OKULÖNCESİNDE TEKNOLOJİ KULLANIMI SEMİNER KONUM ACİL YARDIMM

Okul Öncesi Çocukların Eğitiminde Bilgisayar Kullanımı

ASUMAN GACAL

Arı Okulları Araştırma Geliştirme Merkezi, Ölçme Değerlendirme Uzmanı

Bilgisayarlar uygun koşullarda ve uygun yazılımlarla kullanıldığında eğitim ortamını zenginleştiren ve çocukların gelişim alanlarına olumlu katkıları olan araçlardır.

Teknolojinin yaşamımızdaki yeri ve önemi her geçen gün artmaktadır. Son yıllarda teknolojideki hızlı gelişmeler her alana olduğu gibi eğitime de yansımış ve eğitim alanında birçok değişime neden olmuştur. Bilgisayarların eğitim sürecinde kullanımı da bu değişikliklere örnek olarak verilebilir. Hızla günlük yaşantının bir parçası haline gelen bilgisayarlar çok erken yaşlarda kullanılmaya başlanmıştır. Artık çocuklar doğdukları andan başlayarak teknolojiyle karşılaşmakta ve küçük yaşlarda teknolojiyi kullanabilmektedirler.

Teknolojinin uygun koşullarda ve uygun yazılımlarla kullanılması, çocukların özellikle dil ve bilişsel gelişimlerini olumlu etkilemektedir. Bunun yanı sıra bilgisayarlar çocuklarda sosyal ve duygusal gelişim, motor gelişim ve öğrenmeye eğilimi de güçlendirirler.

Teknolojinin Sosyal ve Duygusal Gelişime Etkisi: Teknoloji kuşkusuz insan etkileşiminin ve ilişkilerinin, kitap okumanın ya da konuşmanın yerini alamaz. Bununla birlikte, bilgisayarlar uygun koşullarda ve uygun yazılımlar kullanıldığında çocukların motivasyonunu artırır, işbirliği, paylaşma ve sorumluluk alma becerilerini geliştirir.

Teknolojinin Dil Gelişimine Etkisi: Dil gelişiminde öykü anlatma, çizme ve boyama, oyun oynama ve yetişkinlerle konuşma önemli etkinliklerdir. Teknoloji, sağladığı motivasyon ve olanaklar aracılığıyla dil gelişiminde önemli bir yere sahip olabilir. Örneğin; uygun yazılımlarla çocuklar daha karmaşık, uzun cümleler kurabilir ve daha akıcı konuşabilirler. Çocuklar bilgisayar ekranında çizdikleri bir resmi, hareket ettirdikleri bir nesneyi ya da gördükleri kahramanları kısacası yaptıkları her şeyi anlatma eğilimindedirler. Bunu yapmaktan da keyif alırlar.

Teknolojinin Psiko-Motor Gelişime Etkisi: Motor beceriler çok çeşitli etkinliklerle gelişir. Bilgisayarlar da uygun koşullarda, uygun yazılımlarla ve uygun sürelerle kullanıldığında çocukların motor gelişimlerine katkıda bulunur. Disketi/CD'yi sürücüye yerleştirme, fare tıklama ya da klavye kullanma ile küçük kas becerileri, göstergeci ekranda istenilen yere koymasıyla da el ve göz koordinasyonu gelişecektir. Ancak, bilgisayarların cazibesi çocukları hareketsizliğe itebilir. Bu nedenle çocukların okulda ve okul dışında bilgisayar başında geçirdikleri saatlerin kontrol altına alınması önemle üzerinde durulması gereken bir noktadır.

Teknolojinin Bilişsel Gelişime Etkisi: Eğitimin her alanında yaygın olarak kullanılan bilgisayarlar, eğitimin başladığı erken çocukluk döneminde de önem kazanmaktadır. Teknoloji çocuklara kendine özgü zihinsel deneyimler ve olanaklar sunar. Bilgisayarlarla çocuklara gerçek yaşamlarında sunulamayan ya da onların karşılaşamayacakları olanaklar sunulabilir. Bilgisayarlar çocukların düşünme süreçlerini etkin hale getirerek daha etkili öğrenmeye yardımcı olmakta ve soyut yaşantıların daha somut ve kişisel yaşantılara dönüştürülmesini sağlamaktadır. Bilgisayarlar, çocukların bilişsel dünyalarını yaratıcı bir şekilde geliştirmeye olanak sağlayacak niteliktedir.

Teknolojinin Öğrenmeye Katkısı: Teknoloji çocuklara öğrenme ve öğrendiklerini ortaya koyabilme için ek olanaklar sunar. Çocuklara farklı öğrenme ortamları sunarak, onların bireysel farklılıklarını ve öğrenme biçimlerini dikkate alır. Kendi ilgi, ihtiyaç ve öğrenme hızlarına göre ilerlemelerini sağlar. Bilişsel gelişimde uyarıcıların yeri tartışılmazdır. Okul öncesi eğitimde de bu uyarıcılar önemli bir yere sahiptir. Bilgisayarlar uygun koşullarda kullanıldığında çocuklara eğlenceli ortamlar sunarak onların çevreyi keşfetmelerini ve deneyim kazanmalarını sağlar.

Bilgisayar etkinlikleri düzenlenirken, çocukların yukarıda sözü edilen gelişimsel alanları dikkate alınmalıdır. Okul öncesi çocuklarına bilgisayarları kullanabilecekleri ortamlar düzenlerken şunlara dikkat edilmesi gerekir:

- Kullanılacak yazılımlar eğitsel nitelikte, öğrenci özelliklerine uygun ve çocuklara belli becerileri (eleştirel düşünme, problem çözme, yaratıcılık vb...) kazandırmaya yönelik olmalıdır. Ayrıca, öğrencilerin gelişim özelliklerini de dikkate almalıdır.

- Hazırlanan ortam işbirliğine ve paylaşmaya dayalı olmalı; etkinlikler, çocuklara paylaşmayı ve işbirliğini öğretecek şekilde planlanmalıdır.

- Etkinlikler gerçek yaşamla ilişkili olacak şekilde planlanmalıdır. Çocuklar okulda bilgisayar becerilerini tek başına öğrenmek yerine, bilgisayarların günlük yaşamdaki yerini ve diğer teknolojik araçlarla ilişkisini kurabilmelidir.

- Bilgisayar etkinliklerine ayrılacak zaman, çocukların yaş ve gelişim düzeylerine uygun olmalıdır.

Bilgisayarlar uygun koşullarda ve uygun yazılımlarla kullanıldığında eğitim ortamını zenginleştiren ve çocukların gelişim alanlarına olumlu katkıları olan araçlardır. Bu noktadan hareketle, teknolojik altyapısını hazırlayarak bilgisayarların okul öncesi eğitimde de etkin şekilde kullanılmasını amaçlayan belli başlı okul öncesi eğitim kurumları, bilgisayar kullanımını dört-altı yaş grubunda ''bilgisayar okur-yazarlığı'' ya da ''bilgisayar destekli öğretim'' amacıyla programlarına almaktadırlar. Bu kurumlardan bazıları bilgisayar okur-yazarlığı için standartlar geliştirmekte, bazıları da bilgisayarları kavramların, becerilerin öğretiminde kullanmaktadır. Bilgisayar okur-yazarlığı, kısaca bilgisayar kullanma becerisi olarak tanımlanabilir. Bilgisayar okur-yazarlığı yaşam boyu devam eden bir süreçtir. Çocukların bilgisayar konusundaki deneyimleri arttığı oranda, bilgisayar okur-yazarlığı da artacaktır. Bilgisayar okur-yazarlığı becerisini kazanmış bir öğrencinin bu konuda uzman olması beklenemez, önemli olan ihtiyaç duyduğu programı kullanabilmesidir. Okullarda bilgisayar derslerinin etkili şekilde yürütülmesi sonucunda öğrencilerde problem çözme, işbirliği, kavram kazanma, buluş yoluyla öğrenme gibi becerilerin geliştiği gözlenmektedir. Öğrenciler eğitim yazılımlarını eğlenerek, ilgi duyarak kullanmakta; bilgisayarlarla dünyayı keşfetmekte, deneyim kazanmaktadırlar. Bilgisayar derslerinin sonunda öğrencilerin, ''Keşke her gün bilgisayar dersimiz olsa!'' şeklindeki yorumları, bilgisayar derslerini ne kadar çok sevdiklerini ve bilgisayara karşı olumlu tutum gösterdiklerini ortaya koymaktadır.