Grip salgınları nedir, ne değildir?
WHO, Kuzey Amerika'da ortaya çıkan domuz gribi hastalığının, insandan insana geçebileceği için büyük bir grip salgınına dönüşme olasılığı bulunduğunu bildiriyor.
Bir veya birkaç ülkede birden yayılabilen grip salgınları ve nasıl durdurulabileceği ya da hızının kesilebileceğine ilişkin ortaya konan kimi bilgiler şöyle:
- Yeni tip grip virüsleri çoğu zaman çiftlik hayvanlarında, özellikle de kümes hayvanları ve domuzlarda ortaya çıkar. İlk kez hayvanlarda ortaya çıkan bu virüslerin çoğu insanlara geçmez.
- Ülkeler arasında yayılan grip salgınları ise grip virüslerinin, doğal bağışıklığı olmayan kişilere geçen ve insandan insana bulaşabilen yeni bir türe dönüşmesiyle ortaya çıkar.
- Yeni tür grip virüsü de büyük olasılıkla mevsimsel griplerde olduğu gibi öksürük ve hapşırıkla havadan yayılır.
- Yeni tür virüs, yaygın bir bağışıklık olmaması nedeniyle insanları normal bir gripten daha ağır etkiler. Büyük salgına dönüşen hastalığın en fazla hangi yaş grubunu etkileyeceğini öngörmek de güç olur.
- Bilim adamları bugüne dek en çok H5N1 türü kuş gribinin, mutasyona uğrayarak insandan insana geçen bir türe dönüşmesiyle büyük salgına yol açmasından endişe ediyordu. Kuş gribinin ölümcül türü olan H5N1, 2003'ten bu yana 100'ü aşkın kişiye bulaştı ve bu kişilerden yarısından fazlası öldü. Ancak bugüne dek bu virüs kolayca insandan insana geçebilecek gibi görünmedi.
- Birden fazla ülkede birden görülen grip salgınları genelde her yüzyılda 2 kez meydana geliyor, ancak bunların zamanı önceden belirlenemiyor. Ağır grip salgınları 20. yüzyılda; 1918'de (İspanyol gribi), 1957'de (Asya gribi) ve 1968'de (Hong Kong gribi) görüldü.
WHO verilerine göre, dünya çapında 40 ile 50 milyon arasındaki kişinin öldüğü 1918'deki salgın, insanlık tarihinin ağır salgını oldu.
- Tam bir salgın patlak verdiğinde WHO, hastalıkla ilgili alarm düzeyini 6. aşamaya yükseltecek.
- Ülkeler, salgının ulaşmasını ertelemek için sınırlarını kapatma ve yolculuk kısıtlamaları getirme gibi önlemlere başvurabilecekler, ancak gene de salgının ulaşmasını engelleyemeyecekler.
- WHO'ya göre yaygın havayolu yolculukları nedeniyle bir salgın hastalık, 3 ay içinde dünyaya yayılabilir.
- Çoğu ülke, tüm nüfusunu tedavi edecek yeterli anti-viral ilaç desteğine sahip değil. Ayrıca bir aşının hemen bulunması mümkün değil ve yeterli miktarda üretilmesi zaman alacaktır.
Öte yandan zengin ülkelerin yoksul ülkelere göre, pahalı ilaçları istenen fiyattan büyük miktarda satın alma gücü daha fazla bulunuyor.
- Büyük salgınlardaki en büyük sorunlardan birini hastalanan çok sayıdaki insanın tedavisi oluşturuyor. Hastane personelinin de salgından etkilenmesi nedeniyle tedavi edebilecek sağlık personeli sayısı da azalıyor. Bu yüzden de çoğu ülke, anti-viral ilaçları ilk alacakların sağlık görevlileri olacağını ilan ediyor.
- Bir salgında ölüm oranları, hastalık bulaşanların sayısına, nüfusun savunma gücüne, virüsün ne kadar ölümcül olduğuna ve salgının durdurulması için alınan önlemlere bağlı olarak değişiyor. WHO, bir salgında 2 ila 7.4 milyon arasında kişinin ölebileceğini tahmin ederken, bu rakamların modelleme çalışmalarına dayandığına dikkat çekiyor.
Bu arada, ekonomik hasar da bir salgının sağlık dışındaki en ağır etkileri arasında sıralanıyor.
AA
