Otizm ve İpad

Apple'ın efsanevi kurucusu Steve Jobs, bize "Kendimizi yeniden keşfetmeyi" miras bıraktı. Bu kendini yeniden keşfediş, belki de en çok otistik çocuklar için anlam ifade ediyor.

iPad, ev ödevlerinde çocuklara yardım etme kabiliyeti veya ikinci dili akıcı konuşma üzerindeki etkisi ile eğitimde yepyeni bir çağın kapısını açıyor. iPad'in eğitimdeki gücünün yanı sıra günümüzde eğitim uzmanlarının tüm ilgisi, otizme sahip çocuklara eğitim verilmesi şeklini kökten değiştirmesi üzerine odaklanıyor.

iPad'in yaratıcı ekibi, bu cihazın otistik çocuklarda harikalar yaratacağını tasarım aşamasında hayal dahi etmemişti oysa. Cihaz, kullanılmaya başlanmasından kısa bir süre sonra, tedaviye yardımcı özelliğiyle ilgili başarı öyküleri çoğalmaya başladı. Steve Jobs, iPad2'nin tanıtımında "iPad, bugün beyin ameliyatından otizmin tedavisine kadar pek çok alanda kullanılıyor" cümlesiyle bunu doğruladı…

Uzmanların verdiği bilgilere göre, otistik çocuklar için iPad, iletişimin ve sosyal becerilerin öğretilmesi için etkili, taşınabilir bir cihaz olarak büyük ilgi görüyor. Peki nasıl keşfedildi cihazın bu özelliği? Yurtdışından bazı öykülerle bunu daha iyi anlamak mümkün…

SF Weekly Kaliforniya'nın özel haber yaptığı, Amerikalı Shannon Rosa'nın 9 yaşındaki oğlu Leo, yoğun otizme sahip bir çocuk. Rosa, piyangodan kazandığı iPad'i oğluna götürürken, hiçbir beklentiye sahip değildi. Çünkü, dokunmatik oluşu, simgelerin kaydırılması özellikleri ile birçok kullanıcı için oldukça kolay olan bu cihaz, otizm tedavisi için yaratılmamıştı.

Leo küçük elleriyle tuttuğunda, sanki eski bir dostmuş gibi ve neredeyse hiçbir eğitim olmaksızın, sanki bir teknoloji ustasıymış gibi annesinin şaşkın bakışları altında uygulamaların arasında geziniyordu. Hecelemeyi, saymayı, çizim yapmayı, yap-boz yapmayı, resimleri hatırlamayı ve daha fazlasını öğretmek üzere tasarlanan uygulamalar üzerinde tek seferde 30 dakika geçirmişti bile… iPad ile Leo, bağımsızlık ve günlük yeni beceriler ile çevresindeki havaya olumlu elektrik vermeye başlamıştı.

iPad'in ilk kez Nisan ayında çıkışından beri, otizm uzmanları ve ebeveynler cihazı dünya çapında sayısız ev ve sınıfta kullanıma soktular. Geliştiriciler, özellikle özel ihtiyaçları olan kullanıcılar için tasarlanan uygulamaları pompalamaya başladılar ve ilk araştırmalar otizmli çocuklara yönelik bir öğrenim aracı olarak iPod Touch ve iPad'in verimliliğini ölçmeye başlamışlardı bile. Cihazlar aracılığıyla bu çocuklardan bazıları ilk defa düşüncelerini yetişkinlere iletebiliyorlardı. Diğerleri ise yıllardır uzak oldukları hayat becerilerini öğrenmişlerdi.

OYUNUN KURALLARINI DEĞİŞTİRDİ

Otizmli çocuklar için tasarlanan başka bilgisayarlar olmasına rağmen, sayıları giderek artan uzmanlar, iPad'in daha iyi olduğunu söylüyor. Daha ucuz, daha hızlı, daha çok yönlü, daha kullanıcı dostu, daha kolay taşınabilir, daha çekici ve gençler için son derede havalı. "Bu cihazı otistik çocuğu olan bir ebeveyne göstermemeyi düşünemiyorum" diyor birçok müşterisi ile bu teknolojiyi kullanan konuşma patolojisi uzmanı Tammy Mastropietro. Otizme sahip birçok kişi özellikle ciddi şekilde etkilenmiş olanlar için bu cihazın oyunun kurallarını değiştirdiğini düşünüyor.

Leo'nun annesi Rosa da buna katılıyor. "Genellikle bu bir mucize konuşmalarına takılmam" diyor, "ancak oturma odamızın köşesinde Steve Jobs için küçücük bir sunak dikebilirim".

iPAD, OTİZMİN SEMPTOMLARINI AZALTIYOR

Uzmanlar iPad'in, çocukların hayatın duyusal yüklenmeleri ile başa çıkmada yardımcı olduğunu, yani rahatsızlığın tedavisine yardım ederek, semptomları azalttığını söylüyor.

Laura Holmquist'in inancı da bu yönde. Oğlu Hudson günde 8 veya 9 şiddetli nöbet geçiriyordu. Bir sabah yatak odasında çığlık atmaya başladı—ve gece geç saatlere kadar durmadı. Aile halka açık etkinliklere katılamıyor veya akşam yemeğine çıkamıyor ve çocuk ile iletişimde zorluklar yaşıyordu.

Okul terapisti, iPad kullanmalarını önermişti; şaşırtıcı bir şekilde Holmquist'ler Hudson'un cihazı hemen aldığını söylüyor. Hudson şu anda oyun oynama, fikirler hakkında iletişim kurma ve hatta yap-boz yapma amaçlı bir yol olarak her gün iPad kullanıyor. Bir şey isteyemeyen veya "üzgün hissediyorum" diyemeyen Hudson'un hüsranından ileri gelen saatlik nöbetler yok oldu.

"iPad bize ailemizi geri verdi" diyor Laura FoxNews.com'a yaptığı açıklamada."Oğlumuzun daha önce hiç görmediğimiz yeni bir yönünü bize gösterdi ve dünyası ile ilgili bize bilgi verdi".

Laura dokunmatik ekranlı tabletin mucizevi bir cihaz olduğunu söylüyor.

Hudson Holmquist gibi küçük çocuklar dahi iPad'i, dış dünya ile iletişim kurmanın bir yolu olarak kullanmayı öğreniyor.

UZMANLAR DA AYNI FİKİRDE

Harvard Tıp'ta nöroloji yardımcı doçenti Dr. Martha Herbert ve "Understanding Autism for Dummies" kitabının yazarı Stephen Shore gibi Otizm uzmanları iPad'in kullanışlılığını kabul ediyor.

CDC araştırmasına göre, Birleşik Devletler'de 110 çocuktan birini etkileyen bu rahatsızlık çocukların "kendilerine erişen bilgilerin hızı üzerinde kontrollerinin olmadığı anlamına geliyor" diyor Herbert FoxNews.com'a. "iPad ile içerikten akılları karışmıyor" diyor, "çocuğun daha fazla kontrolü var."

Çocukken kendisi de otizmle mücadele etmiş bir kişi olarak Shore, iPad'in dış dünya ile iletişim kurmak ile kapalı bir durumda kilitli kalmak arasındaki fark olabileceğini söylüyor. İlginç bir şekilde, bunun bir çocuğu otizmin bazı etkilerinden özgür kılacak birtakım gereçlerden ilki olabileceğini – ve konuşmayı artıranlar dahil olmak üzere ek cihazların da yardımcı olacağını söylüyor.

Kuzey Dakota Jamestown Anne Carlsen Merkezinde Yardımcı Teknoloji Müdürü Mark Coppin de iPad'i özel eğitim programlarının bir parçası olarak kullananlardan… Coppin iPad'in, klavye ve fare kullanan bir dizüstü bilgisayarın ötesinde, otistik çocukların ara yüz üzerinde doğrudan kontrolü olmasına izin verdiğini söylüyor.

Otizmli 13 yaşında bir oğlu olan otizm avukatı Areva Martin, iPad'in bu kadar işe yaramasının en önemli nedenlerinden birinin bir iletişim cihazı olarak yüksek bir "havalılık etkenine" sahip olması ve dikkati çocuğa çekmemesi olduğunu söylüyor. 7,000 $-10,000$'lık Dynavox gibi diğer iletişim cihazları dikkati çocuğun üzerine çekiyor" diyor.

ÇOCUKLARI iPad'E ÇEKEN ŞEY NE?

Bazıları giyinmek veya el yıkamak gibi günlük görevleri dahi gerçekleştiremeyen otistik çocukları bu kadar doğal bir şekilde iPad'e çeken şey ne? SF Weekly Kaliforniya'da yayınlanan makalenin ileri sürdüğü ana açıklama, otistik çocukların iPad'e dokunduklarında veya kaydırdıklarında ne beklemeleri gerektiğini bildikleridir. Ancak insan ifadeleri ve tepkilerini öngöremiyorlar ki bu onları hüsrana uğratıyor. Çizim gibi şeyler dahi iPad ile daha kolay çünkü otistik çocukların kalemleri ve boya kalemlerini ellerinde tutması zordur.

iPad'i kullanışlı yapan sadece öngörülebilir dokunma eylemi değildir. Bazı uygulamaların, özellikle eğlenceli grafikleri kelimelerle ve eylemlerle eşleştiren ve çocuğun görevi gözünde canlandırmasına yardımcı olanların, otistik çocuklar için kullanışlı olduğu kanıtlanmıştır. Bir otistik çocuk iPad'de örneğin, el yıkama ile ilgili adım adım bir kılavuz izlediğinde gerçek hayatta ne yapacağını öngörebilmektedir (Avustralya'da yürütülen otizmli bir çocuk- iPad çalışmasının konusu buydu).

TÜRKİYE'DEKİ DURUM…

Avrupa ve Amerika'da iPad, otizm tedavisinde ve eğitiminde yoğun olarak kullanılırken, Türkiye'de ebeveynler ve eğitim kurumları bu teknolojiye çok yabancı… Eğitimde ve günlük yaşamda iPad daha çok kullanılmaya başladığı takdirde ülkemizde de başarı öyküleri anlatılmaya başlayacaktır. Çocuk Ergen ve Erişkin Psikiyatristi Prof. Dr. Yankı Yazgan'ın da görüşleri bu yönde. "Her çocuk gibi, belki daha fazla otizmli çocuklar da, iPad kullanıcısı olabilirler" diye açıklıyor görüşlerini… Yazgan,"iPad'in otizme özel bir yarar sağladığını düşündürecek bir bilgi ya da bulgu henüz yok; bir "tedavi aracı" olmaktan henüz oldukça uzak. Çalışmaların çoğalması, uygulamaların yayılması ile bu konuda fikirlerimiz gelişecektir" diyor.

Tohum Otizm Özel Eğitim Okul Müdürü Doç. Dr. Binyamin Birkan, iPad'in yeni bir teknoloji olması nedeniyle ebeveynler arasında çok fazla bilinmediğini söylüyor.

Eğitimlerde iPad kullandıklarını belirten Birkan'a göre, iPad, otizmli çocuklar için hem bir öğretim aracı hem de serbest zamanlarında kullanabilecekleri eğlenceli bir araç. iPad ile otizmli çocuklara görsel, dokunsal ve işitsel ipuçları sunulabiliyor (Odom, 2011). "iPad'in geniş, renkli ve parlak ekranıyla çekici bir kullanım sağlaması otizmli çocukların ilgisini çekiyor" diyor Birkan. iPad'in avantajlarını şöyle açıklıyor: "Genelde tek elle veya parmakla kullanılabiliyor olması otizmli çocuklara kullanım açısından kolaylık sağlıyor. Tek tuşa basarak anında açılıyor olması, eğitim süresinin etkili bir şekilde kullanılmasını sağlıyor. Kullanımının basit ve karmaşık olmayışı iPad' in en büyük avantajı. Kolay taşınılabilir olması nedeniyle birçok programı mobil hale getirmek mümkün. Dışarıda herkesin kullanıyor olması nedeniyle özel eğitimde kullanılan bazı eğitim araçları (örn., PECS) gibi başkalarının dikkatini çekmez".

Tohum Vakfı Özel Eğitim Okulu'nda iPad ile kavram ve beceri öğretimi, videodan öğretim gibi birçok öğretim tekniği kullanılıyor. Ayrıca iPad ile otizmli çocuklara günlük etkinlik çizelgesi takip etmeyi öğreterek sosyal etkileşim başlatma, serbest zaman ve bağımsız yaşam becerileri kazandırılabiliyor.

Yurtdışında otizm için mucize aracı olarak büyük üne sahip olan İpad, ülkemizde de yakında sözkonusu çalışmalarda kullanılmaya başlayacak gibi görünüyor. Diğer iletişim artırıcı cihazlara oranla, fiyat bakımından oldukça avantajlı oluşu da bu ilgiyi artıracağa benziyor.

Otistik çocukların iPad'leri üzerinden oyun oynayarak ve yap-bozlar yaparak öğrendikleri
5 temel beceri bulunuyor.

1. Sosyal beceriler
2. Küçük kas becerileri
3. Dil ve iletişim becerileri
4. Duyusal beceriler
5. Stres azaltma

alıntı