Burak Resi

Türk denizcisi. Venedik savaşlarında gösterdiği kahramanlıkla ün saldı. Kaynakların çoğunda adı harekeli olarak “Barak” diye geçer. Buna göre, bu kahraman denizcimizin asıl adının “Barak” olduğunu ve herhalde harekesiz yazılmasından dolayı Arapçadaki “Burak”a benzetilerek bu şekilde okunup tanındığını kabul etmek gerekiyor.

Burak Reisin doğduğu yer ve hayatı hakkında fazla bilgimiz yoktur. 1488 Mısır seferinde kadırga reisliği yaptığı, adı daima, 1494’te devlet hizmetine girmiş olan büyük Türk denizcisi Kemal Reis’le birlikte anıldığı görülür. Burak Reis’in asıl ününü 1498’de başlayan Venedik savaşları sağladı.

burak_reisDenizcilikte zamanın kuvvetli devletlerinden olan Venedik’le savaşa karar verilince büyük bir donanma hazırlanmasına başlandı. Bu ara Osmanlı tarihinde ilk defa olmak üzere, biri İzmit’te, diğeri de Sinop’ta 2 büyük gemi yaptırıldı. Uzunlukları 70, genişlikleri 30 zira ve 2500 tonluk olduğu anlaşılan bu büyük gemilerden her biri 2000 filorine mal oldu. Mürettebatla birlikte 1000 kişi taşıyan bu guke’lerden biri Kemal Reis’in diğeri de Burak Reis’in emrine verildi.

1499 baharında II. Bayezid kamdan, o sırada Venediklilerin elinde bulunan İnebahtı (lepanto) üzerine hareket etti. Küçük Davut Paşa kumandasındaki Osmanlı donanması da Ege denizine açıldı. Fakat donanma yolda büyük bir fırtınaya tutuldu. Gemilerden altısı battı. Bu amda Antonio Grimani kumandasındaki Venedik donanması, İnebahtı körfezinin girişini yani Navarin ile Brodano adası arasındaki kanalı kapadı.

Davud Paşa ile Kemal ve Burak reisler, Porto Longo limanından hareket edince Venedik donanması ile karşılaştılar. Burak ve Herek reislerin gemileri donanmanın önünde olduğu halde savaş düzenine geçildi. Venediklilerin öncü kumandanı Armenio, Korfu valisi Loredono ile birlikte içinde Yenişehir hâkimi Kemal Bey de bulunan Burak Reis’in gukesini Kemal Reis’in gemisi sanarak üzerine saldırdı. Yirmi kadar düşman gemisi Burak Reis’in gemisini araya aldılar. Venedikliler, gemiyi çengel ve kancalı halatlarla bağlayarak güvertesine sıçradılar. Gemisinin zapt edilmek üzere olduğunu gören Burak Ke/s büyük bir cesaretle gemilerin yakılmasına karar verdi. Venedik gemilerinden birinin yelkenine atılan kumbara ile başlayan yangın, şiddetli rüzgâr sebebiyle kısa zamanda her 3 gemiyi de sardı. Burak Reis, son bir gayretle kendi gukesini düşman gemilerinin kancalarından kurtarıp yangından uzaklaşmak istediyse de başaramadı. Böylece birbirine bağlı olan Antonio Loredanot nun gemileriyle Burak Reis’in gukesi alevler içinde sulara gömüldü.

Osmanlı donanması Zenşiyo veya Brodano deniz savaşı adıyla anılan bu savaşta hem Burak Reis gibi kahraman bir denizciyi, hem de en büyük gemilerden birini kaybetti. Mürettebattan ancak 90 kişi sağ kurtuldu. Venedikliler de 2 amiral ve 2 büyük gemi kaybettiler. Türk denizcileri, Mora yarımadasının Modon limanı yakınında bulunan Modano adasına Burak Reis adını vererek bu cesur denizcinin hatırasını yaşattılar.