanıp bitince, diğer grup ebe olur.Düz billide olduğu gibi,billi havada kapılırsa hem yer değiştirir, hem de grubun aldığı bütün sayılar sıfıra inmiş olur. Bazen de , ebe grubunun uzaklaştırdığı billiyi rakip oyuncu çukurla billi arasını üç adım atmak suretiyle alırsa oyunu kazanmış olur.

GÖMMELİ BİLLİ: Oyuncular birer daire çizerek ortalarında dururlar.Bir kişi ebe olur.Ebe içinde ayrı bir daire çizilir.Seçilen oyuncu ebenin attığı billiyi mümkün olduğu kadar uzağa çeker. Diğer oyuncular, ebenin billiyi düştüğü yerden alıp gelme müddeti içerisinde, ebenin çukurunu ellerindeki billi sopalarıyla kazarlar. Ebe, kendi dairesinde geç kalan birinin dairesine billiyi bırakırsa, o kişi ebe olur.çukuru en fazla kazılan kişi oyunu kaybetmiştir.Dolayısıyla kazılan çukur genişletilerek,oyunu kaybeden kişi kendi çukuruna gömülür.

ÇANAK –ÇÖMLEK:İki grup halinde oynanır.Sokaktan toplanan,ortalama avuç içi kadar büyüklükteki çanak çömlek parçaları ebe seçilen gurup tarafından üst üste konur. Diğer gurup da belirlenen aralıktan ellerindeki bir top vasıtasıyla üst üste yığılmış bu çanak çömlek parçalarını vurmaya çalışır.Vuramazsa, ebe değişikliği olur.Çanakları topla yıkan grup,hemen koşup, yıkılmaması şartıyla etrafa dağılan çanak çömlek parçalarını üst üste koymaya çalışır. Ebe gurup çanakları yıkan topu en kısa mesafede yakalayıp, çanakları üst üste koymaya çalışanları vurması gereklidir.Birinci gurup vurulmadan çanakları üst üste koymayı başarırsa, bir oyun kazınmış olur.

MANEVERA:Bilhassa yaz mevsimi gecelerinde oynanan bir oyundur.Oyun,çeviklik ve gözü açıklık gerektirir.Ebe grubunun seçimi için, iki tarafı düz bir taşın bir yüzüne tükürür.Taş atlır kuru tarafı bulan kazanır,diğer taraf ebe olmuş sayılır.Ebe olan grup, saklanan gurup, zaman zaman ıslık çalarak yerini ebe guruba belli etmeye çalışır.daha sonra ise, yerlerini değiştirerek başka yere saklanırlar.Saklanan guruptan bir kişi bulunca diğer gurup üyeleri bulunmuş sayılır.Böylece diğer gurup saklanma hakkına sahip olur.

Bu oyun, bazı tatsız ve yorucu şakaları da bünyesinde taşır.

Öyle ki saklanan gurup,ebe gurubunun sahtekarlığı neticesinde aranmazlar bir gece byu boşuna ebelerin kendilerini bulmalarını beklerler.

Geçmiş devirlerde böyle bir oyun sırasırda, iki saatlik köylerinden saklanmak için Karaman’a kadar gelen bir gurup, sabaha kadar bu yerde kalarak , ertesi gün köye haber gönderip, ebe gurubunun kendilerini mutlaka bulmasını, yoksa oyunu bozup köye geri döneceklerini bildirmelerine sebep olmuştur.

PANCARIM SÖKME:Oyun oynayacak çocuklar arka arkaya sıraların ve birbirlerinin bellerinden sıkıca tutarlar.Ebe olan çocuk, en arka sıradaki çocuğun elini, diğerinin belinden çekmeye uğraşır ve bu oyun , en son çocuğa kadar sürüp gider.
ALINTIDIR...