Zihinsel Engelli Bireylerde Cinsel Eğitim

Cinsel Eğitim

“Cinsel eğitim” denince kişilerin aklına ilk gelen vücut kısımlarının isimleri, fonksiyonları, üreme ve bununla ilgili konular olmaktadır. Gerçekte cinsel eğitim bundan çok daha kapsamlı ve anlamlı dır olmalıdır. Cinsel eğitim bireyin fiziksel, duygusal, zihinsel ve cinsel gelişimini anlaması, olumlu bir kişilik geliştirmesi, başkalarının haklarına, görüş ve davranışlarına saygılı bir bakış açısı edinmesi ve olumlu davranış biçimleri ve değer yargıları geliştirmesi eğitimidir.

Cinsellikle ilgili bilgilerin verilmesi ne çok erken, ne de çok geç olmalıdır. Çocuğun gelişim ve zeka düzeyine uymayan bilgi, güçlük yaratır. Bu nedenle çocuğa istediği anda basit, kısa, gerçek ve endişesiz cevap vermek gerekir.

* Zihinsel özürlü bireylerde yargılamanın yetersiz oluşu, gerçek ve gerçek olmayanı ayırt etmedeki güçlükleri ve kolaylıkla istismara açık olmaları nedeni ile de cinsel eğitimin verilmesi gereklidir.

Zihinsel özrü olan bireyin, duygusal olarak da özürlü ol duğu ması düşünülmemelidir. Herkes gibi bu bireyler de karşı cinse ilgi duyabilir, sevebilir ve cinselli ği k yaşayabilir. Ne kadar engellenmeye çalışılsa da, ergenliğin getirdiği fiziksel ve psikolojik değişiklikler mutlaka yaşanacaktır. Bu yüzden cinselliklerinin farkına varmaları engellenemez. Bu, normal bir süreçtir. Pek çok zihinsel özürlü, cinsel davranışların bir yeri nin ve zamanı nın olduğunu öğrenebilecek kapasiteye sahiptir.

Zihinsel özürlüler, zihinsel özürlü olmayan bireylerle aynı cinsel duygu ve isteklere sahip olmalarına karşın; düşünce, tutum ve etkinliklerde farklılıklar gösterebilmektedirler. Bazen cinselliğin karmaşıklığını anlamakta ve bunu yaşamlarına geçirmekte yardıma gereksinim duymaktadırlar.

Zihinsel özürlü bireylerin cinselliği, sıklıkla sorun olarak görülmektedir. Oysa, tüm bireylerde olduğu gibi zihinsel özürlü bireylere de cinselliği keşfetmeleri, kendi cinselliklerini olumlu şekilde ifade etmeleri ve cinselliği sağlıklı biçimde yaşamaları için fırsat verilmesi gerekmektedir.

Cinsel tabular nedeniyle çocuğun ve gencin yeterince bilgilendirilmemesi, bu konudaki soruların ın geçiştirilmesi ve “ayıp” konular olarak tanımlanması önemli sorunlardan biri sidir. İster geç, ister normal gelişim göster sin en tüm çocuklar, bu konuda bilgilenme hakkına sahiptirler.

Zihinsel özürlüler, akranlarıyla aynı basamaklardan geçerek cinsel gelişimlerini sürdürürler. Bu konuda yapılan çalışmalar, ileri ve ağır derecedeki zihinsel özürlülerin cinsel gelişimini, hafif derecede olanlardan daha geç tamamladıklarını, cinselliklerini olumlu biçimde ifade edebilmeleri için ilave eğitim ve desteğe ihtiyaçları olduklarını göstermektedir.

Zihinsel özürlülerin, cinsel gelişimleri normal olmasına ve diğer bireylere oranla daha yüksek düzeyde cinsel istismara maruz kalmalarına rağmen, cinsel eğitimleri göz ardı edilmektedir.

Bunun nedenleri şu şekilde sıralanabilir;

* Zihinsel özürlü bireylerin daima çocuk olarak kalacakları ve cinsel gereksinimleri olmayacağı için cinsel eğitime de gereksinimleri olmadığı konusunda yanlış inanışlar vardır.

* Bazı anne-babalar cinsel bilgiye sahip olan çocukların, bunları denemeye meyilli olacakları ve bu nedenle zarar görecekleri konusunda korku yaşarlar. Aileler, çocukları cinsel bilgiye sahip olmadıklarında, cinselliklerini ifade etmek için bir istekte bulunmayacakları ümidini taşırlar.

* Bazı anne-babalar, çocuklarıyla cinselliği tartışırken güçlük çekerler. Özellikle de çocuklar zihinsel özürlüyse ve kavramları anlamakta zorlanıyorsa bu daha da güçleşir.

* Bazı anne-babalar ise, çocuklarıyla cinselliği konuşma girişiminde bulunur , ; fakat bilgileri çocuğun anlayabileceği biçimde ifade edemedikleri için sorun yaşarlar. Bu başarısızlıklar ise, anne-babaların bu girişimleri bırakmasına neden olur.

Zihinsel özürlü bireylerde yargılamanın yetersiz oluşu, gerçek ve gerçek olmayanı ayırt etmedeki güçlükleri ve kolaylıkla istismara açık olmaları nedeni ile de cinsel eğitimin verilmesi gereklidir.

Pek çok araştırmacı, yaptıkları çalışmalarda, özürlü bireylere cinsel konularda yeterli bilgi verilmediğini bulmuşlardır. Normal çocukların arkadaş ve anne-babadan bilgi alma şanslarının özürlü çocuklardan daha yüksek olduğu bilinmektedir. Gerçekten de özürlü çocukların yeterli arkadaşı yoktur. Pek çoğu özel bir eğitim programı içindedir ve ayrıca bilgiyi ve olayları anlama ve değerlendirmede sınırlılıkları vardır. Anne-babasından da bilgi alamayan özürlüler için ise bilgi alma kaynağı olarak medya görülmektedir. Oysa çocuk ve gençlerin medyadan bilgi almasının bazı tehlikeleri vardır. Medyada ki sunulan tüm modellerin doğru olduğu söylenemez. Ayrıca çocuğun bu durumda soru sorma ve , merak ettiklerini tartışma şansı yoktur. Bu nedenle de anne-babalar, zihinsel özürlü bireylerin cinsel eğitimine gereken önemi vermelidirler.

Zihinsel özürlü bireylere cinsel eğitim verilmesinin yararları;

* Sosyal becerileri arttırmak,
* Haklarını koruma/savunma becerilerini geliştirmek,
* Daha fazla bağımsızlık sağlamak,
* Vücut bakımı ve hijyeni sağlamak,
* Kendi cinselliği ile ilgili daha fazla sorumluluk alma yeterliğini kazandırmak,
* Cinsel istismara maruz kalma, cinsel yolla bulaşan hastalıklara yakalanma ya da hamile kalma riskini en aza indirmek,
* Cinselliğini ifade etmek üzere daha kabul edilebilir davranış geliştirme ve uygun olmayan davranışları azaltmaktır.

Yeterli cinsel bilgiye sahip olmayan zihinsel özürlü bireyler, istismara daha fazla maruz kalmakta ve aynı zamanda cinsel yolla bulaşan hastalıklara yakalanma ya da gebe kalma riski de artmaktadır.

Bu risklerin artış göstermesindeki başlıca nedenler;

* Cinsel konularla ilgili bilgi yetersizliği,
* Cinsellikle ilgili bilgilerin kitap ya da diğer kaynaklar yerine yanlış bilgiye sahip akranlardan edinilmesi,
* Zihinsel gelişim düzeyi,
* Başkalarına fazlaca güvenme,
* Kendini ifade etme becerilerindeki yetersizliktir.

Çocukların cinsel eğitiminde anne babanın yeri çok önemlidir. Çocuk cinsel kimliğine, cinselliğe ilk adımı anne-baba-çocuk üçlüsünün içinde atar. Anne ve babanın çocuklarının cinsel gelişim dönemlerini ve dönemsel ihtiyaçlarını bilmeleri ni ve buna göre davranmaları, çocuklarının sağlıklı birer yetişkin olarak topluma kazandırılması açısından önemlidir nda etkilidir.

Anne-babalar kendilerini bu konuda bilgi vermede yetersiz bulur ve soruları geçiştirmeye çalışırlarsa, çocuklar yaşları ilerledikçe sorularına başka yerlerden cevap aramaya çalışırlar girişirler. Böylece anne babalar, çocuğun bu konuda sağlıklı bilgiye ulaşıp ulaşmadığını öğrenme şansını kaybederler. Bu nedenle, öncelikle anne-babaların eğitimi hedeflenmelidir. Çocuğa ilk bilgileri vermek, çocuğu konuya yaklaştırmak, diğer bilgi kaynaklarından öğrendiklerini kontrol altında tutmak anne-babanın sorumluluğudur. Bu nedenle anne-babalar çocuğun cinsel gelişimi hakkında bilgi sahibi olmalı; bunun yanında çocuğun gelişim ve gereksinimlerine uygun tutum ve davranışları benimsemelidirler. Bununla birlikte cinsel eğitim ancak aile, okul ve bireyler arasında kurulacak iyi bir iletişimle etkili ve verimli olabilir.

Zihinsel özürlülere cinsel eğitim verirken bazı zorluklarla karşılaşılmaktadır. Örneğin bazı çocuklarla göz teması kurmada güçlük çekilebilir; bazıları konuşma problemi nedeni ile soru soramaz veya sorulan soruları cevaplayamazlar. Ayrıca, özrün tipi ve derecesine göre çok tekrar gerekebilir.

Zihinsel özürlülere cinsel konularda eğitim verirken üstü kapalı bir anlatım, gizli kelimeler, yapmacık benzetmeler kullanılmamalıdır. Somut, açık, net ve onların yanlış yorumlamasına izin vermeyecek bir anlatım tercih edilmelidir.

Çocuklara cinsel bilgilerin aktarılması dışında bir başka önemli konu da, çocukların yakın ya da uzak çevreden gelebilecek istismara karşı bilinçlendirilmesidir. Çocuk vücudunun kendisine ait olduğunu bilmelidir. Zihinsel özürlü bir gence, istemediği durumlar karşısında “hayır” diyebileceği öğretilmelidir. Çocuklar, sorularının cevaplarını ailesinden alırsa cinsellik konularında kandırılma ihtimali çok zayıflar.

Normal gelişim gösteren çocuklar, cinsel bilgi ve deneyimlerini, aileleri, yaşıtları ve okulun yardımı ile paylaşırlar ve sosyalleşme içinde olurlar. Zihinsel özürlü bireyde ise durum farklıdır. Toplumdan soyutlanma, yaşamlarının birilerine bağımlı hale gelmesi, sosyal ortamların dışında kalma sorunları vardır. Bu nedenle de cinsel eğitim, bireyin zihinsel gelişim düzeyine uygun olarak profesyonel bir yaklaşımla verilmelidir.

Cinsel Eğitim İçin Doğru Zaman

* Cinsel eğitim çocuğun soruları ile birlikte çok küçük yaşlarda başlamalıdır. Örneğin, bir çocuğun cinsel organları da içeren vücut bölümlerini öğrenme k siiçin sorular sorması, onun bilgiye ihtiyacı olduğunu göstermektedir hiçbir zaman erken değildir.

* Anne babalar , çocuğun cinsel ilgilerini ya da meraklarını ifade ettikleri zamanları kollamalıdırlar. Örneğin, bir filmde öpüşen iki oyuncu gördüklerinde sorular sorarak konuşmayı başlatabilirler.

* Cinsel eğitim durağan değil, devam eden bir süreçtir ve tek bir dersle öğrenilecek bir konu değildir. Çocuğa başlangıçta cinsellikle ilgili temel bilgiler verilmeli, daha sonra çocuğun gelişimine ve zihinsel düzeyine göre bu bilgiler genişletilmelidir.

Cinsel Eğitimde Yapılan Hatalar

* Susmak, sorulara cevap vermemek,
* “Ayıp” diye tepki göstermek, azarlamak,
* Hiç anlayamayacağı ya da yanlış yorumlayabileceği kadar karışık cevaplar vermek,
* Gerçeğe uygun olmayan, yanlış bilgiler vermek , .
* Çocuğun sorularını sürekli ertelemek, unutturmak, dikkatini başka konuya çekmek.

Cinsel Eğitimde Dikkat Edilmesi Gerekenler

* Çocukların ve bireylerin cinsellikle ilgili sorularına cevap vermeyi reddetmemeli, gerekli bilgiler cinsel gelişim evrelerine, zihinsel gelişim düzeyine uygun olarak ve zamanında verilmelidir.
* Cinsellikle ilgili sorular yalın, doğru ve yeterli olarak cevaplanmalıdır.
* Bireyin anlayabileceği düzeyde eğitim verilmeli, her şey öğretilmeye çalışılmamalıdır.
* Enerjisini uygun biçimde harcayabileceği oyun ve spor aktivitelerine yönlendirilmelidir.
* Ergenlik öncesi dönemdeki çocuğa, yaşayacağı cinsel ve bedensel gelişimler hakkında bilgi verilmelidir.
* Ö zgüvenini pekiştirecek ( el becerileri , müzik, resim vb) aktivitelere yönlendirilmelidir.

Cinsel eğitim sırasında çocuğ unuza bilgi verirken uygulanabilecek en geçerli yöntem, basamak basamak ilerlemektir. Bu basamaklar , : 1. Çocuğun uzun neden bu soruyu sormuş olabileceğini düşünmek, 2. Çocuğ unuza hangi konuda bilgi verileceğin ize karar vermek ve konuyu net olarak belirlemek, 3. Çocuğun yaşı ve zihinsel gelişim düzeyi dikkate alınarak, uygun yanıtı gerektiği kadar vermek, çocuğun uzun ne kadar bilgiye ihtiyacı olduğunu belirlemek, 4. Çocuğun uza, ihtiyacı doğrultusunda konuşarak, doğru bilgileri öğren ip erek bilgi vermektir. Aileler bu basamakları, zihinsel özürlü bireyin ihtiyaçlarını , özelliklerini, gelişim düzeyini göz önünde tutarak uygulamalıdır. Aktaracağı bilgileri, bireyin zeka yaşını dikkate alarak tasarlamalıdır.

Aileler İçin ....

* Zihinsel özürlü, yaşıtlarının yaptıklarını yapamaz. Ancak zeka yaşı aynı olanlarla eş davranış ve düşüncede bulunur.

* Zihinsel özürlülerin cinsel gelişimi, normal bireylerle aynı sırayı izler. Ancak, zihinsel gelişim düzeyine bağlı olarak daha yavaş ve geriden takip eder.

* Zihinsel özürlüler cinsel olarak aktiftirler. Takip ve eğitimle, hem zihinsel hem de sosyal olarak gelişim gösterebilirler.

* Zihinsel özürlü çocukların, aşırı derecede cinsel içerikli davranışları görüldüğünde telaşa kapılmamak ve çocuğu suçlamamak gerekir yın. Çünkü o, bu davranışlarını kontrol edememektedir.

* Çocuğunuzun bedenini ve kendisini sevmesi n i ve kendine güven duyması nı için, onu kucağ ınıza alın malı, sevi lmeli n ve sevildiği ni hissettiri lmelidir n.

* Zihinsel özürlü çocukların genelde yaşıtlarından daha fazla cinsel ilgileri ve cinsel içerikli davranışları olduğu düşünülür. Oysa, bu çocuklar cinsel içerikli davranışların nerede, ne zaman, hangi durumlarda uygun olup olmadığını bilemedikleri yani bir anlamda cinsel tipli davranışlarını kontrol edemedikleri için böyle algılanmaktadırlar.

* Anne babaların, çocuğun merakını gidermek adına, cinsel yaşamları hakkında bilgi vermesi sakıncalıdır. Cinsel yaşamın özel bir konu olduğu ve başkaları ile paylaşılamayacağı anlatılmalıdır.

* Çocuğun anne baba ile aynı odada yatması, anne-babanın evde çıplak dolaşmaları çocuğun merakını artıra bilir caktır. Bu durum normaldir ve ailenin anlayışlı davranışı ile kendiliğinden ortadan kalkacaktır.

* Gelişimi diğer çocuklara göre daha yavaş ve düşünme gücü yönünden gerçek yaşın altında olduğu için zihinsel özürlüler, çocuk gibi görülebilirler. Ama, normal yaşıtları gibi cinsellik lerini yaşa dıkları rlar unutulmamalıdır. Ergenlik öncesi fiziksel bazı belirtiler beklenen yaşta gelişmeye başlar. Kendindeki değişimleri fark etmeye başlayan ergene, basit de olsa, yaşamakta olduğu dönemi ve kısmen de cinselliği anlatmak gerekir.

* Özellikle zihinsel özürlülere nasıl ve nereye kadar cinsel eğitim verileceği dikkatle planlanmalıdır. Eğitim sırasında, zeka yaşına uygun olmayan tarzda veya aşırı ayrıntılı bilgi verilmesinin, çocuğun cinselliğe merakında aşırı artışa neden olabileceği unutulmamalıdır.

* Sözel bilgi, çocuğa bir şey saklandığı izlenimini vermemelidir. Basit, kesin, somut bilgi zihni karıştırmaz.

* Zihinsel özürlülere cinsel eğitim verirken bazı zorluklarla karşılaşılmaktadır. Örneğin bazı çocuklarla göz teması kurmada güçlük çekilebilir; bazıları konuşma problemi nedeni ile soru soramaz veya sorulan soruları cevaplayamazlar. Ayrıca özrün tipi ve derecesine göre çok tekrar gerekebilir.

* Zihinsel özürlülere cinsel konularda eğitim verirken üstü kapalı bir anlatım, gizli kelimeler, yapmacık benzetmeler kullanılmamalıdır. Somut, açık, net, onların yanlış yorumlamasına izin vermeyecek bir anlatım kullanılmalıdır.
* Cinsel eğitim sonucunda, çocu k ğunuz kendini daha iyi ifade edebileceği gibi kendine bakım ve temizlik gibi konuları ve cinsel istismara maruz kalmamayı da öğrenecektir.

* Anne-babalar, zihinsel özürlü çocuğuyla cinselliği konuşurken güçlük çekerler. Bu nedenle Ö önce likle, anne-babanın eğitimi önemlidir. Bu durumda anne-babalar konu hakkında bilgi alınabilecek alabileceğiniz kaynaklara ulaş malıdır n.

* Anne-babanın bilgi verme görevini yönlendirecek olan, çocuğun sorularıdır. Çocuk soru sormuyorsa bunun sebebi, önceki denemelerde reddedilişleri ya da baştan savma cevapların verilmiş olmasıdır. Bu durumda, kimi çocuklar bu konunun yasak olduğunu, ilgilenilmemesi gerektiğini; kimileri yetişkinlerin kendilerini ciddiye almadığını; kimileri de başka kaynaktan alınan bilgilerin aileden saklanması gerektiğini düşünürler.

* Tüm yaşlarda sorulan cinsel sorular için en önemli nokta, anne-babanın soruları cevaplama anındaki tutumlarıdır. Çocuğu kesinlikle ayıplamamak, azarlamamak, susturmamak gerekir. Bu şekilde davranıldığında çocuk, bu soruların sorulmaması gerektiği fikrine kapılır ve cevapları başka kişilerde arayabileceği gibi gözetleme veya deneyler yapma yollarına da başvurabilir. Bu da cinsel eğitimin anne babanın kontrolünden çıkması, bir anlamda istenmeyen bir yöne gitmesi demektir. Oysa her aile çocuklarına kendi aile yapısı ve kültürü doğrultusunda bir cinsel eğitim vermek ister.

* Bazı aileler de in, zihinsel özürlü bireyleri uygun gördükleri biri ile evlendir melerine diklerine ya da çocuk yapmadan benzer zihinsel özürlü bireylerin birbiriyle evlendirilmesine sık rastlanmaktadır. Uzmanlar bu konuyla ilgili çalışma ve araştırmalarını sürdürmektedirler.

* Çocuğun mastürbasyon yapması cinsel bir sapkınlık değildir. Ancak ebeveynler, çocukları ev içinde veya okulda hoşuna gidecek ve aynı zamanda kendisini değerli, mutlu hissedebileceği spor ve sanat gibi sosyal faaliyetlere yönlendirerek bazı önlemler almalıdır.

* Ergen yaştaki özürlü kızlar için en önemli konu adet görme dönemidir (menstruasyon). Genç kızlar, mutlaka konuyla ilgili önceden bilgilendirilmeli, psikolojik olarak hazırlanmalıdırlar. Vücudu büyüyüp olgunlaştığı için bu olayın yaşandığı, artık genç kızlığa adım attığı anlatılmalı ve bunun yanında bakım ve temizlik konusunda da rehberlik edilmelidir. Zihinsel özürlü bireye; bakım, temizlik, ped kullanma ve yerleştirme konusundaki bilgiler adım adım gösterilmelidir.

Cinsel Bilgileri Aktarırken;

Mümkün olduğunca çok şey öğren:

Çocuklar anne-babalarından cinsel organlar ve işlevleri, ergenlik, üreme, sünnet, mastürbasyon, menstruasyon vb. konularda bilgi edinme ihtiyacı duyarlar. Bu nedenle, önce anne babalar bu konularda bilgiler edinmelidir. Anne-baba ne kadar çok bilgiye sahip olursa o kadar faydalı olur.

Bilgi desteği sağla:

Anne babalar çocuklarının yaş ve zeka düzeyine uygun cinsel bilgilerle ilgili kendilerine yardım edecek uzman kişi, kitap, dergi, makale, kaset vb. kaynaklara ulaşmalı ve bunlardan yararlanmalıdırlar.

Gelişimini takip et:

Çocuğun gelişimini takip ederken şunlar unutmamalıdır:

-Gelişim, hem biyolojik faktörlerden hem de çevreden etkilenmektedir.

-Gelişimde bireysel farklılıklar söz konusudur. Aynı yaştaki iki çocuğun gelişimleri birbirinden farklı olabilir. Örneğin; 12 aylık çocuklardan biri yürüyebilir ve anlamlı 3 kelime çıkar tabilirken ırken, aynı yaştaki diğer bir çocuğun henüz yürüyemediği ancak bununla beraber anlamlı 5 kelime çıkardığı görülebilir. Yani, çocukların gelişim süreci içinde aynı aşamalardan geçtikleri, ama aynı aşamadan aynı anda geçmedikleri unutulmamalıdır.

-Bir çocuğun tüm gelişim alanlarındaki hızı da aynı olmayabilir. Örneğin; motor gelişiminde yaşının üzerinde özellikler gösteren bir çocuk, dil gelişiminde yaşının gerisinde özellikler gösteriyor olabilir.

Zihinsel özürlü çocuğun da yaşı ve zihinsel düzeyi ne olursa olsun, gelişimini takip etmek gerekir.

Gelişim düzeyini belirle:

Anne-babalar ve eğitimciler; gelişimlerini takip ederek çocuklarının hangi düzeyde olduğunu belirlemelidirler. Aile çocuğun düzeyini belirlediği zaman çocuğun o anki gelişimsel gereksinimlerini de belirle miş olacaktır. yebilir. Örneğin; normal gelişim gösteren bir çocuk 4 üncü veya 5 inci ayda destekle oturu rken, yor olabilir ama zihinsel özürlü bir çocuk 10 uncu ayda destekle oturuyor olabilir olabilir. Her ikisi için de sırada desteksiz oturma becerisi vardır. Bu nedenle, zihinsel özürlü bireylerin aileleri de, çocuğunu değerlendirirken, onun takvim yaşını değil gelişim düzeyini göz önünde bulundurmayı unutmamalıdır.

Uygulama yap:

Anne babalar çocuklarıyla ne konuşacakları ve nasıl konuşacakları konusunda birbirleriyle ya da arkadaşlarıyla denemeler yapmalıdırlar. Bu uygulamalar, anne babaların çocuklarıyla konuşurken kendilerini rahat hissedecekleri sözcüklerin ve tarzın ortaya çıkarılmasını kolaylaştıracaktır. Zihinsel özürlü bireye sahip anne babalar da, zihinsel özürlü bireyi olan diğer ailelerle iletişim kurarak bilgi ve deneyimlerini paylaşmalıdırlar.Uygulama yaparken şunlara dikkat edilmelidir:

* Belli bir konu üzerinde dur:

Bir seferde çok geniş konulara yönelmek ve çok fazla şey konuşmak yerine, daha sık ancak daha az konuda konuşmak uygun olacaktır.

* Önceden planla:

Anne-babalar cinsellik konusunu çocuklarının gündeme getirmesini beklememelidirler. Şayet böyle davranılırsa çocuk, anne babasının kabul edebilirliğini bilemeyeceğinden onlara soru sormaktan çekinecektir. Bu nedenle, anne-babalar cinsellikle ilgili konuşmaları başlatmak üzere plan yapmalıdır.

* Arkadaşça bir yaklaşımı amaçla:

Anne babalar konuşmaları bir ders olarak değil, iki taraflı bir tartışma olarak görmeli ve çocuklarıyla arkadaşça bir tutum içinde olmalıdırlar.

Bazen uzman desteği gerekir...

Çocuğunuzun yaptığı;

* Cinsel organıyla oynama,
* Sürtünme,
* Dudaktan öpme isteği,
* Memeleri veya genital bölgeyi elleme isteği,
* Karşı cinse sıkarak sarılma isteği,
* Soyunma ya da giyinme durumunu gözetleme isteği,
* Karşı cinse hiç ilgi göstermeme,
* Sıklıkla ve her ortamda mastürbasyon yapma isteği,
* Erkekse kız, kızsa erkek gibi davranma isteği,
* Cinsel konulara aşırı ilgi gösterme gibi çeşitli davranışları n, bu kitapçıkta anlatılan gelişim dönemleri ve özellikleri ile cinsel gelişim bilgilerine bakarak normal olup olmadığını anlayabilirsiniz. Çocuğun bu davranışlarını sorun olarak görmek için, davranışın;
* Zeka düzeyine uygun olup olmadığına
* Şiddetine,
* Sıklığına ve sürekliliğine bakılmalıdır.

2 yaşındaki bir çocuğun, başkalarının yanında külotunu indirerek tuvalete kadar koşması, 2 yaş zeka düzeyi için uygun olabilir. Ancak aynı davranış 10 yaş zeka düzeyi için uygun değildir. Bu davranış, takvim yaşı 10, zeka yaşı 2 olan zihinsel özürlü çocukta da görülebilir. Bu durum, bir davranışın zeka düzeyine uygun olup olmadığına;

Çocuğun, parmağını emerken bunu hırslı ve kuvvetli bir hale dönüştürmesi yani şiddetli olarak yapmaya başlaması durumu, bir davranışın şiddetli olup olmadığına;

Merakı nedeniyle etek giymek isteyen erkek çocuğun, bunu ısrarla sürdürmek istemesi durumu, bir davranışın sıklığına ve sürekliliğine;

örnek olarak verilebilir. Bu durumlar mevcutsa, konuyla ilgili bir uzmana başvurulmalıdır.

-Bilgiler özürlüler idaresi başkanlığı'ndan alınmıştır.