Sosyal hizmetler genel müdürlüğü özürlülerin tesbitine dair yönetmelik

SOSYAL HİZMETLER VE ÇOCUK ESİRGEME KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ÖZÜRLÜLERİN TESPİTİ, İNCELENMESİ, BAKIM VE REHABİLİTASYONUNA DAİR YÖNETMELİK



Resmi Gazete Tarihi: 19.08.1993

Resmi Gazete Sayısı: 21673



BİRİNCİ BÖLÜM

Genel Hükümler

Amaç

Madde 1- Bu Yönetmeliğin amacı; bedensel, zihinsel ve ruhsal özürleri nedeniyle yaşamın gereklerine uyamama durumunda olanların tespitini, incelenmesini, kuruluş bakımı, evde hizmet, rehabilitasyon hizmetlerinden yararlandırılmalarını, hizmetin tür ve niteliği ile işleyişine ilişkin esasları, personelin görev, yetki ve sorumluluklarını belirlemektedir.

Kapsam

Madde 2- Bedensel, zihinsel ve ruhsal özürleri nedeni ile yaşamın gereklerine uyamama durumunda olanların tespiti ile fonksiyon kayıplarını kapasiteleri ölçüsünde en üst seviyeye çıkarmak ve toplum içinde kendi kendilerine yeterli olmamalarını sağlayan yetiştirme ve iyileştirme programları hazırlamak, uygulamak, beceriler kazandırmak üzere kurulan Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğüne bağlı Rehabilitasyon Merkezlerini veya bu becerileri kazanamayanların sürekli bakıldığı Bakım Merkezleri ile Evde Hizmeti kapsar,

Dayanak

Madde 3- Bu Yönetmelik 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu'nun 15, 21 ve 26ncı maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

Madde 4- Bu Yönetmelikte geçen;

“Genel Müdürlük" Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğünü,

“İl Müdürlüğü" İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğünü,

“Özürlü" Bedensel, zihinsel ve ruhsal özelliklerinde belirli oranda fonksiyon kaybına neden olan organ yokluğu veya bozukluğu sonucu yaşamın gereklerine uyamama durumunda olup, korunması, yardım edilmesi, bakılması ve yetiştirilmesi gerekli kişiyi,

“Rehabilitasyon" Doğuştan veya sonradan herhangi bir hastalık ya da kaza sonucu bedensel, zihinsel ve ruhsal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybeden kişinin fonksiyon kayıplarını gidermek veya geriye kalan güç ve yeteneklerini geliştirerek fizik, psikolojik, sosyo-ekonomik ve mesleki yönden mevcut kapasitelerini en üst seviyeye çıkarmak için yapılan çalışmaların ve yardımların tümünü,

“Bakım" Durumları gereği rehabilitasyondan yararlanamayan veya rehabilitasyondan yararlandığı halde özel ilgi, destek ve korunmayı gerektirenlere verilen yatılı ve/veya gündüzlü hizmeti,

“Merkez" Bakım Merkezleri Rehabilitasyon Merkezleri ve Özürlüler Danışma Merkezlerini,

“Bakım Merkezi" Her yaştaki bedensel ve zihinsel, ruhsal özürlülere süreli veya sürekli bakım hizmetlerinin verildiği yatılı ve/veya gündüzlü Sosyal Hizmet Kuruluşlarını,

“Rehabilitasyon Merkezi" Rehabilitasyon amaçlı çalışmaların yapıldığı yatılı ve/veya gündüzlü Sosyal Hizmet Kuruluşlarını,

“Ortopedik Özürlü" Bütün düzeltmelere rağmen yaşamlarında ve çalışmalarında; iskelet, sinir sistemi, kas ve eklemlerinden yeteri kadar yararlanamayan veya sosyal yaşama uyamayan kişiyi,

“Cerebral Palsy" Beynin doğum öncesi, doğum, doğum sonrası, bebeklik ve çocukluk devresinde herhangi bir nedenle hasara uğramasından ileri gelen nörolojik + adalelerin özel ve genel duyu organlarını mental ve emosyonel sistemleri içine alan bir haslatıl kombinasyonunu,

“Görme Özürlü" Görme gücünden tümüyle veya ileri derecede kaybı olan kişiyi;
a) Bütün düzeltmelere rağmen iki gözle görmesi 1/10'dan aşağı olan ve yaşamlarında görme gücünden yararlanmasına imkan olmayan körleri,
b) Bütün düzeltmelere rağmen iki gözle görmesi 3/10'dan aşağı olan, özel bir takım araç ve yöntemleri kullanmadan yaşamlarında görme gücünden yararlanamayan az görenleri,
“Zihinsel Özürlü" Zihinsel gelişiminde meydana gelen yavaşlama, duraklama ve gerileme nedeniyle davranış ve uyum yönünden yaşıtlarına göre sürekli gerilik ve yetersizlik gösteren;

a) Zeka bölümleri çeşitli ölçeklerde 0-24 arasında olan (İdiot) düzeyindeki ağır zihinsel özürlüleri,
b) Zeka bölümleri çeşitli ölçeklerde 25-44 arasında olan (Embecile) düzeyindeki öğretilebilir zihinsel özürlüleri,
c) Zeka bölümleri çeşitli ölçeklerde 45-75 arasında olan (Debil) düzeyindeki eğitilebilir zihinsel özürlüleri,

“Ruhsal Özürlü" Çeşitli nedenlerle ruhsal özelliklerinde yaşamın gereklerine uyamayacak düzeyde sürekli olanlar yetenek ve fonksiyon kaybına uğrayan kişiyi;

“Konuşma Özürlü" Konuşmasının akışında, ritminde, tizliğinde, vurgularında, ses birimlerinin çıkarılışında, eklemlenişinde bozukluk olan kişiyi,

“işitme Özürlü" İşitme gücünden tümüyle veya ileri derecede kaybı olan kişiyi;
a) Bütün düzeltmeler rağmen işitme kaybı 70 desibel'den daha fazla olan, işitme gücünden yararlanamayan sağır kişi,
b) Bütün düzeltmelere rağmen işitme kaybı 25-70 desibel arasında olan ve işitme gücünden ancak yardımcı araçlarla yararlanabilen ağır işiten kişiyi,

“Görme Özürlüler Rehabilitasyon Merkezi" Her yaştaki özürlülerin rehabilitasyonuna yönelik çalışmaların yapıldığı gündüzlü ve/veya yatılı merkezi,

“Spastik Özürlüler Rehabilitasyon Merkezi" 0-14 yaş arasındaki Cerebral Paralizili çocukların eğitim ve rehabilitasyonu ile yetişkin özürlülere rehberlik hizmeti veren gündüzlü ve/veya yatılı merkezi,

“Ortopedik Özürlüler Rehabilitasyon Merkezi" Ortopedik özürlülerin rehabilitasyonuna yönelik çalışmaların yapıldığı gündüzlü ve/veya yatılı merkezi,

“İşitme Özürlüler Rehabilitasyon Merkezi" İşitme özürlülere işitme yoluyla sözel iletişime ilişkin beceriler kazandırarak rehabilitasyonuna yönelik çalışmaların yapıldığı gündüzlü merkezi,

“Zihinsel Özürlüler Rehabilitasyon Merkezi" Zihinsel özürlülerin rehabilitasyonuna yönelik çalışmaların yapıldığı gündüzlü ve/veya yatılı merkezi;
a) 0-6 yaş arası Zihinsel Özürlüler Rehabilitasyon Merkezi,
b) 7-12 yaş arası Zihinsel Özürlüler Rehabilitasyon Merkezi,
c) 13-18 yaş arası Zihinsel Özürlüler Rehabilitasyon Merkezi,
d) 19 ve daha yukarı yaş arası Zihinsel Özürlüler Rehabilitasyon Merkezi,

“İş Atölyesi" Özürlülere belli iş dallarında temel bilgi ve beceri kazandırıp, bir iş edinebilmelerine ve bağımsız yaşayabilmelerine yardımcı olan atölyeyi,

“Rekreasyon Merkezi" Ruhsal özürlülerin sosyal uyumlarına yönelik çalışmaların yapıldığı gündüzlü ve/veya yatılı merkezi,

“Özürlüler Danışma Merkezi" Özürlülere ve ailelerine hukuki, sosyal, ekonomik, psikolojik açıdan her türlü yardımların ve rehberliğin yapıldığı ve aile eğitiminin örgütlendiği merkezi,

“Evde Hizmet" Özürlülerin aile ortamında veya bulunduğu mahalde ailesi veya sosyal çevresi ile birlikte bakım ve rehabilitasyonuna yönelik hizmeti,
ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Özürlülerin Tespiti ve İncelenmesi

Madde 5- Korunması, yardım edilmesi, bakılması ve yetiştirilmesi gereken özürlülerin tespiti ve incelenmesi il müdürlüklerinin sorumluluğundadır.
Bu kişilerin bildirilmesinde; mahalli mülki amirler, sağlık kuruluşları, köy muhtarları ile genel kolluk kuvvetleri ve belediye zabıta memurları görevlidirler.
Diğer kamu kurum ve kuruluşları, vatandaşlar ile özürlülerin aileleri ve yakınları da bildirime yardımcı olabilirler.

Madde 6- Özürlülerin tespiti ve gerekli tedbirlerin alınması amacıyla il müdürlükleri, ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapar, gerektiğinde işbirliği protokolü ile çalışmaları yürütür.

Madde 7- Bildirimi yapılan özürlü hakkında sosyal çalışmacı tarafından düzenlenen sosyal inceleme raporu sonucuna göre gerekli işlem yapılır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Kuruluş ve Görevler

Kuruluş

Madde 8- Merkezlerde hizmet ve işleyişiyle ilgili Psiko-Sosyal Servis, Değerlendirme ve Koordinasyon Kurulları bulunur.

Her merkezde ihtiyaca ve Genel Müdürlükçe hazırlanacak standart kadroya göre belirtilen sayı ve niteliklere uygun olarak müdür, müdür yardımcısı,(Değişik ibare:RG-26/9/2008-27009) tabip, sosyal çalışmacı, çocuk gelişimcisi, psikolog, fizyoterapist, diyetisyen, çocuk eğiticisi, hemşire, odyolog, öğretmen, özel eğitim öğretmeni, teknisyen, genel idare ve yardımcı hizmetler sınıfından olmak üzere çeşitli personel istihdam edilir.

Psiko-Sosyal Servis

Madde 9- Merkezlerde uygulanacak programları koordineli ve etkin bir şekilde yürütmek üzere bir sosyal çalışmacı, bir psikolog ve bir çocuk gelişimcisinden oluşan bir Psiko-Sosyal Servis kurulur, müdür'e veya yardımcılarından birine bağlı olarak görevi yürütür.

a) Kuruluşa tertibi yapılan özürlü ile ilgili dosyayı değerlendirme kuruluna intikal ettirmek,
b) Merkeze başvuran özürlü ailelerine gerekli danışmanlık ve rehberlik hizmetlerinde bulunmak,
c) Personelin ve özürlü ailelerinin alanla ilgili olarak eğitimlerini ve bilgilendirilmelerini sağlayıcı konferans, seminer, grup çalışması ve benzeri etkinliklerde bulunmak,
d) Özürlüler ve problemleri ile ilgili kamuoyu oluşturmak amacıyla ve gönüllü kuruluşlarla işbirliği çerçevesinde eğitici ve tanıtıcı faaliyetlerde bulunmak,
e) Mesleki eğitim programlarında yeterli bilgi ve beceri sahibi olan özürlülerin işe yerleştirilmelerine yardımcı olmak,
f) Eğlence, gezi, spor ve benzeri etkinlikleri düzenlemek,
g) Rehabilitasyon programını tamamlayarak aile veya yakınlarına teslim edilen, işe yerleştirilen özürlülerin sosyal uyumlarını izlemek,
h) Özürlülerin aileleri ve çevreleri tarafından kabullenilmesi için gerekli mesleki çalışmaları yapmak, rehberlik etmek, (kuruluşun bulunduğu ilin dışında ikamet eden ailelerle yapılacak mesleki çalışmalar ailenin bulunduğu ildeki il sosyal hizmetler müdürlükleri ile yapılacak işbirliği ile sürdürülür.)
i) Merkezden ayrılan özürlülerin toplum içinde takibini sağlamak amacı ile il sosyal hizmetler müdürlüklerine gerekli bilgiyi vermek,
j) Özürlülerin rehabilitasyonu konusunda hizmet-içi eğitim programlarının düzenlenmesinde ve uygulanmasında görev almak,
k) Merkezin çalışmalarından yararlanılmak üzere, mesleki araştırma ve inceleme çalışmalarına katılmak,
l) Genelge ve talimatlarla verilen diğer görevleri yapmak.

Değerlendirme Kurulu

Madde 10- Değerlendirme Kurulu; merkezin özelliğine göre müdürün görevlendireceği bir müdür yardımcısının veya bir uzmanın başkanlığında merkezde bulunan meslek elemanlarından oluşur. Kurulda (Değişik ibare:RG-26/9/2008-27009) tabip, sosyal çalışmacı, psikolog, çocuk gelişimcisi, öğretmen, özel eğitim öğretmeni, fizyoterapist, odyolog ve benzeri meslek elemanları bulunur. (yeterli meslek elemanı bulunmadığı takdirde mevcut elemanlardan teşekkül ettirilir)
Meslek elemanlarının sayısı birden fazla ise biri müdür tarafından Değerlendirme Kurulu'nda görevlendirilir.
Değerlendirme Kurulu en az ayda bir toplanır. Kararlar katılanların salt çoğunluğu ile alınır. Oy eşitliği halinde, toplantı başkanının katıldığı taraf oy çokluğunu sağlamış sayılır.

Kurulun Görevleri:
a) Özürlünün durumu ile ilgili Yönetmelik belirtilen kriterler ve öncelikler doğrultusunda değerlendirmeyi yapmak,
b) Yapılan değerlendirme sonucu özürlünün dosyasını hazırlamak rapor ile birlikte Psiko-Sosyal Servise iade etmek,
c) Kabulü yapılan özürlüye uygulanacak rehabilitasyon programının kapsamını belirlemek,
d) Her özürlü için olağan, örnek olay görülen ya da görüşülmesi istenen vaka takdimlerini incelemek, değerlendirmek ve önerilerde bulunmak (Vaka takdiminde vaka ile ilgili meslek elemanları da Kurula dahil edilir),
e) Toplantı raporlarını dosyalamak ve saklamak (Kurul Başkanı, Kurul Üyelerinden birini Sekreteryayı yürütmekle görevlendirir),
f) Merkezde uygulanan rehabilitasyon programları ile ilgili değişiklik ve yenilik tekliflerini Genel Müdürlüğe sunulmak üzere müdüre bildirmek.

Koordinasyon Kurulu

Madde 11- Koordinasyon Kurulu merkezde bulunan meslek elemanlarının birer temsilcilerinden oluşturulur.
Kurulun Başkanı müdür, bulunmadığı zaman vekilidir. Kurul her ay toplanır, kararlar katılanların salt çoğunluğu ile alınır. Oy eşitliği halinde, toplantı başkanının katıldığı taraf oy çokluğunu sağlamış sayılır. Toplantı kararları bir raporla merkez müdürlüğüne verilir. Bir sureti de Genel Müdürlüğe gönderilir.
Toplantı raporları her türlü denetimde görülmek üzere dosyalanır ve saklanır.

Kurulun Görevleri:
a) Merkezin yıllık çalışma programlarını hazırlamak, 6 ayda bir uygulamadan alınan sonuçları değerlendirmek,
b) Her ay yapılan toplantıların o ay içindeki faaliyetlerini gözden geçirmek, özürlülerin ihtiyaç ve sorunlarını tartışmak, konuya ilişkin teklifleri incelemek ve karara bağlamak,
c) Merkezin hizmetlerinin daha iyi duruma gelmesi, daha iyi hizmet verilmesine ilişkin çalışmaları belirlemek,
d) Meslekler arası koordinasyon, ekip çalışmasını sağlayacak işbirliği esaslarını görüşmek, rapor etmek.

Bakım ve Rehabilitasyon Programları

Madde 12- Merkezler özelliklerine göre aşağıdaki belirlenen esaslar dahilinde program geliştirirler:
a) Özbakım: Özürlünün kendi kendine yeterli hale gelebilmesi için yeme, içme, beden temizliği, tuvalet alışkanlığı, giyinme, soyunma gibi temel ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik öğretim faaliyetlerinin tümüdür.
b) Kişisel İdare: Özürlünün yakın ve uzak çevresine uyumunu sağlayacak faaliyetlerin öğretilmesidir.
c) Uğraşı Terapisi: Özürlüye ince ve kaba motor fonksiyonlarını geliştirici, destekleyici, sosyal ve duygusal uyumunu sağlayıcı faaliyetlerin tümünün öğretilmesidir.
d) Fizyoterapi: Herhangi bir nedenle bireylerde meydana gelen fiziksel yetersizliklerin tedavi amacıyla hareket kuvvet koordinasyon ve enduransı arttırarak kas iskelet sisteminin fonksiyonlarını geliştirmek, hareket yetersizliklerini azaltmak, fiziksel uyum sağlamak ve fonksiyonel kapasiteyi geliştirmek amacı ile kişilere göre değişen özel egzersiz ve elektroterapi programlarının uygulanmasıdır.
e) İş Becerisi Kazandırma: İş atölyelerinde yeteneklerini geliştirici ve beceri sahibi olmalarına yardımcı olacak faaliyetlerin öğretilmesidir.
f) Konuşma Terapisi: Konuşmanın akışında, ritminde, tizliğinde, vurgularında, ses birimlerinin çıkarılışında, eklemlenişinde ve anlamındaki bozuklukları düzeltici ve öğretici faaliyetlerdir.
g) İşitme Terapisi: İşitme kalıntısından yararlanarak kişinin işitme kalıntısını etkin biçimde kullanılır hale getirmek için yapılan çalışmalardır.
h) Bağımsız Hareket: Görme özürlülerin mevcut potansiyelleri dahilinde en az yardımla hareket edebilmelerini sağlayıcı tekniklerin öğretilmesidir.
i) Abacus (Matematik): Görme özürlülere kapasiteleri oranında temel matematik bilgilerinin öğretilmesine, abacus üzerinde dört işlemin yapılabilmesine ve geometrik şekillerin algılanmasına yardımcı olan tekniklerin ve işlemlerin öğretilmesidir.
j) Braille (Okuma-Yazma): Görme özürlülere kabartma yazıyla okuma-yazma öğretilmesidir.
k) Temel Eğitim: Milli Eğitim Bakanlığının özel eğitim okullarından yararlanamayanlara verilen öğretim ve eğitim faaliyetleridir.
l) Görme Özürlüler ile ilgili rehabilitasyon programlarının devreleri ve süreleri özelliklerine ve yaş gruplarına göre Genel Müdürlükçe ayrıca düzenlenir.


Rehabilitasyon Programlarının Uygulanması

Madde 13- Merkezde rehabilitasyon programlarının uygulanması ile ilgili hususlar aşağıda belirtilmiştir.

a) Merkezde uygulanacak rehabilitasyon müfredat programı Genel Müdürlükçe belirlenir.
b) Genel Müdürlükçe belirlenen rehabilitasyon müfredat programları çerçevesinde Değerlendirme Kurulu, özürlülerin katılacakları rehabilitasyon programını belirler. Program uygulayıcıları tarafından eğitim programı, özürlülerin özel ihtiyaçlarına uygun bir biçimde bireyselleştirilir. Kuruluş müdürünün onayından sonra uygulanır.
c) Kapsamı belirleyen rehabilitasyon programları dışında geliştirilecek olan yeni modeller Genel Müdürlük onayından sonra uygulanır.

Rehabilitasyon Aşamaları

Madde 14- Özürlüler aşağıda belirtilen rehabilitasyon aşamasından geçirilirler;

a) Temel Öğretim Aşaması: Bu aşamada 12'nci maddenin a, b, c, d, f, g, h, ı, i, j, bentlerinde belirtilen rehabilitasyon programlarını kapsar, (Zihinsel özürlülerde azami 21 yaşına kadar devam eder.)
b) İş Öğretimi Aşaması: Bu aşama 12'nci maddenin (e) bendinde belirtilen rehabilitasyon programlarını kapsar. Temel öğretim ve iş öğretimi aşamalarının süresine ve sonuçlandırılmasına Değerlendirme Kurulu karar verir.

Madde 15- Gruplar özürlüleri ortak özellikleri ve uygulanan programlar göz önünde bulundurularak oluşturulur.

a) Gruplar 6-8 kişiden oluşur.
b) Her grubun sorumluluğu uygun bir meslek elemanına verilir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Merkezlerdeki Personelin Görev, Yetki ve Soru mlulukları

Müdürün Görev, Yetki ve Sorumlulukları

Madde 16- Müdür, merkezin idari, teknik ve diğer tüm işlerini amacına ve mevzuata uygun olarak yürütür. Özürlülerin en iyi şekilde bakılmalarını ve programların tespiti, tedavi ve rehabilitasyonları ile psiko-sosyal ihtiyaçlarının sağlanmasından ve takibinden birinci derecede sorumludur.

Müdür Yardımcısının Görev, Yetki ve Sorumlulukları

Madde 17- Müdür yardımcısı merkez hizmetlerinin yürütülmesinde müdüre yardım eder. Müdürün verdiği işleri yapar, müdüre karşı sorumludur.

Tabibin Görev, Yetki ve Sorumlulukları

Madde 18- Tabibin görev, yetki ve sorumlulukları aşağıdadır;

a) Merkezin sağlık hizmetlerinin yürütülmesini sağlamak,
b) Merkeze kabulü yapılan ve yapılacak olan özürlünün tıbbi teşhis ve değerlendirmesini yapmak,
c) Özürlülere uzmanlık dallarında sağlık hizmeti vermek ve kontrollerini yapmak, sevk etmek, sonucun kaydedilmesini sağlamak,
d) Merkezdeki özürlüleri periyodik olarak sağlık taramasından geçirmek ve rehabilitasyon programını etkileyen sağlık problemleri olması halinde ilgililere gerekli bilgiyi vermek ve tavsiyelerde bulunmak,
e) Kendi alanında müdürün uygun gördüğü konularda ve zamanlarda personele ve ailelere seminer ve konferanslar düzenlemek,
f) Genelge ve talimatlarla verilen diğer görevleri yapmak.
Tabip çalışmalarını diğer meslek elemanları ile işbirliği halinde yürütür.

Sosyal Çalışmacının Görev, Yetki ve Sorumlulukları

Madde 19- Sosyal Çalışmacının görev, yetki ve sorumlulukları aşağıdadır:

a) Merkezde bulunan özürlüler ve bunların aileleri ve yakınları ile sosyal hizmetin yöntem ve tekniklerini kullanarak mesleki çalışmalar düzenlemek,
b) Yapılan çalışmaları kaydetmek,
c) Mesleki araştırma ve incelemelerde bulunmak,
d) Genelge ve talimatlarla verilen diğer görevleri yapmak.
e) Sosyal çalışmacı çalışmalarını diğer meslek elemanları ile birlikte Psiko-Sosyal Servis bünyesinde yürütür.

Fizyoterapistin Görev, Yetki ve Sorumlulukları

Madde 20- Fizyoterapistin görev, yetki ve sorumlulukları aşağıdadır:

a) Uzman tabip tarafından önerilen program çerçevesinde rehabilitasyon için gerekli olan uygulamaları yerine getirmek,
b) Çeşitli fizyoterapi teknik ve yöntemlerini kullanarak özürlülerin mevcut fizik güçlerini geliştirmek, günlük aktivitelerini bağımsız yapabilmelerine yardımcı olmak,
c) Özürlülerin fizik gelişimlerini sürekli izleyerek belli aralıklarla kayıt tutmak,
d) Mesleki araştırma ve incelemelerde bulunmak,
e) Genelge ve talimatlarla verilen diğer görevleri yapmak.
f) Fizyoterapist, çalışmalarını diğer meslek elemanları ile işbirliği halinde yürütür.

Çocuk Gelişimcisinin Görev, Yetki ve Sorumlulukları

Madde 21- Çocuk gelişimcisinin görev, yetki ve sorumlulukları aşağıdadır:

a) Kuruluşta bulunan özürlülerle ilgili çocuk gelişimi ve eğitiminin yöntem ve tekniklerini kullanarak programlar yapmak,
b) Yapılan çalışmaları kaydetmek,
c) Mesleki araştırma ve incelemelerde bulunmak,
d) Genelge ve talimatlarla verilen diğer görevleri yapmak.
Çocuk gelişimcisi, çalışmalarını diğer meslek elemanları ile işbirliği halinde yürütür.

Psikologun Görev, Yetki ve Sorumlulukları

Madde 22- Psikologun görev, yetki ve sorumlulukları aşağıdadır:

a) Özürlülerin aile ve çevresi ile olan ilişkilerinde ortaya çıkan psikolojik problemleri çözmek için özürlü ve aile ile ilgili gerekli mesleki çalışmaları yapmak,
b) Yapılan çalışmaları kaydetmek,
c) Mesleki araştırma ve incelemelerde bulunmak,
d) Genelge ve talimatlarla verilen diğer görevleri yapmak.
Psikolog, çalışmalarını diğer meslek elemanları ile birlikte Psiko-Sosyal Servis bünyesinde yürütür.

Diyetisyenin Görev, Yetki ve Sorumlulukları

Madde 23- Diyetisyenin görev, yetki ve sorumlulukları aşağıdadır:

a) Yemeklerin besin değerlerinin yeterli ve besin maddelerinin dengeli olmasını sağlamak,
b) Mutfak, yemekhane, gıda ve ambar hizmetlerinin düzenli ve verimli bir şekilde yürütülmesinden sorumludur. Ayrıca ambarın düzenli, stoklarının usule uygun olup olmadığını kontrol etmek, bu hususta gerekli temel ilkeleri tespit ederek en iyi şekilde uygulamasını sağlamak,
c) Özürlülerin beslenmesine ilişkin program ve cetvellerin hazırlanmasını ve uygulanmasını sağlamak, yiyecek malzemelerinin şartnamelere uygunluğunu denetlemek,
d) Mutfağın temizlik ve düzenini, mutfak personelinin sağlıklı olmasını, yiyeceklerin hijyen kurallarına uygun, lezzet ve besin değerlerinden kayba uğramadan pişirilmesini sağlamak ve dağıtımını kontrol etmek,
e) Beslenme ile ilgili gerekli araç ve gereçleri belirlemek, sağlanması için merkez müdürüne bildirmek,
f) Gerekli hallerde tabibin uygun gördüğü esaslara göre özürlünün rejim yemeği yemesini sağlamak,
g) Mutfak personelinin hizmet-içi eğitim programlarının hazırlanması ve düzenlenmesinde görev almak ve eğitmek,
h) Mutfak görevlilerinin çalışma gün ve saatleri ile çalışma yöntem ve tekniklerinin belirlenmesinde idareye yardımcı olmak,
i) Genelge ve talimatlarla verilen diğer görevleri yapmak.
İaşe cetvelleri diyetisyenin sorumluluğunda bir memur tarafından yapılır.

Diyetisyen çalışmalarını diğer meslek elemanları ile işbirliği halinde yürütür.

Özel Eğitim Öğretmeninin ve Öğretmenin Görev, Yetki ve Sorumlulukları

Madde 24- Özel eğitim öğretmeninin görev, yetki ve sorumlulukları aşağıdadır:

a) Kuruluşta bulunan özürlülerle ilgili özel eğitim ve öğretim yöntem ve tekniklerini kullanarak programlar yapmak, geliştirmek ve mesleki çalışmalar yapmak,
b) Yapılan çalışmaları kaydetmek,
c) Mesleki araştırma ve incelemelerde bulunmak,
d) Genelge ve talimatlarla verilen diğer görevleri yapmak.

Özel eğitim öğretmeni ve öğretmen çalışmalarını diğer meslek elemanları ile işbirliği halinde yürütür.

Odyologun Görev, Yetki ve Sorumlulukları

Madde 25- Odyologun görev, yetki ve sorumlulukları aşağıdadır:

a) Kuruluşta bulunan özürlülerle ilgili yöntem ve teknikleri kullanarak programlar yapmak, geliştirmek ve uygulamak,
b) Mesleki araştırma ve incelemelerde bulunmak,
c) Genelge ve talimatlarla verilen diğer görevleri yapmak,

Odyolog çalışmalarını diğer meslek elemanları ile işbirliği halinde yürütür.

Çocuk Eğiticisinin Görev, Yetki ve Sorumlulukları

Madde 26- Çocuk eğiticisinin görev, yetki ve sorumlulukları aşağıdadır:

a) Kuruluşta sorumluluğu altında bulunan özürlülerin her türlü bakım, öğretim ve eğitimlerinin günlük program dahilinde uygulamasını yapmak,
b) Yapılan çalışmaları kaydetmek,
c) Grubun temizlik ve düzenini sağlamak,
d) Grubun sorumlusu uzmanın talimatlarına uymak.

Çocuk eğiticisi, çocuk gelişimcisinin nezaretinde hizmet yapar.

Hemşire ve Hemşire Yardımcısının Görev, Yetki ve Sorumlulukları

Madde 27- Hemşire ve hemşire yardımcısının görev, yetki ve sorumlulukları aşağıdadır:

a) Özürlülerle ilgili gerekli bilgileri alarak uzman tabiplerce yapılacak muayene ve tedaviye hazırlamak,
b) Tabibin muayene, tedavi ve değerlendirme ve kontrolün yapılmasında tabip ve fizyoterapiste yardımcı olmak,
c) Tabibin verdiği direktifler doğrultusunda özürlülere verilen ilaçların kullanılmasını sağlamak, enjeksiyon ve pansumanlarını yapmak, bunları hemşire notuna miktar ve zaman belirterek kaydetmek,
d) Acil vakalarda mesleğin gerektirdiği ilk yardımı yaparak, müdür veya tabibe durumu bildirmek,
e) Sorumlu olduğu bölümde yemek dağıtımını ve özürlülerin yemek yemelerini gözetlemek, kendisi yemek yiyemeyecek durumda olanlara yardımcı olmak,
f) Özürlülerin banyolarının yapılıp yapılmadığını kontrol etmek, gerektiğinde banyolarına yardımcı olmak,
g) Merkezin bütün bölümlerinin temizliğinden, bakımından ve düzeninden sorumlu olmak, görülen noksanlıkları idareye bildirmek ve giderilmesini sağlamak,
h) Genelge ve talimatlarla verilen diğer görevleri yapmak,

Hemşire ve hemşire yardımcısı görevlerini diğer meslek elemanları ile işbirliği halinde yürütür.

Diğer Hizmet Görevlileri

Madde 28- Diğer hizmet görevlilerinin görev, yetki ve sorumlulukları aşağıdadır.

Merkezde görevli memur, ayniyat saymanı, satın alma memuru, ambar memuru, teknisyen ve teknisyen yardımcısı, aşçı, şoför, hizmetli ve diğer personel kanun, tüzük, yönetmelik, genelge ve talimatlara uygun olarak kendi alanlarıyla ilgili her çeşit işi ve görevleri yapmakla sorumludurlar.

Nöbet Hizmetleri

Madde 29- Merkezde Milli ve Dini Bayramlarda, diğer tatil günlerinde ve geceleri hizmetin sürekliliğini sağlamak amacıyla idarenin uygun göreceği personel nöbet tutar.

a) Nöbet tutmakla yükümlü olan personelin sayısı ve merkezin özelliği dikkate alınarak nöbet listesi idarece düzenlenir.

Hafta sonu ve diğer tatil günleri ile gece nöbeti tutanlara idarenin uygun göreceği günlerde nöbet izni verilir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Hizmet ve İşleyiş

Madde 30- Merkezlerde özür türüne göre; özürlülerin rehabilitasyonu için uygun bir şekilde düzenlenmiş egzersiz salonu, uğraşı terapisi odası, konuşma terapisi odası, spor salonu, işitme terapisi odası, odyoloji odası, eğitim odaları, oyun salonu, dinlenme salonu, günlük yaşam salonu, uygulama atölyeleri, uygulama mutfağı, mutfak, yemek salonu, çamaşırhane, banyo, revir, ambar, depo ve yatakhaneler ile gerekli diğer bölümler bulunur.

Merkezlere Kabul Edilecek Özürlülerde Aranacak Özellikler

Madde 31- Merkeze kabul edilecek özürlülerde her özür grubuna göre aşağıda belirtilen genel ve özel özellikler aranır.

Genel Özellikler:
a) Bulaşıcı bir hastalığı olmamak,
b) Ruh sağlığı yerinde olmak (görme, işitme, ortopedik özürlüler için),
c) Sürekli tedavi gerektiren ağır bir hastalığı bulunmamak,
d) Rehabilitasyon programını engelleyici nitelikte ikinci bir özürü olmamak (Bakım Merkezleri hariç),
e) Uyuşturucu madde veya alkol bağımlısı olmamak.

Özel özellikler:
a) Görme Özürlüler Rehabilitasyon Merkezine alınacak görme özürlüler için;
1. Şok ve reaksiyon döneminde olmamak.

b) Spastik Çocuklar Rehabilitasyon Merkezine alınacak spastikler için;
1. 0-14 yaşında olmak,
2. En az 40 zeka bölümünde olmak.

c) Ortopedik Özürlüler Rehabilitasyon Merkezine alınacak ortopedik özürlüler için;
1.Tıbbi rehabilitasyonu gerektiren bir durumu olmamak,
2. Yatağa bağımlı olmamak.

d) İşitme Özürlüler Rehabilitasyon Merkezine alınacak işitme özürlüler için;
1. 0-6 yaşında olmak,
2. Eğitim için 24 aydan gün almamış olmak.

e) Zihinsel Özürlüler Rehabilitasyon Merkezine alınacak zihinsel özürlüler için;
1. Ağır Zihinsel Özürlüler Rehabilitasyon Merkezi için;
. 0-24 zeka bölümünde olmak.
2- Öğretilebilir Zihinsel Özürlüler Rehabilitasyon Merkezi için;
. 0-21 yaşında olmak,
. 25-44 zeka bölümünde olmak.
3- İş Atölyeli Eğitilebilir Zihinsel Özürlüler Rehabilitasyon Merkezi için;
. 14-21 yaşında olmak,
. 45-75 zeka bölümünde olmak.

Bunlardan zorunlu öğretim çağında olanların normal okullar bünyesindeki alt özel sınıflara devam etmesi; bu okulu bitirmiş ya da zorunlu öğretim çağı dışında kalmış olanların iş atölyelerinden yararlandırılması gerekir.

a. Bakım Merkezlerine alınacak özürlüler için;
. Bedensel, zihinsel veya zihinsel ve bedensel özürlü olmak,
. 18 ve daha yukarı yaşta olmak.
Bakım merkezleri özürlülerin özür türüne ve yaş grubuna göre düzenlenir.

b. Rekreasyon Merkezine alınacaklar için;
. Ruh sağlığı hastaneleri ve dispanserlerden şifa bulmak, bağımsız yaşama gücüne kısmen veya tamama sahip olmak

Özürlülerin Merkeze alınmasında Öncelik Gerektiren Durumlar

Madde 32- ( Değişik: RG 05/10/2007- 26664 )Merkezlere alınacak özürlülerin kabulünde aşağıdaki sıralamaya göre belirlenen öncelikler aranır.

a) Anne ve babası ölmüş, ekonomik ve sosyal yoksunluk içinde olan özürlüler,
b) İleri derecede zihinsel, ruhsal ve bedensel özürlü olan anne ve/veya babaya sahip özürlüler,
c) Birden fazla özürlüye sahip, ekonomik ve sosyal yoksunluk içinde olan ailelerdeki durumu en acil olan özürlüler,
ç) Boşanma veya terk sonucu ekonomik ve sosyal yoksunluk içinde olan anne veya babaya sahip özürlüler,
d) Anne ve babası ölmüş, ekonomik gücü olan fakat, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden yararlanması gereken özürlüler,
e) Anne ve babası bulunan ancak sosyal ve ekonomik yoksunluk içersinde bulunan özürlüler,
f) Anne ve babası bulunan ancak yeterli ekonomik güce sahip olmayan, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretsiz gündüzlü yararlanabilecek özürlüler,
g) Anne ve babası bulunan, sosyal ve ekonomik yoksunluk içersinde bulunmayan, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden yararlanabilecek durumda olan özürlüler.
Merkeze alınacak özürlülerin kabulünde durumları aciliyet gösteren özürlüler sıraya bakılmaksızın kabul edilir."



Özürlünün Kabulünde İstenecek Belgeler

Madde 33- Özürlü ile ilgili aşağıda belirtilen belgeler istenir.

a) Dilekçe,
b) Vukuatlı Nüfus Cüzdanı Örneği,
c) İkametgah İlmühaberi (Özürlünün veli veya vasisinin)
d) Sağlık Kurulu Raporu,
f) Zeka seviyesini gösterir belge,
g) Korunmaya muhtaç özürlüler için korunma kararı,
h) Özürlülerin kabulünde kendisi, velisi veya vasisinden, rehabilitasyon programı bitiminde özürlüyü teslim alacağına ve ücretli olması halinde ücreti düzenli olarak ödeyeceğine dair noterden tasdikli yüklenme senedi,
ı) Odyogram (işitme özürlüler için),
i) 2 adet vesikalık fotoğraf,
j) Varsa son mezun olduğu okul diploması veya süreti,
k) Sosyal İnceleme Raporu.

Merkeze Girmek İçin Başvurulacak Merciler

Madde 34- Merkeze girmek için bir dilekçe ile aşağıda belirtilen mercilere müracaat edilir.

a) Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğüne,
b) İllerde valiliğe veya il sosyal hizmetler müdürlüklerine,
c) İlçelerde kaymakamlığı veya ilçe sosyal hizmetler müdürlüklerine,
d) Merkez müdürlüklerine.


Özürlünün Merkeze Kabulü

Madde 35- Özürlünün aşağıda esaslar dahilinde merkeze kabulü yapılır.

a) Özürlü başvuruları ile ilgili olarak 33'üncü maddede belirtilen belgelerden oluşan dosya Genel Müdürlüğe gönderilir.
b) Genel Müdürlükçe 32'nci maddede belirtilen öncelikler ve sosyal inceleme raporundaki öneriler esas alınarak özürlü, durumuna uygun bir kuruluşa tertip edilir.


Özürlünün Merkezden Ayrılışı

Madde 36- Özürlülerin merkezden ayrılışları aşağıda belirtilen şekilde yapılır.

a) Merkezdeki programı tamamlayan özürlülerin,
b) Değerlendirme Kurulunca programlardan yararlanamayacağına karar verilen özürlülerin,
c) Kendisi, velisi veya vasisinin isteği ile merkezden ayrılmak isteyen özürlülerin merkezle ilişkisi kesilir.
d) Merkezle ilişkisi kesilen özürlülerden veli veya vasisi olanlar ailelerine, kimsesi olmayanlar bakım merkezlerine gönderilirler.
e) 0-12 yaş zihinsel özürlülerden rehabilitasyon merkezlerindeki programı tamamlayanlar, gerek görüldüğünde ve imkanlar ölçüsünde 13-21 yaş zihinsel özürlüler rehabilitasyon merkezine tertip edilirler.

Özürlülerden iş ve beceri kazandırma etkinliklerine katılanlara “Katılma Belgesi", başarılı olanlara “Başarı Belgesi" verilir. Katılma belgesi “Merkez Müdürlüğünün", Başarı Belgesi “Genel Müdürlüğün" onayı ile verilir.

Özürlünün Merkezden Çıkarılışı

Madde 37- Özürlünün merkezle ilişkisi değerlendirme kurulunun kararı, merkez müdürünün teklifi, il müdürünün onayı (valilik) ile aşağıdaki hallerde doğrudan kesilir ve durum Genel Müdürlüğe bildirilir.

a) Kabule esas olan bilgi ve belgelerde yanlışlık olduğu anlaşıldığında,
b) Özürlülerin ve ailelerinin kuruluşun işleyiş ve çalışma düzenine aykırılığı sabit olduğunda (zihinsel ve ruhsal özürlüler hariç),
c) Mesleki çalışmalara rağmen merkez ortamına sürekli uyumsuzluk gösterildiğinde (zihinsel ve ruhsal özürlüler hariç),

Ücretli olan özürlülerin, veli veya vasilerinin ücretleri zamanında ve düzenli olarak ödememeleri halinde.

ALTINCI BÖLÜM

Evde Hizmet, Danışma-Rehberlik, Sosyal Yardım Hizmetleri ve İşleyiş

Evde Hizmet
Madde 38- Evde hizmet, özür türü ve özürün niteliğine göre merkezlerde bakım ve rehabilitasyonu gerektirmeyenlere bulundukları ortamda verilecek hizmettir.

Madde 39- Bu hizmette, ailenin ve yakınlarının, özürlünün durumunu kabul etmeleri ve ona yardımcı olmaları için eğitilmeleri ve özürlünün bulunduğu ortamda bakım ve rehabilitasyondan yararlandırılması esastır.

Evde hizmetti, hizmetin şeklini, problemin niteliğini belirlemekle beraber genel olarak özürlüye, aile ve yakınlarına aşağıdaki hususlarda hizmet verilmeye çalışılır.

Özürlüye;

Özürlünün olabildiğince kendi kendine yeterli hale gelebilmesini sağlayıcı teşviklerin verilmesi,
Özürü ve özürünün yarattığı problemler hakkında bilinçlenmesine yardımcı olunması,
Yakın ve uzak çevresinden gelen problemlerinin çözümünde doğrudan veya dolaylı yardımcı olunması,
Sosyal çevreye uyum sağlayabilmesinde gerekli ortamın sağlanması ve desteğin verilmesi,
Gerektiğinde iş ve beceri kazandırıcı veya meslek edinmeye yönelik etkinliklerin düzenlenmesi,
Sosyo-ekonomik bağımsızlık kazanmasına, bir iş ve meslek edinmesine yardımcı olunması,
Aileye;

Özür ve özürlülük konusunda ailenin ve yakın çevresinin bilgilendirilmesi,
Ailenin ve yakın çevresinin özürlüyü kabullenmesinin sağlanması,
Ailenin ve yakın çevresinin özürlü ve kendileri hakkındaki olumsuz duygu ve düşüncelerinden arındırılmasına yardımcı olunması,
Aile ve yakınlarına özürlüye karşı eğitim, öğretim ve rehabilitasyon konularında yapılması gereken hususlarda rehberlik edilmesi.
Ailenin veya yakınlarının özürlü ile yapılan rehabilitasyon, eğitim, öğretim faaliyetlerine doğrudan katılımının sağlanması,
Özürlü-aile ve diğer sosyal çevre ilişkilerinin olumlu yönde gelişmesinde ailenin desteklenmesi, ihtiyaca ve imkanlara göre yardımcı olunması, gibi hizmetleri kapsar.
İşleyiş

Madde 40- Evde hizmetle ilgili olarak yapılan başvuru ve bildirimler sonucu hizmet verilecek özürlü ve ailelerin değerlendirilmesi ve hizmetin uygulanması için Özürlüler Danışma Merkezleri oluşturulur.
Değerlendirme ve uygulama grubu tabip, sosyal çalışmacı, psikolog, fizyoterapist, çocuk gelişimcisi, hemşire ve öğretmenden oluşur. Yeterli personel bulunmadığında mevcut personelden oluşturulur.

Madde 41- Evde hizmette, Yönetmeliğin 32'nci maddesindeki öncelikler esas alınır. Ancak teşvik amacı ile 7 yaşın altındaki özürlülere öncelik tanınır.
Evde hizmeti gerektiren çalışmalara özürlüler danışma merkezi değerlendirme ve uygulama grubunun önerisi il müdürünün onayı ile başlanır.

Madde 42- Evde hizmet ailenin veya özürlünün, sosyal ve ekonomik durumuna göre ücretli veya ücretsiz olur. Hizmetin ücretli ve ücretsiz olması değerlendirme ve uygulama grubunun önerisi, il müdürünün onayı ile gerçekleşir.

Madde 43- Evde hizmetin yürütülmesi sırasında gerektiğinde kamu kurum ve kuruluşları ile diğer özel ve gönüllü kuruluşlarla işbirliği sağlanır.

Madde 44- Hizmet götürülen her vaka için bir dosya düzenlenir. Dosyada vaka ile ilgili her türlü belge ve süreç raporu bulunur. Süreç raporu, vaka ile yapılan mesleki çalışmanın tümünü içeren bir rapordur.

YEDİNCİ BÖLÜM

Çeşitli Hükümler

Harçlıklar

Madde 45- ( Değişik: RG 05/10/2007- 26664 )Merkezde kalan özürlülere merkez müdürünün önerisi, il müdürünün onayı ile aşağıda yer alan gösterge rakamlarının her yıl Bütçe Kanunu ile belirlenen memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucunda bulunacak miktarlar, hiçbir kesinti yapılmaksızın aylık harçlık olarak verilir.

6-12 yaş arası özürlülere 600
13-18 yaş arası özürlülere 900
18 yaş üzeri özürlülere 1200

Harçlıklar merkez mutemedince hazırlanacak bordroya göre muhasebe biriminden alınarak, grup sorumlusuna teslim edilir.

Harçlıklar, özürlülerin gereksinimi ve özelliklerine göre günlük, haftalık ve aylık olarak imza karşılığında grup sorumluları ile ikinci bir meslek elemanının gözetiminde verilir.

Diğer bir merkeze nakledilen özürlünün dosyasında, son aldığı harçlık durumu belirtilir.

Grup sorumluları, özürlüye bir yıl içinde verilen harçlıkları gösteren, merkez müdürü tarafından onaylanmış bir defter tutarlar. Bu defter ve ilgili mevzuata göre bulundurulması gereken belgeler her türlü denetimde gösterilmek üzere hazır bulundurulur.

Ücret karşılığı çalışan ve aldığı ücret harçlıktan fazla olan özürlülere harçlık tahakkuk ettirilmez. Ancak öğle ve akşam yemeğini kuruluşta yiyemeyen çalışan özürlülere, yaş gruplarına göre belirlenen aylık harçlık tutarı yemek bedeli olarak ödenir.

Kaçak durumda olan özürlüler ve ailelerinin yanına korunma kararı kaldırılmak üzere verilen özürlüler adına harçlık tahakkuk ettirilmez.

Ailelerinin yanına korunma kararı kaldırılmak üzere verilen özürlülere korunma kararı kaldırılıncaya kadar harçlık verilmeye devam edilir.

Eğitim kurumlarına devam eden özürlüler için bulunduğu yaş grubunun gösterge rakamının iki katı harçlık tahakkuk ettirilir.

Harçlık kavramı gelişmemiş özürlüler için grup sorumlusunun önerisi ve merkez müdürünün onayı ile harcama yapılır. Alınan harçlıklar ve yapılan harcamaların kaydedildiği kayıt defteri düzenlenir.

Genel Müdürlüğe bağlı merkezlerde bakım altında bulunan özürlülerden, 1/7/1976 tarihli ve 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun gereğince almakta oldukları aylık ile başka kamu kurum ve kuruluşlarından aldıkları aylıklarının olması halinde bunlara ayrıca harçlık tahakkuk ettirilmez.

Özürlülere ödenen aylıklar da harçlıklara ilişkin belirlenen usul ve esaslar dahilinde harcanır."

Yol Masrafı

Madde 46- Merkezde ücretsiz kalmakta iken diğer bir merkeze nakli yapılan özürlünün yol giderleri, 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre hesaplanır ve ayrıldığı merkez tarafından Genel Müdürlükten gönderilen ödenekten karşılanır.

Ücret Durumu

Madde 47- ( Değişik: RG 05/10/2007- 26664 ) Genel Müdürlüğe bağlı merkezlerde korunma ve bakım altında bulunan özürlülerden verilen hizmet nedeniyle herhangi bir ücret alınmaz."

Bağış Kabulü

Madde 48- ( Değişik: RG 05/10/2007- 26664 ) Merkezlere yapılacak ayni bağışlar, taşınır işlem fişi karşılığında merkez müdürlüğünce kabul edilir. Bağışların, bağışçılar tarafından dağıtılmasına izin verilmez."

Araştırma-İnceleme-İstatistik

Madde 49- Hizmete yönelik çalışmalar incelenir, araştırılır ve rapor edilir.
Genel Müdürlükçe geliştirilen standart formlar uygulanarak elde edilen istatistiki bilgiler valilik kanalı ile Genel Müdürlüğe istenilen sürede ulaştırılır.
Mesleki uygulamalar ve vaka çalışmalarının yanı sıra özürlülerle inceleme ve araştırma yapılır. Uygun görülen örnek olaylar gizlilik prensibine sadık kalmak koşuluyla olanaklar ölçüsünde yayımlanabilir.

Giyim ve Tedavi Yardımı

Madde 50- Merkezlerde ücretsiz bakılan özürlülerin giyim ve tedavi gereksinimleri aşağıdaki şekilde karşılanır.

Giyecek Yardımı: Özürlünün giyecek gereksinimleri Yönetmeliğe ekli cetveldeki miktarlar göz önüne alınarak Genel Müdürlükçe gönderilen ödeneklerden aşağıdaki usul ve esaslar doğrultusunda yapılır.

a) Giyim eşyası standart beden ölçülerine göre satın alınır veya diktirilir.
b) Verilecek giyim eşyasının biçimi, özürlünün gereksinimi ve özellikler göz önünde tutularak tespit edilir.
c) Merkezin coğrafi durumu ve iklim şartlarına göre kışlık giyim eşyaları en geç Eylül, yazlıklar en geç Mayıs, mevsimle ilgili olmayanlar ise Mart ayında verilir. Merkeze ilk girişte yukarıda belirtilen ayları beklemeden giyim eşyası verilir.
d) Giyim eşyasının çeşitli nedenlerle kullanılmaz duruma gelmesi halinde tutanak düzenlenerek yenisi verilir.

Tedavi Yardımı: Merkezde ücretsiz bakılan özürlülerin Devlet Hastanelerinde ücretsiz bakılmaları esastır. Ancak, Devlet Hastanelerinde tedavinin mümkün olmaması halinde, o yerdeki kamu kurum ve kuruluşlarına ait hastanelerde ya da üniversite hastanelerinde protokol yapılmak suretiyle tedavileri sağlanabilir. Bu durumda protokolle belirlenen faaliyetler hiçbir biçimde Sağlık Bakanlığına bağlı tedavi kurum ve kuruluşları için öngörülen fiyatları aşamaz.

Tedavi masrafları ile tedaviye ilişkin her türlü ilaç, protez ve portez bedelleri (Değişik ibare:RG-26/9/2008-27009) tabip raporuna istinaden 24.3.1988 tarih ve 3418 sayılı Kanunun 3558 sayılı Kanunla değişik 39a bendiyle Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğüne sağlanan kaynaklar ve katma bütçe imkanları çerçevesinde Genel Müdürlük bütçesinden sağlanır.

Beslenme

Madde 51- Beslenmenin niteliği ve yemek servisi ile ilgili hususlar aşağıdaki şekilde uygulanır.

a) Özürlülerin yaş ve fiziki gelişimleri dikkate alınarak, gereksinimleri kalori miktarına uygun bir şekilde gıda almalarını sağlamak üzere diyetisyence hazırlanacak yemek tabelalarına göre yemek verilir.
b) Sağlığı nedeniyle özel bir rejime tabi tutulması gerekmeyen özürlülere, normal iaşe sistemi uygulanır.
c) Özürlülerden durumları nedeni ile kendilerine özel rejim hazırlanması gerekenlere, (Değişik ibare:RG-26/9/2008-27009) tabibin tavsiyelerine göre diyetisyen tarafından diyet hazırlanır.
d) Merkez müdürlüklerince uygun görülecek faaliyetler için gerekli olan besin maddelerinin sağlanması ve yaptırılması için ek tabela hazırlanır.
e) Tüm personele öğle yemeği, sürekli olarak merkezde nöbetçi kalan, nöbetçilere üç öğün yemek ve vardiya uygulanan personele de çalışma süresine isabet eden öğünlerde yemek verilir. Sürekli iaşeye tabi olan personelden izin, hastalık ve diğer sebeplerle bir günden fazla merkezden ayrılmış bulunanların ayrıldıkları günlere ait istihkakları tabeladan çıkarılır.
f) Yemek salonlarına bağımsızca gelemeyen ya da hasta olan özürlülerin yemekleri bulundukları yerde ve gerektiğinde yardımla yedirilir.

Ziyaretçi

Madde 52- Merkezde uygulanan programı aksatmamak koşuluyla özürlüleri, aileleri ve yakınları ziyaret edebilir, programı izleyebilir ve özürlü hakkında alınacak karara katkıda bulunabilirler.

İzin Durumu

Madde 53- Özürlülerin izin durumlarıyla ilgili uyulması gereken esaslar aşağıda belirtilmiştir.

a) Hafta sonları ve resmi tatil günleri ile diğer günlerde özürlüler, velisi veya vasisi tarafından merkez müdürlüğünden izin almak şartıyla izinli sayılırlar.
b) Özürlünün anne ve babasının veya yakınlarının isteği üzerine özürlüye merkez yönetiminin uygun gördüğü zamanlarda yıl içinde en çok 1 aya kadar izin verilebilir.

Merkezde İkamet

Madde 54- Hizmetin daha iyi yürütülmesini sağlamak için geçici veya sürekli merkezde kalması gerekli görülen personelin ikametine valilik onayı ile izin verilir.

Kıyafet

Madde 55- Merkez personelinin, Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Çalışan Personelim Kılık ve Kıyafetine Dair Yönetmelik esas alınarak ve hizmetin gereklerine uygun olarak giyinmeleri sağlanır.

Ölüm Halinde Yapılacak İşlem

Madde 56- Merkezde ölen özürlünün ailesi ya da yakınları durumdan haberdar edilir. İsterlerse cenazeleri kendilerine verilir.
Diğerlerinin cenazeler teçhiz, tekfin ve defin işleri usulünce yapılmak üzere Belediye'ye teslim edilir.
Cenaze, sahiplerine ya da akrabalarına verilmesinde tıbbi ve adli sakıncalar varsa bunların sahiplerine geri verilmesi mer'i usullere göre yapılır.

Satınalma-Ambar-Depolama Hizmetleri

Madde 57- Merkezin satınalma, ambar, ayniyat ve depolama hizmetleri yürürlükteki kanun, tüzük, yönetmelik ve kararname hükümlerine göre yürütülür.

Diğer Hususlar

Madde 58- Bu Yönetmelikte belirtilmeyen hususlar için mevcut kanun tüzük ve Genel Müdürlük genelgelerine göre işlem yapılır.

Yürürlükten Kaldırma

Madde 59- 21 Şubat 1987 tarih ve 19379 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Görme Özürlüler Rehabilitasyon Merkezleri Yönetmeliği, 8 Ocak 1987 tarih ve 19335 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Zihinsel Özürlüler Rehabilitasyon Merkezleri Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.

Yürürlük

Madde 60- Sayıştay'ın görüşü alınarak hazırlanan bu Yönetmelik Resmi Gazete'de yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer.

Yürütme

Madde 61- Bu Yönetmelik hükümlerini Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu Bakan yürütür.



MERKEZLERDE BAKILMAKTA OLAN ÖZÜRLÜLERİN YILLIK GİYİM-KUŞAM İSTİHKAKLARI

0-2 YAŞ Malzemenin Cinsi
Yıllık İstihkak
Açıklama

Naylon külot, üçgen muşamba
12 Adet

Mama Önlüğü
6 Adet

Zıbın
6 Adet

Fanila
6 Adet

Külot
12 Adet

Tulum
6 Adet
Yazlık ve kışlık

Çorap
6 Adet
Yazlık ve kışlık

Yelek
3 Adet
Yazlık ve kışlık

Hırka
3 Adet

Patik
3 Adet
Yün ve bebeğin ayağına uygun yumuşak deri patik

Pişama
4 Adet
Yazlık ve kışlık

Ayakkabı
2 Çift
Yazlık ve kışlık




2-5 YAŞ Malzemenin Cinsi
Yıllık İstihkak
Açıklama

İç çamaşırı
10 Takım
Yazlık ve kışlık

Elbise ve eteklik
4 Adet
Kız çocukları için 2 yazlık, 2 kışlık

Pantolon (kız çocuklar)
2 Adet
Yazlık ve kışlık

Pantolon (erkek çocuklar)
6 Adet
Yazlık ve kışlık

Gecelik-Pijama
4 Adet
Erkek ve kız çocuklar için yazlık ve kışlık

Kazak
4 Adet

Hırka
2 Adet

Tişört
4 Adet

Gömlek
2 Adet

Süveter
2 Adet

Yelek
2 Adet

Çorap
12 Adet
Külotlu spor

Şort
4 Adet
Kız ve erkek çocuklar

Ayakkabı
4 Çift
Mevsime ve ihtiyaca göre

Terlik
2 Çift

Mendil
6 Adet

Palto
1 Adet

Eldiven
1 Adet

Atkı
1 Adet

Banyo
1 Takım




6-12 YAŞ Malzemenin Cinsi
Yıllık İstihkak
Açıklama

İç çamaşır
12 Takım
Yazlık ve kışlık

Pantolon
4 Adet
Yazlık ve kışlık

Pantolon (erkek çocuklar)
2 Adet

Elbise-eteklik
4 Adet

Gömlek
4 Adet

Kazak
3 Adet

Süveter
2 Adet

Hırka
2 Adet

Çorap
12 Adet
Külotlu spor

Eğitim Önlüğü
1 Adet

Tişört
4 Adet

Pijama
4 Adet
Yazlık ve kışlık

Gecelik-Pijama
4 Adet
Yazlık ve kışlık

Mendil
6 Adet

Şort
4 Adet

Ayakkabı
4 Çift
Mevsime ve ihtiyaca göre

Palto-Pardösü
1 Adet

Eldiven
1 Adet

Atkı
1 Adet

Kemer
1 Adet

Mayo
1 Adet




KIZ ÇOCUKLAR (13-21 YAŞ) Malzemenin Cinsi
Yıllık İstihkak
Açıklama

İç çamaşır
5 Takım
5 yazlık, 5 kışlık

Çorap
5 Çift
Külotlu spor

Mendil
5 Adet

Pijama-Gecelik
4 Adet
2 yazlık, 2 kışlık

İş önlüğü
2 Adet

Terlik
2 Adet

Eteklik
4 Adet

Pantolon
2 Adet
1 yazlık, 1 kışlık

Elbise
2 Adet
1 yazlık, 1 kışlık

Bluz
4 Adet
2 yazlık, 2 kışlık

Kazak
3 Adet

Kemer
2 Adet

Ayakkabı
3 Çift
1 çizme, 1 kışlık, 1 yazlık

Eşofman
1 Adet

Palto-Pardösü
1 Adet

Eldiven
1 Çift

Kaşkol
1 Adet

Bere
1 Adet

Çanta
2 Adet

Mayo
1 Adet




ERKEK ÇOCUKLAR (13-21 YAŞ) Malzemenin Cinsi
Yıllık İstihkak
Açıklama

İç çamaşır
5 Takım

Çorap
5 Çift
Yazlık ve kışlık

Mendil
5 Adet

Pijama
2 Adet

İş önlüğü
2 Adet

Terlik
4 Adet
2 yazlık, 2 kışlık

Pantolon
2 Adet
Yazlık ve kışlık

Takım elbise

Kemer
2 Adet

Kravat
2 Adet

Gömlek
4 Adet

Tişört
4 Adet

Kazak
2 Adet

Süveter
2 Adet

Ayakkabı
4 Çift
2 yazlık, 2 kışlık

Eşofman
1 Adet

Palto-Pardösü
1 Adet
2 yılda bir

Eldiven
1 Çift

Kaşkol
1 Adet

Mayo
1 Adet

Tıraş malzemesi
En fazla 3 kalem (**)




SÜREKLİ BAKIM (18 +) Malzemenin Cinsi
Yıllık İstihkak
Açıklama

İç çamaşır
10 Adet

Pijama-Gecelik
5 Adet

Çorap
5 Adet

Terlik (*)
1 Çift

Ayakkabı (*)
2 Çift

Mendil
4 Adet

Tülbent
4 Adet

Başörtüsü
2 Adet

Şapka (kasket-fötr) (*)
1 Adet

Kravat (*)
1 Adet

Etek-Pantolon (yazlık, kışlık) (*)
2 Adet

Bluz
2 Adet

Frenk gömleği
2 Adet

Kazak
2 Adet

Elbise (bayan için yazlık, kışlık) (*)
2 Adet

Palto-Manto (*)
1 Adet

Takım elb.erkek (yazlık, kışlık) (*)
1 Adet

Takım tayyör (*)
1 Adet


NOT :

(*) Gerekenlere kuruluş yetkilisinin uygun görmesi halinde verilir. Bu giyecek eşyalarından iklim şartları ve özürlülerin sosyal durumlarına göre bağışlar göz önünde bulundurularak kuruluş yetkilisinin gerekli gördükleri verilir.

(**) Sorumlu personele teslim edilir.

Kaynak:T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı