4-5 Yaş Özbakım Becerileri
4 -5 yaş
ÖZBAKIM BECERİLERİ
1- Çizmelerini giyme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte dışarı çıkarken çizmelerinizi alın ve birlikte karşılıklı yere oturun. Öncelikle çizmelerinizi elinize alın ve siz giyin. Daha sonra aynı hareketi ondan da yapmasını isteyin. Eğer çocuğunuz yaptığınız hareketi taklit edebilirse, onu ödüllendirin : “ Aferin, çok güzel, çizmelerini tek başına giyebildin ” . Eğer hareketi taklit edemezse denemesi için ona zaman tanıyın ve destekleyin.
2- Yemek yerken döktüğü yiyecekleri temizleme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte masayı hazırlayabilirsiniz. Daha sonra çocuğunuzla karşılıklı olarak masaya oturun. Yemeğinizi yerken veya yedikten sonra, çocuğunuza döktüğü yiyecekleri temizlemesi gerektiğini anlatın. Ona model olun ve siz de yiyeceğinizi düşürdüğünüzde toplayın: “Bak yemeğim yere düştü. Şimdi onu yerden almam gerekiyor” diyerek onu yönlendirin.
3- Zararlı maddelerden kendini koruma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte evin içinde ona zarar verebilecek maddeleri birlikte bulun (çamaşır suyu,deterjanlar,kesici aletler,elektrikli eşyalar,ilaçlar..vb) . Bu maddelerin ne gibi zararları olduğunu, bu maddelerden neden uzak durması gerektiğini ona anlatın(ilaçların hap olmadığını, yanlışlıkla içtiğinde onu zehirleyebileceğini..vb).
4- Kendi giysilerinin düğmelerini çözme.
Etkinlik:
Akşam çocuğunuzun yatma saati geldiğinde birlikte odasına gidin. Pijamalarını ona verin ve üstünü çıkartıp onları giymesini söyleyin. Üstünü çıkartırken düğmelerini çözmede zorluk yaşarsa ona yardımcı olun. Kendi üstündeki düğmeleri çözmeden, ilk önce sizin üstünüzdeki düğmeleri çözmesini isteyebilirsiniz ya da ona model olabilirsiniz.
5- Kendi giysilerinin düğmelerini ilikleme.
Etkinlik:
Çocuğunuza birlikte dışarı çıkacağınızı söyleyin. Üstünü giymesi için kendi seçtiği kıyafetleri ona verin (düğmeli seçmesi için yönlendirebilirsiniz..) : “Şimdi senden kıyafetlerini giymeni istiyorum. Sonra birlikte nereye gitmek istersen ? ” diyerek yönergenizi verin. Kıyafetlerini ve paltosunu giymesini ve düğmelerini kendisinin iliklemesini sağlayın. Düğmelerini iliklemede zorluk yaşarsa ona yardımcı olun. Kendi üstündeki düğmeleri iliklemeden, ilk önce sizin üstünüzdeki düğmeleri iliklemesini isteyebilirsiniz ya da ona model olabilirsiniz.
6- Masada kendine ait olan yeri toplama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte masayı hazırlayabilirsiniz. Daha sonra çocuğunuzla karşılıklı olarak masaya oturun. Yemeğinizi yedikten sonra, çocuğunuza : “Ben kendime ait olan yeri topluyorum, sen de kendine ait olan yeri toplayabilir misin?” diyerek yönergenizi verin. Onun taşıyamayacağı ya da onun için tehlikeli olan nesnelerde ona yardımcı olabilirsiniz. Masayı topladıktan sonra onu ödüllendirin : “Teşekkür ederim. Kendi yerini toplayarak bana yardımcı olman çok hoşuma gitti.”
7- Fermuarın alt kısmını birbirine geçirme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı yerde oturun. Onun giysilerinden fermuarlı bir iki eşyasını getirin ve önünüze koyun: “Şimdi senden bu hırkayı giymeni ve fermuarının alt kısmını birbirine geçirerek kapatmanı istiyorum” diyerek yönergenizi verin. Eğer hırkanın fermuarını kapatamazsa ona model olun ve hırkayı giymeden yerdeyken fermuarının alt kısmını birbirine geçirerek kapatmasını isteyin. Bu hareketi yapmayı başardığında onu ödüllendirin : “Aferin, fermuarını kapatabildin”..vb
8- Elini yüzünü yıkama.
Etkinlik:
Çocuğunuza sabah kalktığınızda, birlikte banyoya giderek ellerinizi ve yüzünüzü yıkayacağınızı söyleyin. Öncelikle ondan elini ve yüzünü yıkamasını isteyin. Eğer düzgün olarak yıkarsa onu ödüllendirin: “Aferin sana, elini yüzünü çok güzel yıkadın.” Diyerek onu ödüllendirin. Eğer düzgün olarak yıkayamazsa, ellerinizi ve yüzünüzü siz yıkayın ve ona gösterin: “ Bak şimdi ellerimi ve yüzümü yıkadım “ deyin ve ondan da aynı hareketi yapmasını isteyin.
9- Yiyecekler için doğru araç gereçleri kullanma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte masayı hazırlayabilirsiniz. Masaya çatal, bıçak ve kaşık da koyun. Daha sonra çocuğunuzla karşılıklı olarak masaya oturun. Yemekte sırayla sıvı ve katı yiyecekleri getirin (çorba, yemek ve plav-makarna) . Hangi yemeği ne ile yiyeceğinizi önce konuşun : “Şimdi çorba içeceğiz. Çorbayı ne ile içeriz?” diye sorun ve doğru araç gereci seçmesini sağlayın. Bunu diğer yemekler için de yapın.
10- Tuvalete gitmesi gerektiğinde uykudan uyanıp altını kuru tutma.
Etkinlik:
Çocuğunuzu gece tuvalete gitmesi için belirli aralıklar ile kaldırın. Eğer çocuğunuzun altı kuru ise onu ödüllendirin: “ aferin, yatağını ıslatmamışsın, yatağın kupkuru”… vb. çocuğunuzu rutin olarak ( kendiniz için bir çizelge hazırlaya bilirsiniz) gece tuvalete gitmesi için kaldırın.
11- Hatırlatılmadan, gerektiğinde burnunu silme.
Etkinlik:
Çocuğunuzun burnu aktığında ona bir peçete uzatın ve burnunu silmesini isteyin. Daha sonra peçeteyi cebine koyun : “Peçeteyi cebine koyuyorum. Burnun yeniden akarsa onu cebinden al ve burnunu sil.” diyerek ilk hatırlatmayı siz yapın. Daha sonra çocuğunuzdan hatırlatılmadan, gerektiğinde burnunu silme davranışını yapmasını bekleyin.
12-Sırt, boyun ve ense hariç kendini yıkama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte banyoya gidin. Banyoda lifi ve sabunu ona vererek kendisinin yıkanmasını söyleyin. Sırt, boyun ve ense kısımlarını yıkamayı siz yapın ve vücudunun diğer kısımlarını ondan yıkamasını isteyin. Ulaşamadığı yerlerde ona yardımcı olabilirsiniz.
13- Ekmeğin üzerine yumuşak besinleri bıçak kullanarak sürme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte sabah kahvaltıya oturduğunuzda (onun için tehlikeli olmayan bir bıçağı) önüne bıçak,peynir ve sevdiği bir reçeli koyun: “Bugün ekmeğini kendin sürmek ister misin? Bak bıçak ve peynir burada . istersen üzerine reçel de sürebilirsin.” Diyerek yönergenizi verin. Eğer bu hareketi düzgün olarak yaparsa onu ödüllendirin: “Aferin sana, çok güzel sürüyorsun.” . Eğer hareketi düzgün olarak yapamazsa ona model olabilirsiniz.
14- Elbise, pantolon veya ayakkabıdaki tokaları çözüp bağlama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte dışarı çıkarken çizmelerinizi (tokalı olmalı,bu tokalı bir kıyafet de olabilir) alın ve birlikte karşılıklı yere oturun. Öncelikle çizmelerinizi elinize alın ve siz tokasını çözerek giyin. Daha sonra aynı hareketi ondan da yapmasını isteyin. Eğer çocuğunuz yaptığınız hareketi taklit edebilirse, onu ödüllendirin : “ Aferin, çok güzel, çizmelerinin tokalarını tek başına bağlayabildin ” . Eğer hareketi taklit edemezse denemesi için ona zaman tanıyın ve destekleyin. Aynı davranışı eve döndüğünüzde tokayı çözmesi için de yapın.
15- Kıyafetlerinin hepsini yardımsız giyinme.
Etkinlik:
Çocuğunuza birlikte yarışmalı bir oyun oynayacağınızı söyleyin. Bir kutunun içine onun çeşitli kıyafetlerini, bir kutuya da sizin çeşitli kıyafetlerinizi koyun (her çeşit kıyafeti seçin:gömlek, kazak, pantolon.. vb) . Daha sonra sırayla gidin ve kutunun içinden bir kıyafet seçin ve onu giymeye çalışın. İlk giyen bir puan kazansın ve oyun sonunda en çok puanı toplayan oyunu kazansın. Seçtiğiniz kıyafetlerin onun daha önceden tek başına kolay giyebildiği kıyafetler olmasına dikkat edin.
DİL GELİŞİMİ
Birbirini takip eden üç işi yapma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla geniş bir alana geçin ve oturun. Birlikte bir oyun oynayacağınızı söyleyin. Oyunun adını söyleyin: “ Söylediğimi yap! “ . Daha sonra ona yönergelerinizi verin ve yapmasını isteyin : “ Ayşecim ayağa kalkıp, masanın oraya hızla gidip bana kitabı getirir misin? “ gibi. Bu şekilde birbirini takip eden üç değişik yönerge verebilirsiniz.
Edilgen cümleleri anladığını belli etme.
Etkinlik:
Çocuğunuz ile karşılıklı masada oturun. Üzerlerinde çeşitli eylem ya da günlük olayların olduğu( bulaşık yıkayan kadın, ödevini yapan çocuk … vb.) etkinlik kartlarını alın. 2- 3 etkinlik kartını seçip yan yana koyun. Bir kartda ki olayı sözel olarak ifade edin ve uygun kartı size vermesini isteyin: “ ödev yapıldı “ … vb.
İstediğinde bir çift nesneyi veya resmi bulma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla geniş bir alana geçin ve oturun. Birlikte bir oyun oynayacağınızı söyleyin. Bulunduğunuz ortama çeşitli nesneler/resimler (Çift olarak) yerleştirin. Oyunun adını söyleyin: “ Bana nesneyi/resmi bul!“ . Daha sonra ona yönergelerinizi verin ve yapmasını isteyin : “Ayşecim bana elma resminin çiftini bulup getirir misin? “ gibi. Bu şekilde birbirini takip eden değişik yönergeler verebilirsiniz.
Konuşurken “yapar mıydınız” ve “yapabilir misiniz” gibi ifadeleri kullanma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Önünüze çeşitli davranışları içeren etkinlik kartları koyun (elindeki kitabı annesinin okumasını isteyen bir çocuk resmi, arkadaşını oyuncağını isteyen bir çocuk resmi..vb.) . Bu etkinlik kartlarını sırayla çocuğunuza gösterin ve sorun: “Sence burada çocuk ne söylemeli?” diyerek sorunuzu sorun ve “Annecim bana bu hikaye kitabını okuyabilir misin?” şeklinde bir cevap vermesini sağlayın. Tüm etkinlik kartları için be etkinliği sürdürün.
Birleşik cümleler kullanma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Önünüze çeşitli olaylar içeren etkinlik kartları koyun ( Koşarken düşen bir kız, televizyon izlerken yemek yiyen bir çocuk gibi. ) . Bu etkinlik kartlarını sırayla çocuğunuza gösterin ve sorun: “ Ayşecim burada ne oluyor söyler misin? “ Çocuğunuzun verdiği cevabın birleşik bir cümle olmasına dikkat edin: “Çocuk televizyon izlerken yemek yiyor” şeklinde. Bunun için ilk etkinlik kartındaki cümleyi siz kurarak ona model olabilirsiniz.
İstenildiğinde nesnelerin “altını” ve “üstünü” bulma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Önünüze çeşitli şekillerde legolar koyun (üç boyutlu) . Daha sonra tek tek bu nesneleri alarak : “Bana bu legonun altını gösterebilir misin?” (Bu soruyu lego’ nun üstünü göstermesi için de sorun) diyerek sorunuzu yöneltin ve göstermesini isteyin.
Resimdeki anlamsızlıkları, saçmalıkları gösterme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Önünüze çeşitli olaylar içeren etkinlik kartları koyun ( Bu kartlardaki olaylar içinde saçma, anlamsız öğeler yer alsın: Resimde bulunduğu ortama göre ters duran(baş aşağı..vb) bir çocuk …vb.) Daha sonra çocuğunuzdan bu kartlarda yer alan saçmalıkları ve anlamsızlıkları bulup göstermesini isteyin.
Kız/erkek kardeş, anneanne, babaanne,dede kelimelerini kullanma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla yan yana masada oturun. Elinize aile albümünüzü alın ve birlikte bakmaya başlayın. Her resmi isimlendirmesini sağlayın: “Ayşecim bak, bu kim?” şeklinde sorunuzu sorun ve “Bu benim dedem-ablam-kız kardeşim…vb.” ifadeleri kullanarak cevap vermesini sağlayın.
9- Resimli ipuçları olmadan bildiği bir hikayeyi anlatma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla yatmadan önce birlikte bir hikaye okuyun. Ertesi gün bu hikaye kitabını almadan çocuğunuzdan bu hikayeyi anlatmasını isteyin: “Ayşecim, dün okuduğumuz bir hikaye vardı. Onu hatırlıyor musun? Kitabın resimlerine bakmadan bu hikayeyi bana anlatabilir misin?” diyerek yönergenizi verin. Takıldığı yerlerde onu destekleyebilirsiniz.
10-Belirli bir sınıfa ait olmayan resmi isimlendirme.(Ör: hayvan olmayan)
Etkinlik:
Çocuğunuz ile karşılıklı masada oturun. Üzerlerinde çeşitli nesne gruplarının( meyveler, hayvanlar, meslekler…vb.) resimleri olan kartları alın. Aynı nesne grubundan iki etkinlik kartını ve birde üzerinde farklı nesne resmi olan bir etkinlik kartını masanın üzerine koyun: “ bana kartların içinden üzerinde hayvan resmi olmayan kartı söyler misin?” … vb. sorular yöneltin, doğru olarak söyler ise onu ödüllendirin: “ aferin sana doğru söyledin”. Zorlanırsan ona model olun ve farklı kartlar ile çalışmayı sürdürün.
11- Uyaklı kelimeleri söyleme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı yerde oturun. Ona üç kelime söyleyin ve bu kelimelerden uyaklı olanları bulmasını isteyin. İlk verdiğiniz kelimelerden uyaklı olanları siz bulun ve model olun. Daha sonra ondan bulmasını isteyin: “Yaprak-torba-tabak , burda uyaklı kelimeler tabak ve yaprak, şimdi sen sana söyleyeceğim kelimelerden uyaklı olanları bana bulur musun? Senin kelimelerin: yüksek-duvar-yazar ” şeklinde.
12-Karmaşık cümleler kullanma.(Ör: Anne içeri gelmemi istiyor, çünkü)
Etkinlik:
Çocuğunuza birlikte bir oyun oynayacağınızı söyleyin.Oyunun adını söyleyin:” Cümlemi Tamamla!” diyerek çocuğunuza : “Şimdi sana bir cümle söyleyeceğim ve senden bu cümleyi tamamlamanı isteyeceğim, sonra sen bana bir cümle söylersin ben tamamlarım. İlk cümlen şu: Kendimi yorgun hissediyorum,çünkü….” Diyerek yönergenizi verin ve cümleyi tamamlamasını isteyin.
13-Bir sesin yüksek veya alçak olduğunu söyleme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla yan yana yerde oturun. Daha önceden teybe çeşitli sesler kaydedin(yüksek ve alçak sesler ) . Tek tek bu sesleri ona dinletin ve isimlendirmesini isteyin: “Ayşecim bu ses nasıl bir ses bana söyler misin?Alçak mı yüksek mi?” şeklinde.
14-Az, çok, birkaç olan miktarlı eşyaları gösterme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı yerde oturun. Önünüze üzerinde az-çok-birkaç miktarlı nesne resimleri olan etkinlik kartları koyun ve sorduğunuzda doğru kartı göstermesini isteyin: “Ayşecim bu karttaki nesnelerden az olanı bana gösterir misin?” bunu çok ve birkaç kavramı için de tekrar edin.
SOSYAL GELİŞİM
1-Kendi etkinliği ile uğraşırken, diğer çocukların yanında oynayıp onlarla konuşma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte dışarı oyun parkına gidin. Kendi başına oynayabileceği bir oyuncağını da yanına alın (kova-kürek vb.). Kendi etkinliği ile uğraşırken diğer çocuklarla da iletişime giriyor mu diye, çocuğunuzu gözlemleyin. Akşam eve döndüğünüzde günün değerlendirmesini birlikte yapabilirsiniz:”Bugün kendi etkinliğinle uğraşırken arkadaşlarınla da iletişime girmen çok güzeldi.” gibi. Ya da bunun tam tersi olduysa, iletişime girmediyse, onunla konuşun ve bu davranışı ondan beklediğinizi söyleyin.
2-Bir sorunu olduğunda yardım isteme.
Etkinlik:
Çocuğunuz bir sorunla karşılaştığında onu gözlemleyin. Sizden ya da bir başkasından yardım isteyip istemediğini öğrenin. Eğer sorunla karşılaştığında yardım istiyorsa bunun için onu ödüllendirin: “Bir sorunu olduğunda yardım istemen çok doğru bir davranış.” gibi. Eğer bunun tam tersi oluyorsa, sorunu olduğunda yardım istemiyorsa, ne yapması gerektiğini ona anlatın.
3-Yetişkinlerin konuşmalarına katılma.
Etkinlik:
Evde çocuğunuzla birlikte otururken sohbetinize onu da katın. Onun da fikrini ve görüşlerini alın. Böylece bu davranışı ona kazandırabilirsiniz.
4- Başkaları için şarkı söyleme,dans edip, şiir okuma.
Etkinlik:
Çocuğunuza bir şarkı-şiir-dans öğretebilirsiniz. Daha sonra başkaları ondan bir şarkı-şiir söylemesini ya da dans etmesini istediğinde bildiği herhangi birini gerçekleştirebilir.
20-30 dakika süre ile tek başına bir etkinliği sürdürme.
Etkinlik:
Çocuğunuza tek başına yapabileceği bir etkinlik verin ve en az 20-30 dakika bu etkinliği sürdürmesini bekleyin: boyama faaliyeti, yapı-inşa oyunları….vb.
6- Kendiliğinden özür dileme.
Etkinlik:
Çocuğunuz bir hata yaptığında ona karşısındaki kişiden özür dilemesi gerektiğini anlatın. Siz de bir hata yaptığınızda özür dileyerek ona model olabilirsiniz: “Ayşecim bu yaptığın davranış yanlış bir davranış, arkadaşından özür dilemen gerekiyor” , “Benim yaptığım bu davranış yanlış bir davranış, senden özür dilerim” gibi. Bu davranışı ona bir defa öğrettikten ve hatırlattıktan sonra ondan yapmasını bekleyin.
7- 8-9 çocuklu grupta sırasını bekleme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Önünüze çeşitli alanlarda sırasını bekleyen insanların resimlerinin olduğu etkinlik kartlarını çocuğunuza tek tek gösterin(Tiyatroda-sinemada bilet almak için ya da otobüse binmek için sıra bekleyen insanlar….gibi.).Bu kartlardan yola çıkarak sıra bekleme davranışını ona öğretin. Daha sonra çocuğunuzla dışarı çıktığınızda bu davranışı ondan bekleyin. Bir oyun parkında oynarken, markette alış-veriş yaparken..vb.
8- 20 dakika süre ile 2-3 çocukla birlikte oyun oynama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte dışarı oyun parkına gidin. En az 20-30 dakika süre ile 2-3 çocukla birlikte oyun oynayıp oynamadığını gözlemleyin. Eğer bu davranışı gerçekleştirdiyse onu ödüllendirin: “Bugün arkadaşlarınla çok güzel oynadın.” Eğer bu davranışı gerçekleştiremediyse onunla konuşun, bunu nedenlerini öğrenin.
9- Toplum içerisinde sosyal kabul gören davranışları gösterme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı yerde oturun. Birlikte toplumda kabul gören davranışlarla (Teşekkür etmek, saygılı davranmak..vb. ) ilgili sohbet edin: “Otobüste giderken sen oturuyorsun. Çok yaşlı bir teyze arabaya bindi, ne yapman gerekir?” gibi sorular yönelterek bu davranışları öğretmeye çalışın.
10- Başkalarına ait nesneleri kullanmak için izin isteme.
Etkinlik:
Çocuğunuzun bir eşyasını alın ve alırken ondan izin isteyin: “Ayşecim senin boya kalemlerini alabilir miyim?” . deyin ve birinin eşyasını almadan önce o kişiden izin istenmesi gerektiğini ona anlatın.Daha sonra bu davranışı ondan da bekleyin. Eğer bu davranışı yerine getirirse onu ödüllendirin: “Benim eşyalarımı almadan önce izin istemen çok güzel bir davranış, teşekkür ederim.” şeklinde. Eğer bu davranışı göstermezse ona yeniden model olun ve davranışı gerçekleştirmesini sağlayın.
11- Kendisi ile ilgili kızgınlık, mutluluk, sevgi gibi duyguları ifade etme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte bir drama çalışması yapın. Burada ona çeşitli olaylar anlatın ve neler hissettiğini sorun: “Şimdi çok sevdiğin bir kitabını kaybettin, kendini nasıl hissedersin?” , “Arkadaşın sana bir hediye verdi, kendini nasıl hissedersin?” gibi. Bu çalışmayı yaparken ondan gözlerin kapatmasını da isteyebilirsiniz.
FİZİKSEL GELİŞİM
Çok az kaymalarla 20cm’lik düz çizgiyi kesme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Daha önceden A4 kağıdına düz 20 cm’lik çizgiler çizin ve çocuğunuzun önüne koyun. Makası ona verin ve çizgilerin üzerinden keserek şeritler çıkarmasını isteyin (Çok az kaymalar olabilir). Çıkardığı bu şeritleri bir kenarda biriktirin. Daha sonra çocuğunuzdan bu şeritleri kullanarak kağıt üzerinde şekiller oluşturmasını isteyin.
4-8 saniye boyunca yardımsız tek ayağının üstünde durma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla rahat oyun oynayabileceğiniz bir alana geçin. Karşılıklı ayakta durun. Oyunun adını ve kurallarını söyleyin : “Ayağını yerden kes! Ben sana yönerge verdiğimde tek ayağını kaldır ve bir süre bekle (yardımsız 4-8 sn) ” deyin. Yönerge verildikten sonra istenen sürede tek yağının üzerinde durursa onu alkışlayın ve bir puan kazandığını söyleyin. Aynı yönergeyi ondan sizin için vermesini isteyerek yarışmalı bir oyun haline getirebilirsiniz.
Yön değiştirerek koşma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte bahçeye çıkın. Birlikte oyun oynayacağınızı söyleyin ve belirli bir aralıkta bir başlangıç bir de bitiş noktası belirleyin. Çocuğunuza : “Başlangıç noktasından başlayarak benim yönergeme göre koşarak(sağa sola..vb) bitiş noktasına ulaşmanı istiyorum.” Diyerek yönergenizi verin. Aynı şekilde bitiş noktasından geri dönmesini de isteyebilirsiniz.
Denge tahtasında yürüme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte bahçeye çıkın. Denge tahtasını (ya da sizin hazırlayacağınız bir denge tahtası da olabilir:geniş, uzun bir tahtanın iki ucuna taşlar koyarak tahtayı yerden yükseltebilirsiniz.) gösterin: “Bu denge tahtası. Bunun üzerinden yürümek ister misin?” diye sorarak tahta üzerinde yürümesini sağlayın. İlk denemesinde ona yardımcı olabilirsiniz: elinden tutarak dengesini sağlamasını sağlayın.
Düşmeden 10 kez öne doğru çift ayak zıplama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla evde ya da bahçede geniş bir alana geçin ve bir oyun oynayacağınızı söyleyin. Bir başlangıç ve bitiş noktası belirleyin. Bitiş noktasına havuç resimleri olan kartlar ya da gerçek havuçlar koyun. Oyunun adını ve kurullarını söyleyin: “Zıplayan Tavşan. Bu tavşanın karnı çok acıkmış. Senden başlangıç noktasından itibaren 10 kez çift ayak zıplayarak bitiş noktasındaki havuçlara ulaşmanı istiyorum.” diyerek yönergenizi verin. Bitiş noktasına vardığında onu tebrik edin.
Yerden 5cm yükseklikteki bir ipin üstünde atlama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla evde ya da bahçede düz bir alana geçin ve bir oyun oynayacağınızı söyleyin. Oyunda ona kısa bir hikaye anlatın ve hikayenin aralarında “Ayşe ipten atlamış” cümlesini kullanın ve siz bu cümleyi söylediğinizde ondan ipin üstünden atlamasını isteyin. Bir ipi 5 cm yükseklikte olacak şekilde bağlayarak gerin.Hikayeyi siz seçin. Ona sevdiği bir masalı ya da yaşadığınız bir olayı anlatabilirsiniz: “Geçenlerde seninle gittiğimiz filmi hatırlıyor musun? Oradaki çocuklar bir oyun oynuyordu. Ayşe ipten atlamış. Oyunun adını hatırladın mı? ” diyerek oyunu sürdürün ve ipin üstünden atlamasını sağlayın.
7- Altı kez geriye doğru zıplama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla evde ya da bahçede geniş bir alana geçin ve daha önce oynadığınız “Zıplayan Tavşan” oyununu değiştirerek oynayacağınızı söyleyin.Bir başlangıç ve bitiş noktası belirleyin. Bitiş noktasına havuç resimleri olan kartlar ya da gerçek havuçlar koyun. Oyunun adını ve kurullarını söyleyin: “Ters Zıplayan Tavşan”. Bu tavşanın karnı çok acıkmış. Senden başlangıç noktasından itibaren 6 kez geriye doğru zıplayarak bitiş noktasındaki havuçlara ulaşmanı istiyorum.” diyerek yönergenizi verin. Bitiş noktasına vardığında onu tebrik edin.
8-Büyük boy topu zıplatıp, yakalama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte bahçeye çıkın. Büyük bir top alın (Onun kaldırabileceği ağırlıkta ve büyüklükte olmasına dikkat edin) . öncelikle topu siz alın ve yerde zıplatıp topu yakalayın. Daha sonra topu ona vererek aynı hareketi yapmasını isteyin. Tekrar tekrar yapmasını isteyin. Topu her defasında daha fazla zıplatıp tutabilmesi için onu yönlendirin: “Aferin sana, bu defa daha fazla zıplattın. Çok güzel.”
9-Hamurdan 2-3 parçalı şekiller yapma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Sizin yaptığınız ya da hazır aldığınız oyun hamurunu önünüze koyun. Bir süre hamur ile oynamasın izin verin. Daha sonra bu oyun hamurundan istediği büyüklükte üç parça koparmasını isteyin. Kopardığı bu parçaları alarak zemin üzerinde şekiller yapmasını isteyin. Yaptığı şekilleri anlatmasını sağlayın: “Bu ne şekli, ne yaptın?” gibi.
10-Eğik çizgileri kesme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Daha önceden A4 kağıdına aralıklarla eğik çizgiler çizin ve çocuğunuzun önüne koyun. Makası ona verin ve çizgilerin üzerinden keserek şeritler çıkarmasını isteyin .Çıkardığı bu şeritleri bir kenarda biriktirin. Daha sonra çocuğunuzdan bu şeritleri kullanarak kağıt üzerinde şekiller oluşturmasını isteyin. .
11-İpe dizili, vidalı nesneleri birbirine vidalama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı yerde oturun. Önünüze vidalı çeşitli nesneler koyun. İlk olarak siz nesneleri vidalayın, ona model olun. Daha sonra çocuğunuzdan aynı hareketi yapmasını isteyin. Hareketi doğru olarak yapar ise onu ödüllendirin: “ aferin, çok güzel…” vb. nesneleri vidalamaktan zorlanırsan ona yardımcı olun.
12- Merdivenleri ayak değiştirerek inme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte dışarı çıkacağınız zaman merdivenleri inerken ona şu yönergeyi verin: “ Bugün merdivenleri ayaklarımızı değiştirerek inmeyi deneyelim mi?”.Eğer apartmanınızda merdiven yoksa bu çalışmayı oyun parkında da yapabiliriniz. Öncelikle ona siz model olun ve daha sonra aynı şekilde ondan da aynı hareketi bekleyin. Merdivenleri ayak değiştirerek inebilirse onu ödüllendirin: “ Aferin, çok güzel merdivenleri ayaklarını değiştirerek inebiliyorsun”. Eğer hareketi yapamazsa denemsi için ona zaman tanıyın ve model olun.
13- Üç tekerlekli bisiklet ile köşeleri dönme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte bahçeye çıkın ve bisikletini de çıkarın. Tehlikesiz bir alanda bisiklete bindirin. Bisikletini rahatlıkla kullanmaya başladığında köşeleri nasıl dönmesi gerektiğini ona anlatın. İlk önce köşeleri dönerken siz direksiyonunu çevirerek ona yardımcı olabiliriniz. Daha sonra bisikleti köşeye getirerek ondan bu hareketi yapmasını isteyin.
14- Beş kez tek ayağının üzerinde sıçrama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla evde ya da bahçede geniş bir alana geçin. Onunla bir oyun oynayacağınızı söyleyin: “Sıçra ve Don” .Çocuğunuzdan, sizin vereceğiniz yönergeye uygun hareketi yapmasını isteyin: Sıçra dediğinizde yerinde 5 defa sıçrama, don dediğinizde olduğu yerde hareket etmeden bekleme. Yönergenizi ilk önce yavaş yavaş verin ve daha çok sıçra yönergesini verin, oyun ilerledikçe yönergeyi hızlandırabilirsiniz.
15-Çapı 5cm olan daireyi kesip, çıkarma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Daha önceden A4 kağıdına çapı 5 cm olan daireler çizin ve çocuğunuzun önüne koyun. Makası ona verin ve daireleri keserek kağıttan çıkarmasını isteyin. Çıkardığı bu daireleri bir kenarda biriktirin. Daha sonra çocuğunuzdan bu daireleri kullanarak kağıt üzerinde şekiller oluşturmasını isteyin.
16- Ev, adam, ağaç gibi basit, tanıdık resimler yapma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Ona içinde çocuk,ağaç,ev gibi nesneler geçen basit bir hikaye okuyun. Hikayenin sonunu siz okumayın ve ondan hikayeyi tamamlamasını isteyin. Çocuğunuza kağıt ve boya kalemleri verin ve anlattığı kısmı resmetmesini isteyin. Resminde ev,çocuk,ağaç gibi basit nesneleri kullanması yönünde yönlendirin.
17- Makasla basit şekiller kesip, yapıştırma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Çocuğunuzun önüne renkli kağıtlar koyun. Makası ona verin ve kağıtları istediği şekillerde keserek çıkarmasını isteyin. Çıkardığı bu şekilli kağıtları bir kenarda biriktirin. Daha sonra çocuğunuzdan bu şekilli kağıtları kullanarak kağıt üzerinde şekiller oluşturmasını isteyin.
18- Kağıdın herhangi bir yerine birkaç büyük harf çizme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Çocuğunuzun önüne boş bir kağıt ve kalem koyun. Kalemi çocuğunuza verin ve kağıda istediği birkaç harfi büyük çizmesini isteyin. Harfleri çizdikten sonra kağıda istediği başka şekilleri çizebileceğini ya da boyayabileceğini söyleyin.
BİLİŞSEL GELİŞİM
İstenildiğinde belirli sayıda nesneyi eline alma.(1-5 kadar nesne)
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı oturun. Önünüze çeşitli nesneler (oyuncaklar,küçük toplar vb.) ve boş bir kutu koyun. Daha sonra çocuğunuza istediğiniz sayıda (1-5 kada r nesne ) nesneyi alıp kutuya atmasını söyleyin: “Ayşecim, bana buradan 2 tane nesne seçip kutuya atar mısın?”,”Ayşecim bana buradan 5 tane nesne seçip kutuya atar mısın?”..vb.
Beş dokunun yapısını isimlendirme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada karşılıklı oturun. Masaya seçtiğiniz farklı dokulara sahip nesneleri koyun: Pürüzlü, parlak,mat,yumuşak,sert dokuya sahip 5 nesne. Öncelikle çocuğunuzun bu nesnelere dokunmasına ve incelemesine fırsat verin. Daha sonra birlikte nesnelerin sahip oldukları dokuları isimlendirin. Birlikte isimlendirdikten sonra ondan bu nesneleri isimlendirmesini isteyin. Bu nesneler dışında bu dokuya sahip etrafınızda bulunan başka nesneleri bulmasını isteyebilirsiniz ya da diğer zamanlarda öğrendiği bu dokulara sahip nesneler eline geçtiğinde ona bu nesnelerin dokusunu sorabilirsiniz.
Üç şekli isimlendirme.(kare, üçgen, daire)
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada karşılıklı oturun. İlk olarak üçgen,kare ve daire şekillerini üç boyutlu nesneler (üçgen,kare,daire şeklinde legolar, dolgu oyuncaklar….) kullanarak çocuğunuza tanıtın. Daha sonra bu şekilleri beyaz bir kağıt üzerine alt alta çizin. Kağıdı çocuğunuza verin: “Bana bu sayfadaki şeklerin isimlerini söyler misin? Bu şeklin adı ne? Onu kırmızıya boyayalım…..vb” . Aynı şekilde çocuğunuza bu üç şekil kullanılarak oluşturulmuş bir çalışma sayfası verip buradaki şekilleri önce isimlendirmesini ve sonra aynı şekilleri aynı renge boyamasını isteyebilirsiniz.
İstenildiğinde üçgeni kopya etme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada karşılıklı oturun. Üçgen şekli çizili kağıdı ona gösterin: “Bu şeklin adı neydi? Birlikte bu şekli çizelim mi?” diye sorun ve şekli önce parmağıyla havada ya da masanın üzerinde çizmesini isteyin. Daha sonra kalem ve kağıt vererek şekli kağıt üzerine çizmesini isteyebilirsiniz. Eğer şekli kopya etmekte zorlanırsa şekli kesik çizgiler halinde kağıda çizin ve önce bu şekli tamamlamasını daha sonra şekli kopya etmesini isteyin.
5-Bir resimde gördüğü 4 nesneyi hatırlama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada karşılıklı oturun. Önünüze üzerinde çeşitli resimler olan etkinlik kartları koyun:Üzerinde en az 5 nesnenin resmi olan. Sırayla kartları çocuğunuza gösterin ve resimleri incelemesini isteyin. Daha sonra resmi kapatın ve neler gördüğünü sorun : En az gördüğü 4 nesneyi hatırlamalı.
6-Etkinliklere bağlı olarak günün zamanını söyleme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla günün üç farklı zamanında ( sabah-öğlen-akşam ) kısa etkinlikler yapın:
Sabah kalktığınızda spor yapabilirsiniz
Öğlen sevdiği bir oyunu oynayabilirsiniz ya da birlikte çizgi film izleyebilirsiniz.
Akşam birlikte hikaye okuyabilirsiniz.
Yaptığınız bu etkinlikler sonunda yapılan etkinliğin zamanını vurgulayın: Sabah, kalktık ve sporumuzu yapıyoruz___Öğlen, birlikte oyun oynuyoruz___Akşam, hikaye okuyoruz.. gibi. Aynı davranışı çocuğunuzdan da bekleyin ve yaptığınız etkinliklere bağlı olarak günün zamanını söylemesini sağlayın.
Bildiği dizeleri tekrar etme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla yan yana oturun. Onun la birlikte bir şiir ya da tekerleme söyleyin. Bir iki defa birlikte baştan sona tekerleme ya da şiir söyleyin. Şiir ya da tekerlemeyi söylemeyi bırakın ve devamını çocuğunuzdan getirmesini isteyin. Takıldığı yerlerde ona yardımcı olabilirsiniz.
Bir nesnenin diğerine göre ağır yada hafif olduğunu söyleme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla yerde karşılıklı oturun. Önünüze çeşitli ağırlıklarda nesneler koyun( her nesne farklı ağırlıklarda olsun ) . Daha sonra çocuğunuzdan yerden iki nesne seçmesini isteyin. Seçtiği bu nesnelerin hangisinin daha hafif hangisinin daha ağır olduğunu söylemesini sağlayın.
Üçlü bir gruptan bir nesne aldığında hangisinin eksik olduğunu söyleme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada karşılıklı oturun. Çocuğunuzun önünde üç nesneyi yan yana dizin. Bu nesnelere dikkatle bakmasını söyleyin. Daha sonra gözlerini kapatmasını ya da arkasını dönmesini isteyin ve bu gruptan bir nesneyi çıkarın. Çocuğunuzun hangi nesneyi aldığınızı bulmasını sağlayın. Bu çalışmayı farklı nesnelerle sürdürebilirsiniz.
Sekiz rengi isimlendirme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada karşılıklı oturun. Kırmızı,sarı,mavi,yeşil,turuncu,mor,siyah,beyaz renkte sekiz etkinlik kartını önünüze koyun. Sıra ile ana renklerden (kırmızı, sarı, mavi…) başlayarak kartları çocuğunuza gösterin: “Bu rengin adını söyleyebilir misin?” şeklinde çocuğunuzun çalışma sonunda bu sekiz rengi isimlendirmesini sağlayın.
9-Küçük birimli paraları isimlendirme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada karşılıklı oturun. Küçük birimli paraları (10, 25, 50 kuruşlar ve 1 ytl) önünüze koyun. Sıra ile en küçük birimli paradan başlayarak çocuğunuzla paraları birlikte isimlendirin. En sonunda siz paraları çocuğunuza gösterin ve onun isimlendirmesini sağlayın.
10-Sembolleri eşleştirme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Üzerlerine çeşitli sembolleri ( rakamlar, işaretler… vb.) resimleri olan etkinlik kartlarını alın. İlk olarak siz önümüze koyduğumuz 3- 4 etkinlik kartında ki sembolleri eşleştirin, ona model olun. Daha sonra 3- 4 etkinlik kartını çocuğunuzun önüne koyun ve sembol ile eşleştirilmesini isteyin. Başarılı olduğunda onu ödüllendirin: “ aferin, başardın … vb.“ eşleştirme yapmakta zorlanır ise kartlarda yer alan sembolleri inceleyerek eşleştirme yapabilirsiniz.
11-Gösterilen nesnelerin renklerini söyleme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla yerde karşılıklı oturun. İçinde çeşitli renklerde nesneler olan bir kutuyu alın. ( Kırmızı,sarı,mavi,yeşil,turuncu,mor,siyah,beyaz renklerde ) Tek tek buradan bir nesne seçin ya da çocuğunuzdan seçmesini isteyin. Çocuğunuzdan seçilen tüm nesnelerin renklerini söylemesini isteyin. Aynı etkinliği etrafınızda yer alan nesnelerin renklerini sorarak da yapabilirsiniz: “Ayşecim, bana minderin rengini söyler misin?”.vb.
12- Üç kez dinlediği bir öyküdeki 5 ana noktayı tekrarlama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla daha önce okumadığınız bir hikayeyi seçin. Bu hikayeyi kısa aralıklarla (iki günde bir )üç kez ona okuyun. Hikayeyi üç kez okuduktan sonra çocuğunuza hikayede geçen 5 ana noktayı sorun:”Bu hikayede neler oldu, bana en önemlilerini söyler misin?”diyerek bu 5 ana noktayı tekrarlamasını sağlayın.
13-İnsan resmi çizme.(baş, gövde, kol-bacaklar)
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada karşılıklı oturun. Çocuğunuza bir resim kağıdı verin ve istediği boya kalemlerini seçmesini isteyin. Daha sonra birlikte bir resim yapacağınızı söyleyin. Amacımız ona baş-gövde, kol-bacaklardan oluşan bir insan resmi çizdirmek. Bunun için önce vücudunuzun bu bölümleri ile ilgili konuşun ve çocuğunuzdan çizdiği resimdeki insanları bu vücut bölümleriyle çizmesini isteyin.
14-Şarkının beş satırını söyleme.
Etkinlik:
Çocuğunuz için bir şarkı seçin. Bu şarkıyı kasetten dinletme şansınız varsa önce şarkıyı melodisi ile dinlemesini sağlayın. Daha sonra şarkının sözlerini tek tek siz söyleyin ve onun da tekrar etmesini isteyin ( şarkı 5 satırdan oluşmalı ya da şarkının 5 satırlık bölümünü öğrenmesi beklenmeli ). Sözlerini öğrendikten sonra şarkıyı siz melodili söyleyin ve daha sonra birlikte melodili söyleyin. Şarkının sözleri ve melodisi öğretildikten sonra çocuğunuzdan şarkının 5 satırını söylemesini isteyin.
15-Model olunduğunda 10 küp ile piramit yapma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla yerde karşılıklı oturun. Küpleri önünüze koyun. İlk önce siz 10 kübü kullanarak bir piramit yapın. Piramiti yaparken aşamaları ona anlatın: “Şimdi küpleri üst üste koyuyorum. Git gide yükseliyor.”…gibi. Daha sonra çocuğunuzdan 10 kübü kullanarak bir piramit oluşturmasını isteyin.
16- Uzun ve kısayı sözel olarak ifade etme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada karşılıklı oturun. Etkinlik kartlarını kullanarak yada gerçek nesnelerle bu çalışmayı yapabilirsiniz. Çocuğunuza nesnenin kısa ve uzun halinin resmi olan etkinlik kartını gösterin: “Bana burada uzun ve kısa olan nesneyi gösterir misin?” sorusunu sorun ve yanıtı bu kısa, bu uzun nesne olarak alın.
17- Nesneleri bir başka nesnenin önüne, arkasına ve yanına koyma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada karşılıklı oturun. Masanın üzerine sabit bir nesne yerleştirin : Tahta bir blok, kağıt..vb. Çocuğunuza bir nesne verin (lego,top..vb. ) verdiğiniz bu nesneyi sırayla masanın üzerine sabitlediğiniz nesnenin yanına, arkasına ve önüne koymasını isteyin. Yönergenizi vermeden önce ilk olarak siz nesneyi doğru konuma yerleştirerek model olabilirsiniz.
18- Eşit miktarda nesneleri eşleştirme.(en fazla 10 )
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada karşılıklı oturun. Çocuğunuza bir çalışma sayfası verin: Çalışma sayfasını ikiye bölün. Her iki tarafta aynı sayıda ( en fazla 10 ), faklı nesne resimleri karışık bir şekilde yerleştirilmiş olsun. Çocuğunuzdan aynı sayıda olan nesneleri bulup kalemle eşleştirmesini isteyin.
19- Resimdeki nesnenin eksik parçalarını gösterip isimlendirme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada karşılıklı oturun. Ona tamamlanmamış bir nesne resmi gösterin: Bir ev resminde pencerelerin ya da bacanın eksik olması …gibi. Daha sonra çocuğunuzdan bu resimdeki eksik parçaları bulmasını ve isimlendirmesini isteyin.
20- Sıra ile 1’den 20’ye kadar sayma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla 1’den 20’ e kadar sayarken ilk önce nesneleri kullanabilirsiniz. Daha sonra 1’den 20’ ye kadar saymasını isteyebilirsiniz. Saymanın pekişmesi için çalışma sayfasında yer alan 20 tane nesneyi ona saydırabilirsiniz. Ya da masa üzerine koyacağınız boncuk, kürdan…...vb. nesneleri de saymasını isteyebilirsiniz.
21- Başlangıç (ilk), orta ve son pozisyonlarını isimlendirme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla yerde karşılıklı oturun. Üç tane nesneyi yan yana dizin ( kitap, kalem, çanta..vb ). İlk önce siz dizdiğiniz nesnelerin pozisyonlarını belirtin: Kalem ilk sırada, kitap ortada, çanta sonda….gibi. Daha sonra nesnelerin yerini değiştirin ve çocuğunuzdan nesnelerin pozisyonların söylemesini isteyin. Bunu aynı nesnelerle ya da farklı nesnelerle bir iki defa tekrar edebilirsiniz.
22-20 nesneye kadar sayıp kaç tane olduğunu söyleme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı yerde oturun.Önünüze çeşitli nesneler(arabalar, Legolar, oyuncaklar… vb.) alın., birlikte sayma oyunu oynayacağınızı söyleyin. Çocuğunuzun önüne nesneleri ( arabaları ) koyun: “ Şimdi arabaları sayalım, bakalım kaç tane arabamız var?’deyip cevap vermesini bekleyin: “ 10 tane arabamız var” … vb. doğru olarak sayarsan çocuğunuzu ödüllendirin: “ aferin, arabaların kaç tane olduğunu doğru söyledin”. Eğer arabaları saymada zorlanırsan ona yardımcı olun ve saymaya devam etmesini sağlayın.
4 -5 yaş
ÖZBAKIM BECERİLERİ
1- Çizmelerini giyme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte dışarı çıkarken çizmelerinizi alın ve birlikte karşılıklı yere oturun. Öncelikle çizmelerinizi elinize alın ve siz giyin. Daha sonra aynı hareketi ondan da yapmasını isteyin. Eğer çocuğunuz yaptığınız hareketi taklit edebilirse, onu ödüllendirin : “ Aferin, çok güzel, çizmelerini tek başına giyebildin ” . Eğer hareketi taklit edemezse denemesi için ona zaman tanıyın ve destekleyin.
2- Yemek yerken döktüğü yiyecekleri temizleme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte masayı hazırlayabilirsiniz. Daha sonra çocuğunuzla karşılıklı olarak masaya oturun. Yemeğinizi yerken veya yedikten sonra, çocuğunuza döktüğü yiyecekleri temizlemesi gerektiğini anlatın. Ona model olun ve siz de yiyeceğinizi düşürdüğünüzde toplayın: “Bak yemeğim yere düştü. Şimdi onu yerden almam gerekiyor” diyerek onu yönlendirin.
3- Zararlı maddelerden kendini koruma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte evin içinde ona zarar verebilecek maddeleri birlikte bulun (çamaşır suyu,deterjanlar,kesici aletler,elektrikli eşyalar,ilaçlar..vb) . Bu maddelerin ne gibi zararları olduğunu, bu maddelerden neden uzak durması gerektiğini ona anlatın(ilaçların hap olmadığını, yanlışlıkla içtiğinde onu zehirleyebileceğini..vb).
4- Kendi giysilerinin düğmelerini çözme.
Etkinlik:
Akşam çocuğunuzun yatma saati geldiğinde birlikte odasına gidin. Pijamalarını ona verin ve üstünü çıkartıp onları giymesini söyleyin. Üstünü çıkartırken düğmelerini çözmede zorluk yaşarsa ona yardımcı olun. Kendi üstündeki düğmeleri çözmeden, ilk önce sizin üstünüzdeki düğmeleri çözmesini isteyebilirsiniz ya da ona model olabilirsiniz.
5- Kendi giysilerinin düğmelerini ilikleme.
Etkinlik:
Çocuğunuza birlikte dışarı çıkacağınızı söyleyin. Üstünü giymesi için kendi seçtiği kıyafetleri ona verin (düğmeli seçmesi için yönlendirebilirsiniz..) : “Şimdi senden kıyafetlerini giymeni istiyorum. Sonra birlikte nereye gitmek istersen ? ” diyerek yönergenizi verin. Kıyafetlerini ve paltosunu giymesini ve düğmelerini kendisinin iliklemesini sağlayın. Düğmelerini iliklemede zorluk yaşarsa ona yardımcı olun. Kendi üstündeki düğmeleri iliklemeden, ilk önce sizin üstünüzdeki düğmeleri iliklemesini isteyebilirsiniz ya da ona model olabilirsiniz.
6- Masada kendine ait olan yeri toplama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte masayı hazırlayabilirsiniz. Daha sonra çocuğunuzla karşılıklı olarak masaya oturun. Yemeğinizi yedikten sonra, çocuğunuza : “Ben kendime ait olan yeri topluyorum, sen de kendine ait olan yeri toplayabilir misin?” diyerek yönergenizi verin. Onun taşıyamayacağı ya da onun için tehlikeli olan nesnelerde ona yardımcı olabilirsiniz. Masayı topladıktan sonra onu ödüllendirin : “Teşekkür ederim. Kendi yerini toplayarak bana yardımcı olman çok hoşuma gitti.”
7- Fermuarın alt kısmını birbirine geçirme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı yerde oturun. Onun giysilerinden fermuarlı bir iki eşyasını getirin ve önünüze koyun: “Şimdi senden bu hırkayı giymeni ve fermuarının alt kısmını birbirine geçirerek kapatmanı istiyorum” diyerek yönergenizi verin. Eğer hırkanın fermuarını kapatamazsa ona model olun ve hırkayı giymeden yerdeyken fermuarının alt kısmını birbirine geçirerek kapatmasını isteyin. Bu hareketi yapmayı başardığında onu ödüllendirin : “Aferin, fermuarını kapatabildin”..vb
8- Elini yüzünü yıkama.
Etkinlik:
Çocuğunuza sabah kalktığınızda, birlikte banyoya giderek ellerinizi ve yüzünüzü yıkayacağınızı söyleyin. Öncelikle ondan elini ve yüzünü yıkamasını isteyin. Eğer düzgün olarak yıkarsa onu ödüllendirin: “Aferin sana, elini yüzünü çok güzel yıkadın.” Diyerek onu ödüllendirin. Eğer düzgün olarak yıkayamazsa, ellerinizi ve yüzünüzü siz yıkayın ve ona gösterin: “ Bak şimdi ellerimi ve yüzümü yıkadım “ deyin ve ondan da aynı hareketi yapmasını isteyin.
9- Yiyecekler için doğru araç gereçleri kullanma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte masayı hazırlayabilirsiniz. Masaya çatal, bıçak ve kaşık da koyun. Daha sonra çocuğunuzla karşılıklı olarak masaya oturun. Yemekte sırayla sıvı ve katı yiyecekleri getirin (çorba, yemek ve plav-makarna) . Hangi yemeği ne ile yiyeceğinizi önce konuşun : “Şimdi çorba içeceğiz. Çorbayı ne ile içeriz?” diye sorun ve doğru araç gereci seçmesini sağlayın. Bunu diğer yemekler için de yapın.
10- Tuvalete gitmesi gerektiğinde uykudan uyanıp altını kuru tutma.
Etkinlik:
Çocuğunuzu gece tuvalete gitmesi için belirli aralıklar ile kaldırın. Eğer çocuğunuzun altı kuru ise onu ödüllendirin: “ aferin, yatağını ıslatmamışsın, yatağın kupkuru”… vb. çocuğunuzu rutin olarak ( kendiniz için bir çizelge hazırlaya bilirsiniz) gece tuvalete gitmesi için kaldırın.
11- Hatırlatılmadan, gerektiğinde burnunu silme.
Etkinlik:
Çocuğunuzun burnu aktığında ona bir peçete uzatın ve burnunu silmesini isteyin. Daha sonra peçeteyi cebine koyun : “Peçeteyi cebine koyuyorum. Burnun yeniden akarsa onu cebinden al ve burnunu sil.” diyerek ilk hatırlatmayı siz yapın. Daha sonra çocuğunuzdan hatırlatılmadan, gerektiğinde burnunu silme davranışını yapmasını bekleyin.
12-Sırt, boyun ve ense hariç kendini yıkama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte banyoya gidin. Banyoda lifi ve sabunu ona vererek kendisinin yıkanmasını söyleyin. Sırt, boyun ve ense kısımlarını yıkamayı siz yapın ve vücudunun diğer kısımlarını ondan yıkamasını isteyin. Ulaşamadığı yerlerde ona yardımcı olabilirsiniz.
13- Ekmeğin üzerine yumuşak besinleri bıçak kullanarak sürme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte sabah kahvaltıya oturduğunuzda (onun için tehlikeli olmayan bir bıçağı) önüne bıçak,peynir ve sevdiği bir reçeli koyun: “Bugün ekmeğini kendin sürmek ister misin? Bak bıçak ve peynir burada . istersen üzerine reçel de sürebilirsin.” Diyerek yönergenizi verin. Eğer bu hareketi düzgün olarak yaparsa onu ödüllendirin: “Aferin sana, çok güzel sürüyorsun.” . Eğer hareketi düzgün olarak yapamazsa ona model olabilirsiniz.
14- Elbise, pantolon veya ayakkabıdaki tokaları çözüp bağlama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte dışarı çıkarken çizmelerinizi (tokalı olmalı,bu tokalı bir kıyafet de olabilir) alın ve birlikte karşılıklı yere oturun. Öncelikle çizmelerinizi elinize alın ve siz tokasını çözerek giyin. Daha sonra aynı hareketi ondan da yapmasını isteyin. Eğer çocuğunuz yaptığınız hareketi taklit edebilirse, onu ödüllendirin : “ Aferin, çok güzel, çizmelerinin tokalarını tek başına bağlayabildin ” . Eğer hareketi taklit edemezse denemesi için ona zaman tanıyın ve destekleyin. Aynı davranışı eve döndüğünüzde tokayı çözmesi için de yapın.
15- Kıyafetlerinin hepsini yardımsız giyinme.
Etkinlik:
Çocuğunuza birlikte yarışmalı bir oyun oynayacağınızı söyleyin. Bir kutunun içine onun çeşitli kıyafetlerini, bir kutuya da sizin çeşitli kıyafetlerinizi koyun (her çeşit kıyafeti seçin:gömlek, kazak, pantolon.. vb) . Daha sonra sırayla gidin ve kutunun içinden bir kıyafet seçin ve onu giymeye çalışın. İlk giyen bir puan kazansın ve oyun sonunda en çok puanı toplayan oyunu kazansın. Seçtiğiniz kıyafetlerin onun daha önceden tek başına kolay giyebildiği kıyafetler olmasına dikkat edin.
DİL GELİŞİMİ
Birbirini takip eden üç işi yapma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla geniş bir alana geçin ve oturun. Birlikte bir oyun oynayacağınızı söyleyin. Oyunun adını söyleyin: “ Söylediğimi yap! “ . Daha sonra ona yönergelerinizi verin ve yapmasını isteyin : “ Ayşecim ayağa kalkıp, masanın oraya hızla gidip bana kitabı getirir misin? “ gibi. Bu şekilde birbirini takip eden üç değişik yönerge verebilirsiniz.
Edilgen cümleleri anladığını belli etme.
Etkinlik:
Çocuğunuz ile karşılıklı masada oturun. Üzerlerinde çeşitli eylem ya da günlük olayların olduğu( bulaşık yıkayan kadın, ödevini yapan çocuk … vb.) etkinlik kartlarını alın. 2- 3 etkinlik kartını seçip yan yana koyun. Bir kartda ki olayı sözel olarak ifade edin ve uygun kartı size vermesini isteyin: “ ödev yapıldı “ … vb.
İstediğinde bir çift nesneyi veya resmi bulma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla geniş bir alana geçin ve oturun. Birlikte bir oyun oynayacağınızı söyleyin. Bulunduğunuz ortama çeşitli nesneler/resimler (Çift olarak) yerleştirin. Oyunun adını söyleyin: “ Bana nesneyi/resmi bul!“ . Daha sonra ona yönergelerinizi verin ve yapmasını isteyin : “Ayşecim bana elma resminin çiftini bulup getirir misin? “ gibi. Bu şekilde birbirini takip eden değişik yönergeler verebilirsiniz.
Konuşurken “yapar mıydınız” ve “yapabilir misiniz” gibi ifadeleri kullanma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Önünüze çeşitli davranışları içeren etkinlik kartları koyun (elindeki kitabı annesinin okumasını isteyen bir çocuk resmi, arkadaşını oyuncağını isteyen bir çocuk resmi..vb.) . Bu etkinlik kartlarını sırayla çocuğunuza gösterin ve sorun: “Sence burada çocuk ne söylemeli?” diyerek sorunuzu sorun ve “Annecim bana bu hikaye kitabını okuyabilir misin?” şeklinde bir cevap vermesini sağlayın. Tüm etkinlik kartları için be etkinliği sürdürün.
Birleşik cümleler kullanma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Önünüze çeşitli olaylar içeren etkinlik kartları koyun ( Koşarken düşen bir kız, televizyon izlerken yemek yiyen bir çocuk gibi. ) . Bu etkinlik kartlarını sırayla çocuğunuza gösterin ve sorun: “ Ayşecim burada ne oluyor söyler misin? “ Çocuğunuzun verdiği cevabın birleşik bir cümle olmasına dikkat edin: “Çocuk televizyon izlerken yemek yiyor” şeklinde. Bunun için ilk etkinlik kartındaki cümleyi siz kurarak ona model olabilirsiniz.
İstenildiğinde nesnelerin “altını” ve “üstünü” bulma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Önünüze çeşitli şekillerde legolar koyun (üç boyutlu) . Daha sonra tek tek bu nesneleri alarak : “Bana bu legonun altını gösterebilir misin?” (Bu soruyu lego’ nun üstünü göstermesi için de sorun) diyerek sorunuzu yöneltin ve göstermesini isteyin.
Resimdeki anlamsızlıkları, saçmalıkları gösterme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Önünüze çeşitli olaylar içeren etkinlik kartları koyun ( Bu kartlardaki olaylar içinde saçma, anlamsız öğeler yer alsın: Resimde bulunduğu ortama göre ters duran(baş aşağı..vb) bir çocuk …vb.) Daha sonra çocuğunuzdan bu kartlarda yer alan saçmalıkları ve anlamsızlıkları bulup göstermesini isteyin.
Kız/erkek kardeş, anneanne, babaanne,dede kelimelerini kullanma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla yan yana masada oturun. Elinize aile albümünüzü alın ve birlikte bakmaya başlayın. Her resmi isimlendirmesini sağlayın: “Ayşecim bak, bu kim?” şeklinde sorunuzu sorun ve “Bu benim dedem-ablam-kız kardeşim…vb.” ifadeleri kullanarak cevap vermesini sağlayın.
9- Resimli ipuçları olmadan bildiği bir hikayeyi anlatma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla yatmadan önce birlikte bir hikaye okuyun. Ertesi gün bu hikaye kitabını almadan çocuğunuzdan bu hikayeyi anlatmasını isteyin: “Ayşecim, dün okuduğumuz bir hikaye vardı. Onu hatırlıyor musun? Kitabın resimlerine bakmadan bu hikayeyi bana anlatabilir misin?” diyerek yönergenizi verin. Takıldığı yerlerde onu destekleyebilirsiniz.
10-Belirli bir sınıfa ait olmayan resmi isimlendirme.(Ör: hayvan olmayan)
Etkinlik:
Çocuğunuz ile karşılıklı masada oturun. Üzerlerinde çeşitli nesne gruplarının( meyveler, hayvanlar, meslekler…vb.) resimleri olan kartları alın. Aynı nesne grubundan iki etkinlik kartını ve birde üzerinde farklı nesne resmi olan bir etkinlik kartını masanın üzerine koyun: “ bana kartların içinden üzerinde hayvan resmi olmayan kartı söyler misin?” … vb. sorular yöneltin, doğru olarak söyler ise onu ödüllendirin: “ aferin sana doğru söyledin”. Zorlanırsan ona model olun ve farklı kartlar ile çalışmayı sürdürün.
11- Uyaklı kelimeleri söyleme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı yerde oturun. Ona üç kelime söyleyin ve bu kelimelerden uyaklı olanları bulmasını isteyin. İlk verdiğiniz kelimelerden uyaklı olanları siz bulun ve model olun. Daha sonra ondan bulmasını isteyin: “Yaprak-torba-tabak , burda uyaklı kelimeler tabak ve yaprak, şimdi sen sana söyleyeceğim kelimelerden uyaklı olanları bana bulur musun? Senin kelimelerin: yüksek-duvar-yazar ” şeklinde.
12-Karmaşık cümleler kullanma.(Ör: Anne içeri gelmemi istiyor, çünkü)
Etkinlik:
Çocuğunuza birlikte bir oyun oynayacağınızı söyleyin.Oyunun adını söyleyin:” Cümlemi Tamamla!” diyerek çocuğunuza : “Şimdi sana bir cümle söyleyeceğim ve senden bu cümleyi tamamlamanı isteyeceğim, sonra sen bana bir cümle söylersin ben tamamlarım. İlk cümlen şu: Kendimi yorgun hissediyorum,çünkü….” Diyerek yönergenizi verin ve cümleyi tamamlamasını isteyin.
13-Bir sesin yüksek veya alçak olduğunu söyleme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla yan yana yerde oturun. Daha önceden teybe çeşitli sesler kaydedin(yüksek ve alçak sesler ) . Tek tek bu sesleri ona dinletin ve isimlendirmesini isteyin: “Ayşecim bu ses nasıl bir ses bana söyler misin?Alçak mı yüksek mi?” şeklinde.
14-Az, çok, birkaç olan miktarlı eşyaları gösterme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı yerde oturun. Önünüze üzerinde az-çok-birkaç miktarlı nesne resimleri olan etkinlik kartları koyun ve sorduğunuzda doğru kartı göstermesini isteyin: “Ayşecim bu karttaki nesnelerden az olanı bana gösterir misin?” bunu çok ve birkaç kavramı için de tekrar edin.
SOSYAL GELİŞİM
1-Kendi etkinliği ile uğraşırken, diğer çocukların yanında oynayıp onlarla konuşma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte dışarı oyun parkına gidin. Kendi başına oynayabileceği bir oyuncağını da yanına alın (kova-kürek vb.). Kendi etkinliği ile uğraşırken diğer çocuklarla da iletişime giriyor mu diye, çocuğunuzu gözlemleyin. Akşam eve döndüğünüzde günün değerlendirmesini birlikte yapabilirsiniz:”Bugün kendi etkinliğinle uğraşırken arkadaşlarınla da iletişime girmen çok güzeldi.” gibi. Ya da bunun tam tersi olduysa, iletişime girmediyse, onunla konuşun ve bu davranışı ondan beklediğinizi söyleyin.
2-Bir sorunu olduğunda yardım isteme.
Etkinlik:
Çocuğunuz bir sorunla karşılaştığında onu gözlemleyin. Sizden ya da bir başkasından yardım isteyip istemediğini öğrenin. Eğer sorunla karşılaştığında yardım istiyorsa bunun için onu ödüllendirin: “Bir sorunu olduğunda yardım istemen çok doğru bir davranış.” gibi. Eğer bunun tam tersi oluyorsa, sorunu olduğunda yardım istemiyorsa, ne yapması gerektiğini ona anlatın.
3-Yetişkinlerin konuşmalarına katılma.
Etkinlik:
Evde çocuğunuzla birlikte otururken sohbetinize onu da katın. Onun da fikrini ve görüşlerini alın. Böylece bu davranışı ona kazandırabilirsiniz.
4- Başkaları için şarkı söyleme,dans edip, şiir okuma.
Etkinlik:
Çocuğunuza bir şarkı-şiir-dans öğretebilirsiniz. Daha sonra başkaları ondan bir şarkı-şiir söylemesini ya da dans etmesini istediğinde bildiği herhangi birini gerçekleştirebilir.
20-30 dakika süre ile tek başına bir etkinliği sürdürme.
Etkinlik:
Çocuğunuza tek başına yapabileceği bir etkinlik verin ve en az 20-30 dakika bu etkinliği sürdürmesini bekleyin: boyama faaliyeti, yapı-inşa oyunları….vb.
6- Kendiliğinden özür dileme.
Etkinlik:
Çocuğunuz bir hata yaptığında ona karşısındaki kişiden özür dilemesi gerektiğini anlatın. Siz de bir hata yaptığınızda özür dileyerek ona model olabilirsiniz: “Ayşecim bu yaptığın davranış yanlış bir davranış, arkadaşından özür dilemen gerekiyor” , “Benim yaptığım bu davranış yanlış bir davranış, senden özür dilerim” gibi. Bu davranışı ona bir defa öğrettikten ve hatırlattıktan sonra ondan yapmasını bekleyin.
7- 8-9 çocuklu grupta sırasını bekleme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Önünüze çeşitli alanlarda sırasını bekleyen insanların resimlerinin olduğu etkinlik kartlarını çocuğunuza tek tek gösterin(Tiyatroda-sinemada bilet almak için ya da otobüse binmek için sıra bekleyen insanlar….gibi.).Bu kartlardan yola çıkarak sıra bekleme davranışını ona öğretin. Daha sonra çocuğunuzla dışarı çıktığınızda bu davranışı ondan bekleyin. Bir oyun parkında oynarken, markette alış-veriş yaparken..vb.
8- 20 dakika süre ile 2-3 çocukla birlikte oyun oynama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte dışarı oyun parkına gidin. En az 20-30 dakika süre ile 2-3 çocukla birlikte oyun oynayıp oynamadığını gözlemleyin. Eğer bu davranışı gerçekleştirdiyse onu ödüllendirin: “Bugün arkadaşlarınla çok güzel oynadın.” Eğer bu davranışı gerçekleştiremediyse onunla konuşun, bunu nedenlerini öğrenin.
9- Toplum içerisinde sosyal kabul gören davranışları gösterme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı yerde oturun. Birlikte toplumda kabul gören davranışlarla (Teşekkür etmek, saygılı davranmak..vb. ) ilgili sohbet edin: “Otobüste giderken sen oturuyorsun. Çok yaşlı bir teyze arabaya bindi, ne yapman gerekir?” gibi sorular yönelterek bu davranışları öğretmeye çalışın.
10- Başkalarına ait nesneleri kullanmak için izin isteme.
Etkinlik:
Çocuğunuzun bir eşyasını alın ve alırken ondan izin isteyin: “Ayşecim senin boya kalemlerini alabilir miyim?” . deyin ve birinin eşyasını almadan önce o kişiden izin istenmesi gerektiğini ona anlatın.Daha sonra bu davranışı ondan da bekleyin. Eğer bu davranışı yerine getirirse onu ödüllendirin: “Benim eşyalarımı almadan önce izin istemen çok güzel bir davranış, teşekkür ederim.” şeklinde. Eğer bu davranışı göstermezse ona yeniden model olun ve davranışı gerçekleştirmesini sağlayın.
11- Kendisi ile ilgili kızgınlık, mutluluk, sevgi gibi duyguları ifade etme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte bir drama çalışması yapın. Burada ona çeşitli olaylar anlatın ve neler hissettiğini sorun: “Şimdi çok sevdiğin bir kitabını kaybettin, kendini nasıl hissedersin?” , “Arkadaşın sana bir hediye verdi, kendini nasıl hissedersin?” gibi. Bu çalışmayı yaparken ondan gözlerin kapatmasını da isteyebilirsiniz.
FİZİKSEL GELİŞİM
Çok az kaymalarla 20cm’lik düz çizgiyi kesme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Daha önceden A4 kağıdına düz 20 cm’lik çizgiler çizin ve çocuğunuzun önüne koyun. Makası ona verin ve çizgilerin üzerinden keserek şeritler çıkarmasını isteyin (Çok az kaymalar olabilir). Çıkardığı bu şeritleri bir kenarda biriktirin. Daha sonra çocuğunuzdan bu şeritleri kullanarak kağıt üzerinde şekiller oluşturmasını isteyin.
4-8 saniye boyunca yardımsız tek ayağının üstünde durma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla rahat oyun oynayabileceğiniz bir alana geçin. Karşılıklı ayakta durun. Oyunun adını ve kurallarını söyleyin : “Ayağını yerden kes! Ben sana yönerge verdiğimde tek ayağını kaldır ve bir süre bekle (yardımsız 4-8 sn) ” deyin. Yönerge verildikten sonra istenen sürede tek yağının üzerinde durursa onu alkışlayın ve bir puan kazandığını söyleyin. Aynı yönergeyi ondan sizin için vermesini isteyerek yarışmalı bir oyun haline getirebilirsiniz.
Yön değiştirerek koşma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte bahçeye çıkın. Birlikte oyun oynayacağınızı söyleyin ve belirli bir aralıkta bir başlangıç bir de bitiş noktası belirleyin. Çocuğunuza : “Başlangıç noktasından başlayarak benim yönergeme göre koşarak(sağa sola..vb) bitiş noktasına ulaşmanı istiyorum.” Diyerek yönergenizi verin. Aynı şekilde bitiş noktasından geri dönmesini de isteyebilirsiniz.
Denge tahtasında yürüme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte bahçeye çıkın. Denge tahtasını (ya da sizin hazırlayacağınız bir denge tahtası da olabilir:geniş, uzun bir tahtanın iki ucuna taşlar koyarak tahtayı yerden yükseltebilirsiniz.) gösterin: “Bu denge tahtası. Bunun üzerinden yürümek ister misin?” diye sorarak tahta üzerinde yürümesini sağlayın. İlk denemesinde ona yardımcı olabilirsiniz: elinden tutarak dengesini sağlamasını sağlayın.
Düşmeden 10 kez öne doğru çift ayak zıplama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla evde ya da bahçede geniş bir alana geçin ve bir oyun oynayacağınızı söyleyin. Bir başlangıç ve bitiş noktası belirleyin. Bitiş noktasına havuç resimleri olan kartlar ya da gerçek havuçlar koyun. Oyunun adını ve kurullarını söyleyin: “Zıplayan Tavşan. Bu tavşanın karnı çok acıkmış. Senden başlangıç noktasından itibaren 10 kez çift ayak zıplayarak bitiş noktasındaki havuçlara ulaşmanı istiyorum.” diyerek yönergenizi verin. Bitiş noktasına vardığında onu tebrik edin.
Yerden 5cm yükseklikteki bir ipin üstünde atlama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla evde ya da bahçede düz bir alana geçin ve bir oyun oynayacağınızı söyleyin. Oyunda ona kısa bir hikaye anlatın ve hikayenin aralarında “Ayşe ipten atlamış” cümlesini kullanın ve siz bu cümleyi söylediğinizde ondan ipin üstünden atlamasını isteyin. Bir ipi 5 cm yükseklikte olacak şekilde bağlayarak gerin.Hikayeyi siz seçin. Ona sevdiği bir masalı ya da yaşadığınız bir olayı anlatabilirsiniz: “Geçenlerde seninle gittiğimiz filmi hatırlıyor musun? Oradaki çocuklar bir oyun oynuyordu. Ayşe ipten atlamış. Oyunun adını hatırladın mı? ” diyerek oyunu sürdürün ve ipin üstünden atlamasını sağlayın.
7- Altı kez geriye doğru zıplama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla evde ya da bahçede geniş bir alana geçin ve daha önce oynadığınız “Zıplayan Tavşan” oyununu değiştirerek oynayacağınızı söyleyin.Bir başlangıç ve bitiş noktası belirleyin. Bitiş noktasına havuç resimleri olan kartlar ya da gerçek havuçlar koyun. Oyunun adını ve kurullarını söyleyin: “Ters Zıplayan Tavşan”. Bu tavşanın karnı çok acıkmış. Senden başlangıç noktasından itibaren 6 kez geriye doğru zıplayarak bitiş noktasındaki havuçlara ulaşmanı istiyorum.” diyerek yönergenizi verin. Bitiş noktasına vardığında onu tebrik edin.
8-Büyük boy topu zıplatıp, yakalama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte bahçeye çıkın. Büyük bir top alın (Onun kaldırabileceği ağırlıkta ve büyüklükte olmasına dikkat edin) . öncelikle topu siz alın ve yerde zıplatıp topu yakalayın. Daha sonra topu ona vererek aynı hareketi yapmasını isteyin. Tekrar tekrar yapmasını isteyin. Topu her defasında daha fazla zıplatıp tutabilmesi için onu yönlendirin: “Aferin sana, bu defa daha fazla zıplattın. Çok güzel.”
9-Hamurdan 2-3 parçalı şekiller yapma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Sizin yaptığınız ya da hazır aldığınız oyun hamurunu önünüze koyun. Bir süre hamur ile oynamasın izin verin. Daha sonra bu oyun hamurundan istediği büyüklükte üç parça koparmasını isteyin. Kopardığı bu parçaları alarak zemin üzerinde şekiller yapmasını isteyin. Yaptığı şekilleri anlatmasını sağlayın: “Bu ne şekli, ne yaptın?” gibi.
10-Eğik çizgileri kesme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Daha önceden A4 kağıdına aralıklarla eğik çizgiler çizin ve çocuğunuzun önüne koyun. Makası ona verin ve çizgilerin üzerinden keserek şeritler çıkarmasını isteyin .Çıkardığı bu şeritleri bir kenarda biriktirin. Daha sonra çocuğunuzdan bu şeritleri kullanarak kağıt üzerinde şekiller oluşturmasını isteyin. .
11-İpe dizili, vidalı nesneleri birbirine vidalama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı yerde oturun. Önünüze vidalı çeşitli nesneler koyun. İlk olarak siz nesneleri vidalayın, ona model olun. Daha sonra çocuğunuzdan aynı hareketi yapmasını isteyin. Hareketi doğru olarak yapar ise onu ödüllendirin: “ aferin, çok güzel…” vb. nesneleri vidalamaktan zorlanırsan ona yardımcı olun.
12- Merdivenleri ayak değiştirerek inme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte dışarı çıkacağınız zaman merdivenleri inerken ona şu yönergeyi verin: “ Bugün merdivenleri ayaklarımızı değiştirerek inmeyi deneyelim mi?”.Eğer apartmanınızda merdiven yoksa bu çalışmayı oyun parkında da yapabiliriniz. Öncelikle ona siz model olun ve daha sonra aynı şekilde ondan da aynı hareketi bekleyin. Merdivenleri ayak değiştirerek inebilirse onu ödüllendirin: “ Aferin, çok güzel merdivenleri ayaklarını değiştirerek inebiliyorsun”. Eğer hareketi yapamazsa denemsi için ona zaman tanıyın ve model olun.
13- Üç tekerlekli bisiklet ile köşeleri dönme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte bahçeye çıkın ve bisikletini de çıkarın. Tehlikesiz bir alanda bisiklete bindirin. Bisikletini rahatlıkla kullanmaya başladığında köşeleri nasıl dönmesi gerektiğini ona anlatın. İlk önce köşeleri dönerken siz direksiyonunu çevirerek ona yardımcı olabiliriniz. Daha sonra bisikleti köşeye getirerek ondan bu hareketi yapmasını isteyin.
14- Beş kez tek ayağının üzerinde sıçrama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla evde ya da bahçede geniş bir alana geçin. Onunla bir oyun oynayacağınızı söyleyin: “Sıçra ve Don” .Çocuğunuzdan, sizin vereceğiniz yönergeye uygun hareketi yapmasını isteyin: Sıçra dediğinizde yerinde 5 defa sıçrama, don dediğinizde olduğu yerde hareket etmeden bekleme. Yönergenizi ilk önce yavaş yavaş verin ve daha çok sıçra yönergesini verin, oyun ilerledikçe yönergeyi hızlandırabilirsiniz.
15-Çapı 5cm olan daireyi kesip, çıkarma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Daha önceden A4 kağıdına çapı 5 cm olan daireler çizin ve çocuğunuzun önüne koyun. Makası ona verin ve daireleri keserek kağıttan çıkarmasını isteyin. Çıkardığı bu daireleri bir kenarda biriktirin. Daha sonra çocuğunuzdan bu daireleri kullanarak kağıt üzerinde şekiller oluşturmasını isteyin.
16- Ev, adam, ağaç gibi basit, tanıdık resimler yapma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Ona içinde çocuk,ağaç,ev gibi nesneler geçen basit bir hikaye okuyun. Hikayenin sonunu siz okumayın ve ondan hikayeyi tamamlamasını isteyin. Çocuğunuza kağıt ve boya kalemleri verin ve anlattığı kısmı resmetmesini isteyin. Resminde ev,çocuk,ağaç gibi basit nesneleri kullanması yönünde yönlendirin.
17- Makasla basit şekiller kesip, yapıştırma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Çocuğunuzun önüne renkli kağıtlar koyun. Makası ona verin ve kağıtları istediği şekillerde keserek çıkarmasını isteyin. Çıkardığı bu şekilli kağıtları bir kenarda biriktirin. Daha sonra çocuğunuzdan bu şekilli kağıtları kullanarak kağıt üzerinde şekiller oluşturmasını isteyin.
18- Kağıdın herhangi bir yerine birkaç büyük harf çizme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Çocuğunuzun önüne boş bir kağıt ve kalem koyun. Kalemi çocuğunuza verin ve kağıda istediği birkaç harfi büyük çizmesini isteyin. Harfleri çizdikten sonra kağıda istediği başka şekilleri çizebileceğini ya da boyayabileceğini söyleyin.
BİLİŞSEL GELİŞİM
İstenildiğinde belirli sayıda nesneyi eline alma.(1-5 kadar nesne)
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı oturun. Önünüze çeşitli nesneler (oyuncaklar,küçük toplar vb.) ve boş bir kutu koyun. Daha sonra çocuğunuza istediğiniz sayıda (1-5 kada r nesne ) nesneyi alıp kutuya atmasını söyleyin: “Ayşecim, bana buradan 2 tane nesne seçip kutuya atar mısın?”,”Ayşecim bana buradan 5 tane nesne seçip kutuya atar mısın?”..vb.
Beş dokunun yapısını isimlendirme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada karşılıklı oturun. Masaya seçtiğiniz farklı dokulara sahip nesneleri koyun: Pürüzlü, parlak,mat,yumuşak,sert dokuya sahip 5 nesne. Öncelikle çocuğunuzun bu nesnelere dokunmasına ve incelemesine fırsat verin. Daha sonra birlikte nesnelerin sahip oldukları dokuları isimlendirin. Birlikte isimlendirdikten sonra ondan bu nesneleri isimlendirmesini isteyin. Bu nesneler dışında bu dokuya sahip etrafınızda bulunan başka nesneleri bulmasını isteyebilirsiniz ya da diğer zamanlarda öğrendiği bu dokulara sahip nesneler eline geçtiğinde ona bu nesnelerin dokusunu sorabilirsiniz.
Üç şekli isimlendirme.(kare, üçgen, daire)
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada karşılıklı oturun. İlk olarak üçgen,kare ve daire şekillerini üç boyutlu nesneler (üçgen,kare,daire şeklinde legolar, dolgu oyuncaklar….) kullanarak çocuğunuza tanıtın. Daha sonra bu şekilleri beyaz bir kağıt üzerine alt alta çizin. Kağıdı çocuğunuza verin: “Bana bu sayfadaki şeklerin isimlerini söyler misin? Bu şeklin adı ne? Onu kırmızıya boyayalım…..vb” . Aynı şekilde çocuğunuza bu üç şekil kullanılarak oluşturulmuş bir çalışma sayfası verip buradaki şekilleri önce isimlendirmesini ve sonra aynı şekilleri aynı renge boyamasını isteyebilirsiniz.
İstenildiğinde üçgeni kopya etme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada karşılıklı oturun. Üçgen şekli çizili kağıdı ona gösterin: “Bu şeklin adı neydi? Birlikte bu şekli çizelim mi?” diye sorun ve şekli önce parmağıyla havada ya da masanın üzerinde çizmesini isteyin. Daha sonra kalem ve kağıt vererek şekli kağıt üzerine çizmesini isteyebilirsiniz. Eğer şekli kopya etmekte zorlanırsa şekli kesik çizgiler halinde kağıda çizin ve önce bu şekli tamamlamasını daha sonra şekli kopya etmesini isteyin.
5-Bir resimde gördüğü 4 nesneyi hatırlama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada karşılıklı oturun. Önünüze üzerinde çeşitli resimler olan etkinlik kartları koyun:Üzerinde en az 5 nesnenin resmi olan. Sırayla kartları çocuğunuza gösterin ve resimleri incelemesini isteyin. Daha sonra resmi kapatın ve neler gördüğünü sorun : En az gördüğü 4 nesneyi hatırlamalı.
6-Etkinliklere bağlı olarak günün zamanını söyleme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla günün üç farklı zamanında ( sabah-öğlen-akşam ) kısa etkinlikler yapın:
Sabah kalktığınızda spor yapabilirsiniz
Öğlen sevdiği bir oyunu oynayabilirsiniz ya da birlikte çizgi film izleyebilirsiniz.
Akşam birlikte hikaye okuyabilirsiniz.
Yaptığınız bu etkinlikler sonunda yapılan etkinliğin zamanını vurgulayın: Sabah, kalktık ve sporumuzu yapıyoruz___Öğlen, birlikte oyun oynuyoruz___Akşam, hikaye okuyoruz.. gibi. Aynı davranışı çocuğunuzdan da bekleyin ve yaptığınız etkinliklere bağlı olarak günün zamanını söylemesini sağlayın.
Bildiği dizeleri tekrar etme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla yan yana oturun. Onun la birlikte bir şiir ya da tekerleme söyleyin. Bir iki defa birlikte baştan sona tekerleme ya da şiir söyleyin. Şiir ya da tekerlemeyi söylemeyi bırakın ve devamını çocuğunuzdan getirmesini isteyin. Takıldığı yerlerde ona yardımcı olabilirsiniz.
Bir nesnenin diğerine göre ağır yada hafif olduğunu söyleme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla yerde karşılıklı oturun. Önünüze çeşitli ağırlıklarda nesneler koyun( her nesne farklı ağırlıklarda olsun ) . Daha sonra çocuğunuzdan yerden iki nesne seçmesini isteyin. Seçtiği bu nesnelerin hangisinin daha hafif hangisinin daha ağır olduğunu söylemesini sağlayın.
Üçlü bir gruptan bir nesne aldığında hangisinin eksik olduğunu söyleme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada karşılıklı oturun. Çocuğunuzun önünde üç nesneyi yan yana dizin. Bu nesnelere dikkatle bakmasını söyleyin. Daha sonra gözlerini kapatmasını ya da arkasını dönmesini isteyin ve bu gruptan bir nesneyi çıkarın. Çocuğunuzun hangi nesneyi aldığınızı bulmasını sağlayın. Bu çalışmayı farklı nesnelerle sürdürebilirsiniz.
Sekiz rengi isimlendirme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada karşılıklı oturun. Kırmızı,sarı,mavi,yeşil,turuncu,mor,siyah,beyaz renkte sekiz etkinlik kartını önünüze koyun. Sıra ile ana renklerden (kırmızı, sarı, mavi…) başlayarak kartları çocuğunuza gösterin: “Bu rengin adını söyleyebilir misin?” şeklinde çocuğunuzun çalışma sonunda bu sekiz rengi isimlendirmesini sağlayın.
9-Küçük birimli paraları isimlendirme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada karşılıklı oturun. Küçük birimli paraları (10, 25, 50 kuruşlar ve 1 ytl) önünüze koyun. Sıra ile en küçük birimli paradan başlayarak çocuğunuzla paraları birlikte isimlendirin. En sonunda siz paraları çocuğunuza gösterin ve onun isimlendirmesini sağlayın.
10-Sembolleri eşleştirme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Üzerlerine çeşitli sembolleri ( rakamlar, işaretler… vb.) resimleri olan etkinlik kartlarını alın. İlk olarak siz önümüze koyduğumuz 3- 4 etkinlik kartında ki sembolleri eşleştirin, ona model olun. Daha sonra 3- 4 etkinlik kartını çocuğunuzun önüne koyun ve sembol ile eşleştirilmesini isteyin. Başarılı olduğunda onu ödüllendirin: “ aferin, başardın … vb.“ eşleştirme yapmakta zorlanır ise kartlarda yer alan sembolleri inceleyerek eşleştirme yapabilirsiniz.
11-Gösterilen nesnelerin renklerini söyleme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla yerde karşılıklı oturun. İçinde çeşitli renklerde nesneler olan bir kutuyu alın. ( Kırmızı,sarı,mavi,yeşil,turuncu,mor,siyah,beyaz renklerde ) Tek tek buradan bir nesne seçin ya da çocuğunuzdan seçmesini isteyin. Çocuğunuzdan seçilen tüm nesnelerin renklerini söylemesini isteyin. Aynı etkinliği etrafınızda yer alan nesnelerin renklerini sorarak da yapabilirsiniz: “Ayşecim, bana minderin rengini söyler misin?”.vb.
12- Üç kez dinlediği bir öyküdeki 5 ana noktayı tekrarlama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla daha önce okumadığınız bir hikayeyi seçin. Bu hikayeyi kısa aralıklarla (iki günde bir )üç kez ona okuyun. Hikayeyi üç kez okuduktan sonra çocuğunuza hikayede geçen 5 ana noktayı sorun:”Bu hikayede neler oldu, bana en önemlilerini söyler misin?”diyerek bu 5 ana noktayı tekrarlamasını sağlayın.
13-İnsan resmi çizme.(baş, gövde, kol-bacaklar)
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada karşılıklı oturun. Çocuğunuza bir resim kağıdı verin ve istediği boya kalemlerini seçmesini isteyin. Daha sonra birlikte bir resim yapacağınızı söyleyin. Amacımız ona baş-gövde, kol-bacaklardan oluşan bir insan resmi çizdirmek. Bunun için önce vücudunuzun bu bölümleri ile ilgili konuşun ve çocuğunuzdan çizdiği resimdeki insanları bu vücut bölümleriyle çizmesini isteyin.
14-Şarkının beş satırını söyleme.
Etkinlik:
Çocuğunuz için bir şarkı seçin. Bu şarkıyı kasetten dinletme şansınız varsa önce şarkıyı melodisi ile dinlemesini sağlayın. Daha sonra şarkının sözlerini tek tek siz söyleyin ve onun da tekrar etmesini isteyin ( şarkı 5 satırdan oluşmalı ya da şarkının 5 satırlık bölümünü öğrenmesi beklenmeli ). Sözlerini öğrendikten sonra şarkıyı siz melodili söyleyin ve daha sonra birlikte melodili söyleyin. Şarkının sözleri ve melodisi öğretildikten sonra çocuğunuzdan şarkının 5 satırını söylemesini isteyin.
15-Model olunduğunda 10 küp ile piramit yapma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla yerde karşılıklı oturun. Küpleri önünüze koyun. İlk önce siz 10 kübü kullanarak bir piramit yapın. Piramiti yaparken aşamaları ona anlatın: “Şimdi küpleri üst üste koyuyorum. Git gide yükseliyor.”…gibi. Daha sonra çocuğunuzdan 10 kübü kullanarak bir piramit oluşturmasını isteyin.
16- Uzun ve kısayı sözel olarak ifade etme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada karşılıklı oturun. Etkinlik kartlarını kullanarak yada gerçek nesnelerle bu çalışmayı yapabilirsiniz. Çocuğunuza nesnenin kısa ve uzun halinin resmi olan etkinlik kartını gösterin: “Bana burada uzun ve kısa olan nesneyi gösterir misin?” sorusunu sorun ve yanıtı bu kısa, bu uzun nesne olarak alın.
17- Nesneleri bir başka nesnenin önüne, arkasına ve yanına koyma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada karşılıklı oturun. Masanın üzerine sabit bir nesne yerleştirin : Tahta bir blok, kağıt..vb. Çocuğunuza bir nesne verin (lego,top..vb. ) verdiğiniz bu nesneyi sırayla masanın üzerine sabitlediğiniz nesnenin yanına, arkasına ve önüne koymasını isteyin. Yönergenizi vermeden önce ilk olarak siz nesneyi doğru konuma yerleştirerek model olabilirsiniz.
18- Eşit miktarda nesneleri eşleştirme.(en fazla 10 )
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada karşılıklı oturun. Çocuğunuza bir çalışma sayfası verin: Çalışma sayfasını ikiye bölün. Her iki tarafta aynı sayıda ( en fazla 10 ), faklı nesne resimleri karışık bir şekilde yerleştirilmiş olsun. Çocuğunuzdan aynı sayıda olan nesneleri bulup kalemle eşleştirmesini isteyin.
19- Resimdeki nesnenin eksik parçalarını gösterip isimlendirme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada karşılıklı oturun. Ona tamamlanmamış bir nesne resmi gösterin: Bir ev resminde pencerelerin ya da bacanın eksik olması …gibi. Daha sonra çocuğunuzdan bu resimdeki eksik parçaları bulmasını ve isimlendirmesini isteyin.
20- Sıra ile 1’den 20’ye kadar sayma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla 1’den 20’ e kadar sayarken ilk önce nesneleri kullanabilirsiniz. Daha sonra 1’den 20’ ye kadar saymasını isteyebilirsiniz. Saymanın pekişmesi için çalışma sayfasında yer alan 20 tane nesneyi ona saydırabilirsiniz. Ya da masa üzerine koyacağınız boncuk, kürdan…...vb. nesneleri de saymasını isteyebilirsiniz.
21- Başlangıç (ilk), orta ve son pozisyonlarını isimlendirme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla yerde karşılıklı oturun. Üç tane nesneyi yan yana dizin ( kitap, kalem, çanta..vb ). İlk önce siz dizdiğiniz nesnelerin pozisyonlarını belirtin: Kalem ilk sırada, kitap ortada, çanta sonda….gibi. Daha sonra nesnelerin yerini değiştirin ve çocuğunuzdan nesnelerin pozisyonların söylemesini isteyin. Bunu aynı nesnelerle ya da farklı nesnelerle bir iki defa tekrar edebilirsiniz.
22-20 nesneye kadar sayıp kaç tane olduğunu söyleme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı yerde oturun.Önünüze çeşitli nesneler(arabalar, Legolar, oyuncaklar… vb.) alın., birlikte sayma oyunu oynayacağınızı söyleyin. Çocuğunuzun önüne nesneleri ( arabaları ) koyun: “ Şimdi arabaları sayalım, bakalım kaç tane arabamız var?’deyip cevap vermesini bekleyin: “ 10 tane arabamız var” … vb. doğru olarak sayarsan çocuğunuzu ödüllendirin: “ aferin, arabaların kaç tane olduğunu doğru söyledin”. Eğer arabaları saymada zorlanırsan ona yardımcı olun ve saymaya devam etmesini sağlayın.
alıntı
