Üstün veya Özel Yetenekli Çocukların Okul Öncesi Dönemde Gözlenen Özellikleri
Üstün veya Özel Yetenekli Çocukların Okul Öncesi Dönemde Gözlenen
Özellikleri
1. Sıra dışı bir hafızaya sahip olması,
2. Okumayı kendi kendine öğrenmesi,
3. Aynı probleme çeşitli çözümler sunabilmesi,
4. Hafızasından açıklamalar yapabilmesi,
5. Kompleks bir biçimde problemler çözebilmesi ve fikirleri işleyebilmesi,
6. Yetişkin düzeyinde espri anlayışına sahip olması,
7. Sorulunca veya sorulmadan fikirlerini sunabilmesi,
8. Çok konuşması,
9. Sürekli sorular sorması,
10. Kendisine okunan bir kitabı, izlediği bir filmi veya tartışmayı, yüksek düzeyde anlayabilmesi,
11. Çevresindeki insanların dile getirmedikleri duygularını, jest ve mimiklerinden algılayabilmesi ve bunu ifade edebilmesi.
KÜÇÜK YAŞ GRUBU ÜSTÜN VEYA ÖZEL YETENEKLİ COCUĞUN ÖZELLiKLERi VE DAVRANIŞLARI
Zihinsel ve Akademik
1. Dikkatli ve uyanıktır.
2. Yaşına göre ileri düzeyde sözel yeteneğe sahiptir.
3. Okumaya ve kitaplara karşı ilgisi erken gelişir.
4. Hızlı öğrenir.
5. Meraklıdır.
6. Kendinden daha büyük çocuklarla birlikte olmaktan hoşlanır.
7. ilgilerinin peşinden koşar; bir şeyler biriktirir.
8. Uzun dikkat süresine sahiptir.
9. Yüksek standartlara sahiptir.
10. Yaşına göre yüksek bir mizah duygusuna sahiptir.
11. Yeni ve zor deneyimleri tercih eder.
12. Elde ettiği bilgileri uzun süre aklında tutabilir.
13. Yaşıtlarına göre, ana Şkirleri kıyaslama, problem çözme ve planlama becerisi gibi konularda yetenekli olduğu gözlenir.
Yaratıcılık
1. Çok soru sorar.
2. Bazı şeyleri kendi düşüncesi doğrultusunda yapmak ister.
3. Yalnız çalışmayı tercih eder.
4. Öğrendiği yeni bir deneyimi, ne olursa olsun, kendisi denemek ve yapmak ister.
5. Hayal gücü yaşıtlarına göre yüksektir.
6. Bir amaca ulaşmak için pek çok yol düşünür.
7. Yaşından beklenmeyen ve ustalık gerektiren cevaplar verir.
8. Orijinal düşüncelere sahiptir.
Liderlik
1. Yetişkinlerle ve diğer çocuklarla çok kolay iletişim kurar.
2. Yeni durumlara kolay uyum sağlar.
3. Hedeflere ulaşmak için çalışırken diğer kişilere baskı yapabilir.
4. Düşüncelerine başkaları tarafından değer verilir.
5. Yaşıtları tarafından ilk seçilen kişi olduğu gözlenir.
Müzik
1. Orijinal tonlar üretir.
2. Tonal hafızasının seviyesini sergiler.
3. Müzik aktivitelerinden hoşlanır.
4. Müziğe karşı hassastır.
5. Örnek ritmi kolaylıkla tekrar eder.
6. Ritm örneklerini, melodileri ve tonları kolaylıkla ayırt eder.
Resim
1. Çizim, boyama gibi aktiviteler için ekstra zaman ayırır.
2. Canlı varlıkların dışında imgesel objeler çizer.
3. Nesneleri ayrıntıları ile hatırlar.
4. Yaptıklarından tatmin olur.
5. Resim ve plastik sanatlar ile ilgili sanat aktivitelerine önem verir.
6. Sanat aktivitelerinde uzun dikkat süresine sahiptir.
7. Sanatsal çalışmaları düzenleme konusunda planlamacıdır.
ÜSTÜN VEYA ÖZEL YETENEKLi ÇOCUKLARDA DiLiN KAZANILMASI
İnsanın zihinsel aktivitesi, çevresiyle kurduğu güncel iletişim sürecinde ortaya çıkar ve çocuk, bu etkileşim içinde deneyim kazanır. Dil, zihinsel aktivitelerin temelidir; gerçeği görme, dikkat yoğunlaştırma, hafıza edinme, hayal kurma, düşünce üretme ve hareketlerin yeni formunu yaratmada en etken araç dildir.Anne, çocuğunun kullandığı ilk kelimelerin farkında olmayabilir; ama çocuğunun zihinsel süreçlerinin biçimlenmesinde, önemli derecede etkilidir. Yetişkinlerin birbiriyle etkileşimi, çocuğun dil gelişimi açısından kesinlikle önemlidir; çünkü çocuğun zihinsel süreçlerinin organizasyonu dilin kazanılmasına bağlıdır.
Üstün veya özel yetenekli çocuk, erken yaşta “Ne?”, “Nasıl?” ve “Niçin?” soruları na cevap aramaya başlar ve pek çok soru sorar. Bu özellikteki çocuklar, soru sorarken ve sorularına cevap bulurken, kelime bilgisi kazanır ve farkında olmadan kelime dağarcığını; cevapları bulma yöntemini de dünyayı ve çevresindeki insanları anlamak için geliştirir.Çocuğun okul öncesi yıllar boyunca yaşadığı yetişkin dilini keşfetme süreci,sadece zihinsel gelişimini uyarmakla kalmayıp benlik kavramını da destekler.
Ebeveynler için, çocuğun çocukların bazılarının ebeveynleri de üstün veya özel yeteneğe sahip olabilirler. Ebeveynler, kendi yeteneklerini fark edip kabullenmezlerse, çocuklarına da hiçbir şekilde yardımcı olamazlar.
Dil sanatlarında üstün yetenekliliğin bazı göstergeleri şunlardır:
1. Konuşmanın erken başlaması ve gelişmesi,
2. Yaşıtlarına göre yüksek düzeyde kelime hazinesi,
3. Zeki sohbetler,
4. Geniş kapsamlı genel bilgiler,
5. Güçlü bir hafıza kapasitesi,
6. Keskin gözlem gücü,
7. Yüksek duyarlılık.
* Metin UZUN
* Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü Üstün Yetenekliler Şube Müdürü
Alıntıdır.
