5-6 Yaş Özbakım Becerileri
5-6 YAŞ
ÖZBAKIM BECERİLERİ
1-Ayakkabılarının bağcıklarını fiyonk yapma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı yerde oturun. Onun önüne ve kendi önünüze bağcıklar koyun. İlk olarak bu bağcıkları bağlamasını ve fiyonk yapmasını siz ona gösterin ve daha sonra aynı hareketi ondan da yapmasını isteyin. Bu hareketi düzgün yapabildiyse bu defa ayakkabılarını giymesini ve ayakkabılarının bağcıklarını bağlayarak fiyonk isteyin. Eğer fiyonk yapmakta zorlanırsa bağcıklarla çalışmayı sürdürün ve daha sonra ayakkabısının bağcıklarını fiyonk yapmasını isteyin.
2-Haftalık ev işlerinden birini üstlenip istenildiğinde yapma.
Etkinlik:
Her hafta yaptığınız ev işlerinden birini çocuğunuzun yapmasını isteyin. Onun fikrini alarak neyi yapabileceğine birlikte karar verin (kendi odasını toplamak..vb). Çocuğunuz bir ev işini üstlendiğinde neler yapması gerektiğini, ondan neler beklediğinizi anlatın ve bu davranışı ondan bekleyin.
3-Duruma ve hava durumuna uygun giyecek seçme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla faklı durumlarda :
-güneşli havada
-soğuk havada
-özel bir yere giderken
-parka giderken..vb durumlarda dışarı çıkmadan önce nasıl giyinmesi gerektiğini konuşun ve uygun kıyafetleri giymesi için ilk olarak onu yönlendirin. Daha sonra duruma ve hava durumuna göre giyecek seçme davranışını ondan bekleyin.
4-Hatırlatılmadan yolun karşısına geçerken yolun her iki tarafına bakarak karşıya geçme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte karşılıklı masada oturun. Trafik kurallarını içeren kartları yada bir kitabı çocuğunuzun önüne koyun. Karşıdan karşıya geçerken neler yapması gerektiğinin kitapta yada kartta yer alan resimlere bakarak birlikte yorumlayın ( karşıdan karşıya geçerken yolun her iki tarafını da kontrol etme ). Daha sonra bu davranışı dışarı çıktığınızda ondan bekleyin.
5-Kendine soğuk sütle mısır gevreği hazırlama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla sabah kalktığınızda birlikte mutfağa girin. İlk olarak siz ona sütle mısır gevreğini nasıl hazırladığınızı gösterin. Ertesi sabah kalktığınızda : “Bugün mısır gevreğinin sen hazırlamak ister misin?” diye yönergenizi verin ve kendisine soğuk süt ile mısır gevreği hazırlamasını sağlayın.
6-Günlük işlerden birini üstlenme.
Etkinlik:
Günlük ev işlerinden birini çocuğunuzun yapmasını isteyin. Onun fikrini alarak neyi yapabileceğine birlikte karar verin (masayı hazırlamak vb. masada tabakları,çatalları,kaşıkları,bardağı vb. uygun şekilde yerleştirmesini isteyin). Çocuğunuz bir ev işini üstlendiğinde neler yapması gerektiğini, ondan neler beklediğinizi anlatın ve bu davranışı ondan bekleyin.
7--Kendisine sandviç hazırlama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla öğlen yemeği için bir sandviç hazırlayabilirsiniz. Sandviçinin içine koymak istediği malzemeleri birlikte çıkarın ve masanın üzerine hazırlayın. ( Daha önce siz sandviç hazırlarken sizi izlemesini de sağlayabilirsiniz.) Sandviç ekmeğini ona uzatın ve istediği yiyeceği istediği kadar sandviç ekmeğinin içine koysun
8-Kendi başına evin yakınındaki okul, park ve bakkala gitme.
Etkinlik:
Bir süre çocuğunuzla evin yakınındaki okul,park ve bakkala birlikte gittikten sonra, (çocuğunuz yolları iyice öğrendikten sonra ) çocuğunuzun tek başına buralara gitmesini isteyin. Tek başına daha dikkatli olmasını onunla konuşun ve neler yapması gerektiğini anlatın.
9-Bıçakla yumuşak besinleri kesme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Masayı birlikte hazırlayabilirsiniz. Masaya çatal ve kaşık yanına bıçak da koyun Daha sonra tabağına yumuşak bir besin koyun (patates, pasta,kek..vb.) bu besini bıçakla nasıl yemesi gerektiğini ona siz kendi tabağınızda gösterin: bıçağı nasıl tutması gerektiğini,besini nasıl kesmesi gerektiğini..vb. daha sonra aynı davranışı ondan bekleyin.
10-Umumi yerlerde doğru tuvaleti bulma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Üzerlerinde tuvaletlere bayan ve erkek için koyulan resimler bulunan kartları masanın üzerine koyun. Bu resimleri birlikte tanımlayın: “Bu resmi gördüğün tuvaletlere girebilirsin..vb” ve dışarı çıktığınızda doğru tuvaleti bulma davranışını çocuğunuzdan bekleyin.
11-Yemek tepsisini taşıyarak masaya koyma.
Etkinlik:
Akşam yemeğini yada başka bir öğünü çocuğunuzla birlikte hazırlayın. Çocuğunuzdan masayı hazırlamada kendinize yardımcı olmasını isteyin. Onun taşıyabileceği nesneleri tepsi içine koyarak ona verin ve masaya taşımasını isteyin. (ekmek, kaşık ve çatallar,tuz-karabiber..vb)
12-Şapkasının bağlarını bağlama.
Etkinlik:
Çocuğunuzun şapkalı bir giysisini (mont,yelek..vb) alın ve yatağının üzerine koyun. Öncelikle burada şapkasının bağlarını düzgün bir şekilde bağlamasını isteyin. Daha sonra çocuğunuzdan şapkalı giyeceğini giymesini ve bağcıklarını bağlamasını isteyin.
13-Ara sıra kendi emniyet kemerini takma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla kendi arabanızdayken siz gösterebilirsiniz ya da okula giderken servisindeki kişiler emniyet kemerinin nasıl takılması gerektiğini ona gösterebilirler. Bu hareket ona gösterildikten sonra ara sıra aynı davranışı ondan da yapması beklenebilir: ‘Ayşecim bugün emniyet kemerini kendin takmak ister misin?’..gibi.
DİL GELİŞİMİ
1-Bir sesin yüksek yada alçak olduğunu söyleme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte teybin karşısında yerde oturun. Teybe içerisine yüksek ve alçak sesler kaydedilmiş bir kaset koyun. Sıra ile bu sesleri çocuğunuza dinletin : “Bu dinlediğin ses yüksek bir ses mi alçak bir ses mi? ” diye sorun ve sesi tanımlamasını sağlayın. İlk dinlettiğiniz sesler aynı sesin yüksek ve alçak sesleri olmalı.
2-Nesnelerin miktarını gösterme.(az,çok,birkaç gibi.)
Etkinlik:
Çocuğunuzla içerisi oyuncak dolu olan bir kutu alın ve yerde oturun. Kutunun içerisinden çeşitli miktarlarda oyuncak çıkarın ve sorun(sağ tarafta az sol tarafta çok sayıda oyuncak..vb) : “Bu oyuncakların miktarını söyler misin? Az olanı-çok olanı gösterir misin?”..gibi.
3-Adresini söyleme.
Etkinlik:
Çocuğunuza adresini söylemeyi öğretin: Oturduğunuz semtin adını, caddenizin adını, apartmanınızın/sitenizin adını, daire numaranızı. Daha sonra sorduğunuzda adresini doğru bir şekilde söylemesini ondan bekleyin.
4-Basit fıkralar anlatma.
Etkinlik:
Çocuğunuzun seviyesine uygun birkaç fıkra seçin. Ona bir iki defa seçtiğiniz bu fıkraları anlatın ve öğrenmesini sağlayın. Daha sonra çocuğunuzdan bu fıkraları anlatmasını isteyin.
5-Konum ve hareket bildirmek için içinde,uzağında üstünde gibi sözcükleri kullanma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı oturun. Onunla bir oyun oynayacağınız söyleyerek 4 yada 5 farklı oyuncak seçin ve çocuğunuza gösterin. Çocuğunuzdan gözlerini kapatmasını isteyin. Elinizdeki oyuncakları belli yerlere koyun. Daha sonra çocuğunuzdan gözlerini açmasını isteyin ve oyuncakları bulmasını isteyin. Oyuncakları bulduktan sonra oyuncakların nerde olduklarını da sözel olarak ifade etmesini isteyin.
6- “Niçin” kelimesini içeren soruları cevaplama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte bir hikaye seçin ve birlikte okumaya başlayın. Hikaye aralarında durarak “Niçin” kelimesini içeren sorular sorun: “Ayşecim niçin ördek burada ağlıyor?..vb” sorduğunuz bu sorulara cevap vermesini sağlayın.
7-Üç yada beş bölümlük hikaye anlatma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı oturun. Çocuğunuzla bir kelimeden ya da cümleden hikaye üretme oyunu oynayın.Öncelikle siz bir kelime ya da cümle söyleyin ve kısa bir hikaye oluşturarak ona model olun. Çocuğunuzdan size yardımcı olmasını da isteyebilirsiniz. Daha sonra siz ona bir kelime ya da cümle verin ve kısa bir hikaye oluşturmasını isteyin. Zorlandığı kısımlarda ona yardımcı olabilirsiniz.
8-Günlük yaşamda kullanılan bazı kelimelerin anlamlarını açıklama.
Etkinlik:
Günlük yaşamda kullanılan bazı nesnelerin,eşyaların..vb. resimlerinin olduğu etkinlik kartlarını önünüze koyun. İçlerinden bir kartı seçin ve karttaki resmi siz ona açıklayın. Daha sonra çocuğunuzdan bir kart seçmesini isteyin ve seçtiği kartı açıklamasını isteyin. Zorlandığı kısımlarda ona destek olabilirsiniz.
9-Kelimenin zıt anlamını söyleme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Zıt anlamlı kelimelerin resimleri olan etkinlik kartlarını ( siyah-beyaz , mutlu-üzgün..vb) önünüze koyun. Öncelikle bu kartları birlikte eşleştirin. Gösterdiğiniz karttaki kelimenin zıt anlamlısını kartta göstermesini ve söylemesini isteyin.
10-“Eğer” kelimesi içeren soruları cevaplama.(eğer ….. olursa ne olur?)
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı yerde oturun. Birlikte bir oyun oynayacağınızı söyleyin: “Ben sana eğer kelimesi ile başlayan bazı sorular soracağım senin bu soruları cevaplamanı istiyorum.”diyerek oyunu anlatın. Daha sonra:” Eğer otobüsler olmasaydı ne olurdu? “ , ” Eğer yemeğini yemezsen ne olur ? ” ..vb. sorular sorun ve yanıltmasını isteyin.
11-Dün ve yarın kelimelerin doğru kullanma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte zaman geçirmek için günlük bir plan yapın . Neler yapacağınızı birlikte planlayın. Planınızı yaparken yarın kelimesini kullanmaya özen gösterin ve onun da doğru kullanmasını sağlayın: “Yarın birlikte…..gideceğiz vb. ” Planınızı gerçekleştirdiğiniz günün ertesi günü de o günle ilgili konuşun ve dün kelimesini kullanmaya özen gösterin ve onun da doğru kullanmasını sağlayın. : “Dün birlikte ….gittik vb.”
12-Yeni ve bilmediği kelimelerin anlamını sorma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla sohbet ederken onun konuşmasında sık kullanmadığı sözcükleri kullanın ve anlamlarını merak etmesini, size sormasını sağlayın. Aynı etkinliği seçtiğiniz bir hikaye kitabını okurken de yapabilirsiniz. Yeni ve bilmediği bu sözcüklerin anlamlarını size sormadığını fark ederseniz onu yönlendirin: “Ayşecim …. Sözcüğünün ne anlama geldiğini sen biliyor muydun?... vb.”
SOSYAL GELİŞİM
1-Başkalarına ait eşyaları kullanmak için izin isteme.
Etkinlik:
Çocuğunuzdan evin içinde ona ait olan eşyaları kullanmadan önce izin isteyin: “Ayşecim kalemini alabilir miyim?”..vb. Bu davranışı ondan da beklediğinizi ve başka birinin eşyalarını kullanmadan önce o kişiden izin istemesi gerektiğini anlatın: Başkalarının eşyalarını kullanmak istediğimiz zaman o kişiye eşyasını kullanabilir miyiz, diye sormamız, izin istememiz gerekiyor. Bu davranışı yapıp yapmadığı konusunda çocuğunuzu gözlemleyin.
2-Kendisi ile ilgili kızgınlık,mutluluk,sevgi gibi duyguları ifade etme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte bir olay yaşadığınızda ona kendini nasıl hissettiğini sorun. Duygularını sözel olarak ifade etmesini sağlayın. Ya da başka bir olay durumu yaratın ve ona sorun: “Ayşecim sen böle bir olay yaşasaydın kendini nasıl hissederdin?” , “Ayşecim bu olay karşısında kendini nasıl hissediyorsun? ”..vb.
3-Yetişkin gözetimi olmadan 4-5 çocukla oyun oynama.
Etkinlik:
Çocuğunuzun 4-5 arkadaşıyla birlikte oynayabileceği, sizin gözetiminizden uzak bir oyun ortamı yaratın. Oyunları bittikten sonra çocuğunuzla neler yaptıkları, nasıl oynadıkları hakkında sohbet edin.
4-Başkalarına oyun veya etkinliğin kurallarını açıklama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla daha önce birlikte oynadığınız bir oyunu ya da çocuğunuzun bildiği başka bir oyunu seçin. Oyunu çocuğunuzun başlatmasını,kurallarını size kendisinin anlatmasını isteyin: “Ayşecim bu oyunun kurallarını bana sen anlatır mısın? ”..gibi. Aynı uygulamayı oyun dışında başka bir etkinlik için de yapabilirsiniz:masa başı etkinlikleri vb.
5-Yetişkinlerin rollerini taklit etme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı yerde oturun. Çocuğunuza bir drama çalışması yapacağınızı söyleyin : ”Davranışı Taklit Et” Çalışmayı ve neler yapacağınızı ona anlatın: “Şimdi senden sana söyleyeceğim kişilerin rollerini taklit etmeni isteyeceğim. Önce babanın rolünü düşünmeni ve sonra taklit etmeni istiyorum.”..vb. Aynı taklit oyununu çevrenizdeki diğer yetişkinler için de yapabiliriniz: anne, teyze, dede…
6-Yemekte yetişkinlerin sohbetine katılma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla yemek masasına oturduğunuzda sohbetinize onu da katın. Ona sorular yönelterek onun da fikrini açıklamasını, konuya dahil olmasını sağlayın.
7-Sözel muhakeme gerektiren oyunun kurallarına uyma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı oturun. Belli durumların,olayların resimlerinin olduğu etkinlik kartlarını önünüze koyun. İlk olarak siz bu etkinlik kartlarından birini seçin ve karttaki durumu-olayı ‘Eğer bu olmasaydı..gibi’ muhakeme yaparak açıklayın. Daha sonra çocuğunuzdan bir kart seçmesini isteyin ve aynı davranışı ondan da bekleyin. Olay ya da durum açıklamakta zorlanırsa ona yeniden model olun ve destekleyin.
8-Sıkıntılı arkadaşını rahatlatma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla oyun ortamı yaratın. Siz onun herhangi bir arkadaşının yerine geçin. O an mutsuz olduğunuzu, bir konuyla başa çıkamadığınızı ve sıkıntıda olduğunuzu söyleyin. Çocuğunuzdan size yardımcı olmasını, sizi rahatlatmasını isteyin. Aynı durumu ilk önce siz onun için yapabilirsiniz ve daha sonra ondan isteyebilirsiniz.
9-Kendi arkadaşlarını seçme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla oyun ortamındayken ona kimlerle arkadaş olmak istediğini yada kimlerle oynamak istediğini sorun. Kimleri kendine arkadaş olarak seçtiği yada seçeceği üzerine sohbet edin.
10-Yapı-inşa oyunları planlama ve oynama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla yerde oturun. Önüne legolarını ve yapı-inşa malzemelerini koyun. Bu malzemeleri kullanarak neler yapabileceğini düşünmesini ve planlamasını isteyin. Böylece kendi oyununu planlamayı ve oynamayı öğrenecektir.
11-Kendine amaçlar belirleyip bu amaçlar doğrultusunda etkinliği sürdürme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada veya yerde oturun. Önüne çeşitli materyaller koyun: kalem,boyalar,legolar,yapı-inşa malzemeleri…vb. Bu materyalleri kullanarak ne yapmak istediğine karar vermesini, kendine bir amaç belirlemesini sağlayın. Çocuğunuza amacını sorun : “ Bu boyaları kullanarak ne yapmayı amaçlıyorsun?” şeklinde sorarak etkinliğini sürdürmesini sağlayın.
12-Kukla oyunlarında rol alma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla evde bir kukla sahnesi yapabilir ve çoraptan yada başka bir malzemeden el kuklaları hazırlayabilirsiniz. Çocuğunuzun kuklalardan birini almasını isteyin ve siz de bir kukla seçin. Hazırladığınız bu kukla sahnesinde seçtiğiniz kuklalara uygun rolleri canlandırabilirsiniz. Kukla oyununu ilk siz başlatabilirsiniz ve oyunu yönlendirebilirsiniz.
13-Drama oyunlarında rol alma,role uygun davranma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı yerde oturun. Çocuğunuza bir drama çalışması yapacağınızı söyleyin . Çocuğunuz ve kendiniz için bir rol seçin: Bu roller tanıdığınız kişiler, hayvanlar olabilir yada çocuğunuzun bildiği bir hikayedeki kahramanları canlandırabilirsiniz. Rollerinizi aldıktan sonra üstlendiğiniz role uygun davranarak bir çalışma yapabilirsiniz. Rolleri canlandırmadan önce seçtiğiniz roller üzerine konuşabilirsiniz: Seçtiğiniz rolü canlandırırken nasıl yürüyebilirsiniz, nasıl konuşabilirsiniz..vb.
PSİKO-MOTOR
1-Denge tahtasında ileri,geri ve yan yürüme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte bahçeye çıkın. Denge tahtasını (ya da sizin hazırlayacağınız bir denge tahtası da olabilir:geniş, uzun bir tahtanın iki ucuna taşlar koyarak tahtayı yerden yükseltebilirsiniz.) gösterin: “Bu denge tahtası. Bunun üzerinden yürümek ister misin?” diye sorarak tahta üzerinde yürümesini sağlayın. Denge tahtası üzerinde önce ileri, sonra geri ve en son yan yürümesini sağlayın.
2-Ayak değiştirerek sıçrama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte evde geniş bir alanda ya da bahçede bir başlangıç ya da bitiş noktası belirleyin . Amaç ayak değiştirerek başlangıç noktasından bitiş noktasına sıçrayarak gitmek. Çocuğunuzun ilk olarak ayak değiştirerek sıçrama denemeleri yapmasına zaman tanıyın. Daha sonra oyuna geçebilirsiniz. Eğer başlangıç noktasından bitiş noktasına ayak değiştirerek sıçrama hareketini gerçekleştirebilirse onu ödüllendirin: “Aferin, çok güzel.” Eğer hareketi gerçekleştiremezse yeniden denemesi için onu yönlendirin: “Çok güzel gidiyordun, yeniden denemek ister misin?”
3-Salıncakta sallanma.
Etkinlik:
Çocuğunuzu alıp parka gidin. Onu salıncağa oturtturun ve siz sonu sallamadan kendi kendini nasıl sallayabileceğini anlatın: “Sıkıca tutun. Ayaklarını geriye doğru, vücudunu öne doğru kuvvetlice it; daha sonra ayaklarını öne doğru , vücudunu geri doğru kuvvetlice it ” diyerek onu yönlendirin.
4-Kaydırağın basamaklarını çıkma.
Etkinlik:
Çocuğunuzu alıp parka gidin. Kaydırağın merdivenlerini tek başına çıkabileceğini söyleyin ve yönlendirin. İlk başlangıçta ona destek olabilirsiniz, güvenliğini sağladıktan sonra merdivenleri çıkmasına izin verin.
5-Topu tek eliyle yakalama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte bahçeye çıkın ya da evde geniş bir alana geçin. ‘Topu Yakala’ isimli oyunu oynayacağınızı söyleyin ve oyunun kurallarını anlatın: “Bu oyunda amaç atılan topu tek elle yakalamak.Şimdi sana atacağım topları tek elinle yakalamaya çalış.” Bu oyuna başlamadan önce topu tek elle yakalama çalışmasını serbest olarak yapabilirsiniz, daha sonra oyuna geçebilirsiniz.
6-Kendi başına ip atlama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte bahçeye çıkın. Onun boyuna uygun ve rahat tutabileceği bir ipi ona verin ve kendiniz için de bir ip alın. Önce siz ona model olun, ipi nasıl tutması ve çevirmesi gerektiğini anlatın. Daha sonra denemeler yapması için ona zaman tanıyın ve aralarda model olarak onu yönlendirin.
7-Sopa ve raketle topa vurma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte bahçeye çıkın. ‘Topa Vur’ isimli oyunu oynayacağınızı söyleyin ve oyunun kurallarını anlatın: “Bu oyunda amaç atılan topa sopa-raket ile vurmak. .Şimdi sana atacağım toplara vurmaya çalış.” Bu oyuna başlamadan önce topa vurma çalışmasını yakın mesafelerden atarak serbest olarak yapabilirsiniz, daha sonra oyuna geçebilirsiniz.
8-Koşarken yerden nesneleri alma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte bahçeye çıkın ya da evde geniş bir alana geçin. Çocuğunuz için bir parkur hazırlayın. Parkurun başlangıç ve bitiş noktalarını belirleyin. Bu iki nokta arasına çocuğunuzun rahatlıkla tutup taşıyabileceği nesneler yerleştirin. Çocuğunuzdan başlangıç noktasına geçmesini ve koşarak yerde bulunan nesneleri toplamasını, bitiş noktasın ulaşmasını isteyin. Amacın çok nesne toplamak değil, koşarak nesneleri toplayıp bitiş noktasına ulaşmak olduğunu oyunun en başında söyleyin. Parkuru birden fazla geçmesine fırsat verin.
9-İki tekerlekli bisiklete binme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte bahçeye çıkın. İki tekerlekli bisikletini alın ve onun için güvenli bir alan hazırlayın (Düştüğünde ona zarar verecek bir ortam olmamalı). İlk önce bisikletin arkasından tutarak dengesini sağlamasını sağlayın. Dengesini sağladığında bisikleti bırakın ve kendi başına sürmesini sağlayın.
10-Tek ayak üstünde gözleri kapalı durma.(10 saniye kadar.)
Etkinlik:
Çocuğunuza birlikte bir oyun oynayacağınızı söyleyin. Oyunun kurallarını ona anlatın: ‘Oyunda serbest olarak odanın içinde dolaşacağız. Ben tek ayağını yerden kes dediğimde,durucağız ve gözlerimizi kapatarak tek ayağımızın üstünde bir 10 saniye kadar bekleyeceğiz. Kim oyun boyunca tek ayağı üzerinde 10 saniye kadar durursa oyunu o kazanacak.’ deyin ve oyuna başlayın. Bu oyuna başlamadan önce tek ayağının üzerinde gözleri kapalı durmayı çalışabilirsiniz.
11-Makasla basit şekilleri kesip,yapıştırma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Çocuğunuzun önüne renkli kağıtlar koyun. Kağıtların üzerine istediği şekilleri çizmesini isteyin. Makası ona verin ve kağıtlara çizdiği şekilleri keserek çıkarmasını isteyin. Çıkardığı bu şekilli kağıtları bir kenarda biriktirin. Daha sonra çocuğunuzdan bu şekilli kağıtları kullanarak kağıt üzerinde şekiller oluşturmasını isteyin. Kalan boşlukları boyamasını da isteyebilirsiniz.
12-Kağıdı çapraz katlama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Önünüze renkli kağıtlar koyun. İlk olarak siz kağıdı çapraz katlayın ve ona model olun. Daha sonra çocuğunuzdan renkli kağıtları katlamasını isteyin ve katladığı kağıtları bir kenarda biriktirin. Katladığı kağıtları pul ve boncuklarla süslemesini ya da boyamasını ve bir araya getirerek şekiller oluşturmasını isteyebilirsiniz.
13-Parmak oyunları oynama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı oturun. Onun hoşuna gideceğini düşündüğünüz bir parmak oyununu seçin. İlk olarak parmak oyununu sözleri ve hareketleri ile siz yapın. Daha sonra satır satır sözleri ve hareketleri çocuğunuzla birlikte yapın. Bir iki defa başa dönerek birlikte yapın ve öğrenmesini sağlayın. Daha sonra ondan tek başına parmak oyunu oynamasını isteyebilirsiniz.
ÖRN:
ON PARMAK
-Ellerim parmaklarım (Eller ve parmaklar gösterilir)
-Sağ elimde beş parmak (Sağ el gösterilir)
-Sol elimde beş parmak (Sağ el gösterilir)
Say bak, say bak
-1,2,3,4,5 (Diye sayılır)
-Hepsi eder on parmak
Sen istersen say da bak,
-1,2,3,4,5 (Parmaklar sayılır)
-6,7,8,9,10 ( Parmaklar sayılır)
14-Çekiçle çivi çakma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla bahçenizde tahtaları kullanarak kutu vb. bir materyal yapmak için çekiç ve çivi alın. İlk olarak siz çekiç ve çivinin nasıl kullanılması gerektiğini ona gösterin. Çekiçle çiviye vururken dikkatli olması gerektiğini sık sık hatırlatın. Daha sonra çekiç ve çiviyi çocuğunuza verin ve gerekirse ona fiziksel yardımda (elinden tutup çekiçle vurmas ını sağlayın.) bulunabilirsiniz.
15-Kağıttan basit şekilleri yırtarak çıkarma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Çocuğunuzun önüne renkli kağıtlar koyun. Kağıtları istediği şekillerde yırtarak çıkarmasını isteyin.Çıkardığı bu şekilli kağıtları bir kenarda biriktirin. Daha sonra çocuğunuzdan bu şekilli kağıtları kullanarak kağıt üzerinde şekiller oluşturmasını isteyin. Hiç boşluk kalmadan zemini bu yırttığı kağıtlarla kaplamasını ya da kalan boşlukları boyamasını isteyebilirsiniz.
16-Kalemtıraş kullanma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte boya kalemleriyle (Kuru kalem..vb kalemtraşla açılan kalemler) ya da kurşun kalemle bir faaliyet yaparken ( çalışma sayfaları, resim çalışması….vb. ) kaleminin ucu bittiğinde kalemtraşla kalemini nasıl açabileceğini ona gösterin. Daha sonra kendi kalemini kendi açması için kalemtraşı ona verin ve açmasını isteyin.
17-Dergi veya katalogdan resim kesme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Önünüze çeşitli dergileri alın ve birlikte inceleyin. Çocuğunuza buradaki resimleri kullanarak bir çalışma yapacağınızı (Kolaj) söyleyin. İçindeki resimleri inceleyin ve hangilerini çalışmanızda kullanabileceğinize karar verin, işaretleyin. Daha sonra işaretlediğiniz bu resimleri keserek çıkarın ve kestiğiniz bu parçalardan bir bütün oluşturun.
18-Sınırlı boyama yapma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte bir boyama kitabı alın. Boyama kitabını seçerken resimlerini inceleyin, resimlerin çok fazla ayrıntılı olmamasına ve resimlerin çocuğunuzun dikkatini çekebilecek resimler olmasına dikkat edin.Çocuğunuzla her gün seçtiğiniz bir sayfayı boyayın. Resimleri boyarken resmin sınırlarını geçmemesi için onu arada sırada uyarın. Boyadığı her resimde çocuğunuzun gelişimini takip edin.
19-Karmaşık resimleri modele bakarak çizme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla birlikte bir dergiden, hikaye kitabından….vb. bir yerden onun ilgisini çeken bir resim seçin. Bu resmi birlikte inceleyin: neler çizilmiş, resimde neler yer almış..vb. Daha sonra resmi çocuğunuzun önüne koyun ve ona kağıt, boya kalemleri verin. Resmini bu modele bakarak çizmesini isteyin.
20-Kağıdın herhangi bir yerine birkaç büyük harf çizme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Çocuğunuzun önüne boş bir kağıt ve kalem koyun. Kalemi çocuğunuza verin ve kağıda istediği birkaç harfi büyük çizmesini isteyin. Harfleri çizdikten sonra kağıda istediği başka şekilleri çizebileceğini ya da boyayabileceğini söyleyin.
21-İsmini yazma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Çocuğunuzun önüne boş bir kağıt ve kalem koyun. Onun ismini tek tek harfleri vurgulayarak ilk siz yazın ve ona model olun. Daha sonra kalemi ona verin ve ismini yazmasını isteyin. İsmini yazmadan önce harfleri yazmayı çalışabilirsiniz.
BİLİŞSEL GELİŞİM
1-İlk,orta ve son pozisyonları isimlendirme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla yerde karşılıklı oturun. Önünüze üç adet nesne koyun. Nesneleri yan yana dizin ve dizerken: ‘İlk kalemi koydum,ortaya bebeği koydum,sona defter koydum.’..vb. Yaptığınız işi ifade edin. Daha sonra nesnelerin yerlerini değiştirin ve çocuğunuza sorun ve cevaplamasını isteyin:’ İlkine ne koydum?...vb.
2-20 nesneye kadar sayıp kaç tane olduğunu söyleme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı yerde oturun.Önünüze çeşitli nesneler(arabalar, Legolar, oyuncaklar… vb.) alın., birlikte sayma oyunu oynayacağınızı söyleyin. Çocuğunuzun önüne nesneleri ( arabaları ) koyun: “ Şimdi arabaları sayalım, bakalım kaç tane arabamız var?’deyip cevap vermesini bekleyin: “ 10 tane arabamız var” … vb. doğru olarak sayarsan çocuğunuzu ödüllendirin: “ aferin, arabaların kaç tane olduğunu doğru söyledin”. Eğer arabaları saymada zorlanırsan ona yardımcı olun ve saymaya devam etmesini sağlayın.
3-1’den 10’a kadar olan rakamların isimlerini söyleme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Üzerinde 1’den 10 ‘a kadar rakamların olduğu etkinlik kartlarını ya da kitabı alın. Rakamları tek tek ona gösterin ve bu rakamların isimlerini söylemesini isteyin. Çalışma öncesinde rakamları tek tek birlikte isimlendirebilirsiniz.
4-Kendi sağını ve solunu gösterme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı oturun. Ona sağını ve solunu öğretin. Daha sonra birlikte bir oyun oynayabilirsiniz: ‘Sağ el’ dediğinizde sağ elini kaldırsın, ‘Sol el’ dediğinizde sol elini kaldırsın. Yönergenizi doğru bir şekilde yerine getirdiğinde onu ödüllendirin: ‘Aferin, doğru elini gösterdin.’ Eğer yönergenizi doğru uygulayamazsa yeniden denemsi için fırsat verin.
5-Nesneleri genişlik ve uzunluk özelliklerine göre sınıflandırma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı yerde oturun. İlk olarak çeşitli genişliklerde ve uzunluklarda (dar-geniş, uzun-kısa ) nesneler alın ve çocuğunuzun önüne koyun. Çocuğunuzdan nesneleri incelemesini, genişliklerine ve uzunluklarına dikkat etmesini isteyin. Daha sonra nesneleri genişliklerine ve uzunluklarına göre sınıflandırmasını isteyin: Geniş olan nesneler, uzun olan nesneler, kısa nesneler….vb.
6-1’den 10’a kadar olan rakamları sıraya dizme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Üzerinde 1’den 10 ‘a kadar rakamların olduğu etkinlik kartlarını ya da tahtadan yapılmış rakamları alın ve önüne koyun. Kartları ya da tahtadan yapılmış rakamları birlikte sıraya dizin. Daha sonra çocuğunuzdan kartları ya da tahtadan yapılmış rakamları sıraya dizmesini isteyin.
7-Nesnelerin sıra içindeki yerlerini isimlendirme.(birinci,ikinci gibi.)
Etkinlik:
Çocuğunuzla yerde karşılıklı oturun. Üç-dört nesneyi yan yana dizin ( kitap, kalem, çanta..vb ). İlk önce siz dizdiğiniz nesnelerin sıralarını belirtin: Kalem birinci, kitap ikinci, çanta üçüncü….gibi. Daha sonra nesnelerin yerini değiştirin ve çocuğunuzdan nesnelerin sıralarını söylemesini isteyin. Bunu aynı nesnelerle ya da farklı nesnelerle bir iki defa tekrar edebilirsiniz.
8-1’den 20’ye kadar olan rakamlar arasında ismi söyleneni gösterme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı masada oturun. Üzerinde 1’den 20 ‘e kadar rakamların olduğu etkinlik kartlarını, tahtadan yapılmış rakamları ya da kitabı alın ve önünüze koyun. İlk önce 1’den 20’ e kadar olan rakamların isimlerini söyleyin. Daha sonra çocuğunuzdan sizin yönergenize uygun rakamı bu etkinlik kartlarının, tahtadan yapılmış rakamların ya da kitabın üzerinden göstermesini isteyin: ‘ Bana buradan 12 rakamını gösterir misin?’..vb. Bunu tüm rakamlar için uygulayın. Takıldığı rakamları daha sık sorarak tekrarlamaya önem verin.
9-Model olunduğunda dörtgen çizme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada karşılıklı oturun. Dörtgen şekli çizili kağıdı ona gösterin: “Bu şeklin adı neydi? Birlikte bu şekli çizelim mi?” diye sorun ve şekli önce parmağıyla havada ya da masanın üzerinde çizmesini isteyin. Daha sonra siz kalemle kağıdın üzerine bir dörtgen çizin. Sonra kalem ve kağıt vererek şekli kağıt üzerine çizmesini isteyebilirsiniz. Eğer şekli kopya etmekte zorlanırsa şekli kesik çizgiler halinde kağıda çizin ve önce bu şekli tamamlamasını daha sonra şekli kopya etmesini isteyin.
10-Basit bir labirenti tamamlama.
Etkinlik:
Çocuğunuzla masada karşılıklı oturun. Basit bir labirent çizin (Havuca ulaşmak isteyen tavşan, evine gitmek isteyen çocuk..vb) ya da bir dergiden alınmış bir labirenti çocuğunuzun önüne koyun. Labirentte yer alan olaya göre çocuğunuza : ‘Tavşan çok acıkmış, havuca ulaşmak istiyor. Ona yardımcı olmak ister misin?’ diye sorun ve labirenti tamamlamasını sağlayın. Labirenti incelemesi için ona zaman tanıyın. Gidebileceği yolları çocuğunuzun görmesini sağlayın.
11-Haftanın günlerini sıra ile söyleme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı oturun. Haftanın günlerini ona sayın. Her günü rutin yaptığınız bir işle de eşleştirebilirsiniz: Cumartesi okul olmaz, birlikte parka gideriz.Pazartesi haftanın ilk günüdür..gibi. Böylece günler aklında daha kolay kalabilir. Her sabah kalktığınızda o günün hangi gün olduğunu ona hatırlatın: Ayşecim bugün Salı…..gibi. Bütün bu çalışmalardan sonra ondan haftanın günlerini sırayla saymasını bekleyin.
12-Üç rakamına kadar olan sayıları toplayıp,çıkarma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla üç rakamına kadar olan nesnelerle toplama çıkarma yaparken önce üç boyutlu nesnelerle çalışın ve ilk olarak toplama işleminden başlayın: ‘Bir elmanın yanına bir elma daha koyarsam kaç elma olur? ‘ , ‘Burada iki elma var, buradan bir elmayı alırsam kaç elmamız kalır? ’ ..gibi. Daha sonra nesneleri bırakıp parmaklarını kullanarak çalışmalara devam edebilirsiniz.
13-Doğum gününü gün ve ay olarak söyleme.
Etkinlik:
Çocuğunuza doğduğu günü ve ayı öğretin.: ‘ Ayşecim senin doğum günün eylül ayının 10. günü. ’..gibi. Sorulduğunda doğum gününü gün ve ay olarak söyleyebilsin.
14-Daha sonra ne olacağını tahmin etme.
Etkinlik:
Çocuğunuza okuduğunuz hikayelerin sonunu okumayın ve hikayenin sonunda neler olabileceğini ona sorun, daha sonra ne olabileceğini tahmin etmesini isteyin. Ya da çocuğunuzla karşılıklı oturun ve ona bazı olaylar içeren etkinlik kartları gösterin. Bu olayların sonunda ne olacağını tahmin etmesini sağlayın.
15-Yarım ve bütün nesneleri gösterme.
Etkinlik:
Çocuğunuzla karşılıklı oturun. Ona yarım ve bütün nesne resimleri gösterin. Resimde yer alan nesneleri yarım ve bütün olarak adlandırın. Daha sonra karışık olarak verdiğiniz resimlerde çocuğunuzdan bütün olanı ve yarım olanı göstermesini isteyin: ‘Ayşecim bana bu resimde bütün olan nesneyi gösterir misin?’ , ‘Ayşecim bana bu resimde yarım olan nesneyi gösteri misin?’ ..gibi.
16-1’den 50’ye kadar ezbere sayma.
Etkinlik:
Çocuğunuzla 1’den 50’ ye kadar sayarken ilk önce nesneleri kullanabilirsiniz. Daha sonra 1’den 50’ ye kadar saymasını isteyebilirsiniz. Saymanın pekişmesi için çalışma sayfasında yer alan 50 tane nesneyi ona saydırabilirsiniz. Ya da masa üzerine koyacağınız boncuk, kürdan…...vb. nesneleri de saymasını isteyebilirsiniz.
alıntı
