Özel Öğrenme Güçlüğü Tanısı Konurken Kullanılan Testler

ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ – DİSLEKSİ TANISI KONURKEN KULLANILAN TESTLER

Özel öğrenme güçlüğü - Disleksi tanısı koymak için ayrıntılı klinik muayene ve psikometrik test ve değerlendirmeler ve ayrıntılı öykü almak gereklidir. Akademik başarısı, oryantasyonu, ders çalışma alışkanlıkları, dokunsal algısı, ince- kaba motor becerileri gibi alanlar sorgulanır. Tanı koymak, özellikle özel eğitim almak gerekliliğini ortaya koymak gerektiğinde öncelikli olur.

Uluslaraaarası tanı sınıflandırma sistemlerinde belirtilen kriterler karşılandığında tanı konur. Tanı koymak yada koymamak öncelikli değildir. Önemli olan var olan belirtileri ayrıntıları ile incelemek ve gerekli tedavi yaklaşımlarını çocuğa uygun bir şekilde planlamaktır. ÖÖG tanısı koymadan da ÖÖG’ye yönelik olarak tedavi girişimleri başlatılabilir. Tanının varlığından çok bozukluğun şiddeti önemlidir. Tedavi ile öğrenme güçlüğünün belirtilerinin azaltılması hedeflenir. Tedavi sürecinde tanı kriterlerini karşılamayacak duruma gelebilir. ÖÖG’ nün varlığında tedavi tek başına DEHB’ye göre daha uzun sürmektedir. ÖÖG –Disleksi tanısı konurken kullanılan testler aşağıda sunulmuştur.

WISC-R TESTİ

ÖÖG – Disleksi tanısı koyarken çeşitli zeka testleri çok yardımcı olmaktadır. Özellikle ülkemizde halen en geçerli olan zeka testi WISC-R testidir. Bu test 6 yaşını doldurmuş ve 16 yaşını doldurmamış çocuk ve ergenlerde uygulanabilir. Ayrıca bu testin yönergelerini anlayabilmesi ve uygulayabilmesi için çocuğun genel gelişiminin yeterli olması gerekmektedir.

WISC – R testi bir genel zeka puanı ve iki temel alt puanı ortaya koyar. Bu alt puanlar sözel ve performans puanlardır. Ayrıca 6 sözel alt test ve 6 performans alt testi vardır. WISC-R testini tamamlamak için tüm alt testleri uygulamak gerekli olmaz. Bu alt testlerin puanlarının dağılımı da ÖÖG tanısı için son derece yararlı olur.
Genel zeka (toplam) puan ve sözel ve performans alt puanları genel toplumda ortalama olarak 100’dür. 70’in altı zihinsel işlev yetersizliklerini 130’un üstü de oldukça yüksek bir zihinsel gelişimi ifade eder.
Genel olarak, sözel ve performans alt puanları arasında 15 ve daha yukarısında fark olması ÖÖG olduğunu düşündürecek bir bulgu olarak kabul edilir. Sözel zeka bölümü performans zeka bölümünden 15 puan düşükse dilsel alanda, performans zeka bölümü sözel zekadan 15 puan düşükse görsel-motor-algısal alanda sorun olduğu düşünülebilir.

Sözel alt testler: Genel bilgi, benzerlikler, aritmetik, yargılama, sözcük dağarcığı, sayı dizisi

Performans alt testler: Resim tamamlama, resim düzenleme, küplerle desen, parça birleştirme, şifre, labirent

Bu alt testlere göre bazı yetenek kategorileri tanımlanmıştır:

Kazanılmış bilgi kategorisi: Genel bilgi, aritmetik, sözcük dağarcığı; bilgiyi kazanma ve kullanabilme yeteneği.

Mekansal yetenek kategorisi: Resim tamamlama, küplerle desen, parça birleştirme ; çok boyutlu mekanda obje yada sembolleri manipüle edebilme yeteneğini ölçer.

Kavramsal yetenek kategorisi: Yargılama, benzerlikler, sözcük dağarcığı; dil işlevleriyleilgili yetenekleri kapsar.

Sıraya koyma yeteneği kategorisi : bellekte depolanan görsel ve işitsel uyarıcıları ard arda koyabilme yeteneğini ölçer.

Bu kategorilerin her birinden elde edilecek ortalama puan 30’ dur. Buna göre her bireyin zayıf ve güçlü yönlerini belirlemek mümkündür. ÖÖG – Disleksi ‘de kavramsal yetenek kategorisinin ortalaması 30’un altına düşmez. Genel zeka geriliklerinde 30’un altına düşer. Özel öğrenme güçlüğünde en düşük kategori kazanılmış bilgi kategorisidir. Daha sonra sıraya koyma yetenekleri kategorisi ve mekansal yetenek kategorisi gelir.

SAAT ÇİZİM TESTİ

Çocuktan saat resmi çizmesi istenir. Sonra sayıları da yerleştirmesi istenir. Sayıların yazımı ve sıralamasına yönelik sorunları not edilir. Görsel algılama, sıraya koyma, motor becerilerde güçlü ve zayıf yönleri gösteriri.

OKUMA YAZMA BECERİLERİNİN İNCELENMESİ

Çocuğun gittiği sınıf düzeyinde bir metin okutulur. Bir dakikada okuduğu doğru kelime sayısı, tüm metni bitirdiği süre ve yaptığı hatalar not edilir. Okuduğunu anlama becerisi ölçülür. Yazma becerisi için sınıf düzeyine uygun bir okuma parçası bakarak ve dikte edilerek yazdırılır. Yazım hataları ve yazı kalitesi incelenir.

GESSEL GELİŞİM FİGÜRLERİ TESTİ

Dokuz şekilden oluşur. Çocuktan şekiller kopya etmesi istenir. Çocuğun silgi kullanmasına izin verilmez. Şekilleri kolaydan zora doğru gider. Zamana sınırlaması yapılmaz. Çocukların birinci sınıfta gamalı haç ve eşkenar dörtgeni, 9 yaşından sonra köşegenleri birleştirme, ve silindiri çizebilmesi beklenir. Hatalar ; şekil bozma, birleştirememe, bütünleştirememe, çizgilerin aralarını

BENDER –GESTALT TESTİ

Geometrik figürlerden oluşur. Özel öğrenme güçlüğünü ayırt etmedee kullanılan bir testtir. Bütünleştire, dööndürme, birleşritme, duramama, şeklin boulması gibi hata türleri vardır. Özel öğrenme güçlüğünde birleştirme, şeklin bozulması hataları sık yapılır.

SAĞ –SOL DOMİNANS ( HEAT ) TESTİ

Bireyin kendi bedeninde ve kendisinde sağı- solu ayırt edip edemediğini öğrenmek amacıyla yapılır. Özel öğrenme güçlüğü olan bireylerde kendisinde, karşısındaki kişide ve çapraz sağ –sol ayrımında zorlanmalar sık görülmektedir.

HARRİS LATERALLEŞME TESTİ

Çocuğun gelişim sürecinde, 1-4 yaş aralığında, beyin yaım küreleri bazı işlevlerde diğerine göre daha baskın olarak aktif olmaya başlar. Örneğin, daha önce sağ – sol el ayrımı yapmayan çocuk daha çok sağ elini kullanmaya, topa sağ ayağı ile vurmaya başlar. Sağ beyin yarım küresi bedenin sol tarafını , sol beyin yarım kürreside bededenin sağ tarafını hareket ettirir. Normal gelişim sürecinde beklenen hareket işlevlerinde sol beyin yarım küresinin daha baskın hale gelmesidir. ÖÖG olan bireyler sağ –sol yönleri daha çok karıştırır. Harris lateralleşme testinde çocun sıklıkla hangi elini, ayağını ,gözünü kullandığı belirlenmeye çalışılır. Elinde silgi varmış gibi, makas.tarak, kalem, çekiç varmış gibi yapması istenir.

GÖRSEL – İŞİTSEL SAYI DİZİLERİ TESTİ ( GİST –A )

Özel Öğrenme Güçlüğü olan bireyler de kısa süreli bellek sorunları sık görülür. Görsel –işitsel sayı dizileri testi 6-12 yaş aralığındaki çocuklara uygulanır. Dört alt ölçümden oluşan sayıları yazarak, dinleyerek ve söyleyerek tanımlamaya çalışma testidir. Bu test kısa süreli görsel işitsel belleği ve dikkat ölçer. Çocuğu sayıları gruplayarak mı aklında tuttuğu, atlayarak mı söylediği, sayıların yerlerini değiştirip değiştirmediği incelenir.

.ALINTIDIR.