Üstün zekalı çocuk çok soru soruyor, çabuk öğreniyor
Üstün zekalı çocuk çok soru soruyor, çabuk öğreniyor
Üstün zekalı çocukları normal çocuklardan ayırt etmek uzman kontrolü gerektirse de; bu çocuklar farklı olduklarının sinyallerini kendiliklerinden veriyorlar.
Çeşitli gelişim basamaklarını yaşıtlarından erken tamamlayan bu çocukların öğrenme isteği ve motivasyonu yüksek oluyor.
Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Uzmanı Dr. Ayten Erdoğan, üstün zekalı çocuklar konusunda ailelere ipuçları verdi. Ayrıca, okul öncesi dönemdeki çocukların düşünme yeteneğinin desteklenmesi konusunda bazı ipuçları verdi…
Üstün zekalı çocuk nasıl fark edilip, yetiştirilmeli?
‘Üstün yetenekli’ çocuklar demek daha doğru. Üstün yetenekli çocuklar yeteneğine göre çeşitli sınıflara ayrılıyor. Çocuklar arasında bu oran genel toplum örneklerinde yüzde iki-dokuz arasında bulunmaktadır. Üstün yetenekli çocukları; üstün zekalı çocuklar (zeka seviyesi testlerde 120-130′un üzerinde), akademik alanlarda yetenekli olan çocuklar, liderlik yeteneği olan çocuklar, yaratıcılık yeteneği olan çocuklar, görsel ve müzik yeteneği olan çocuklar olarak gruplandırabiliriz.
Üstün zekalı çocuklara ne zaman test uygulanabilir?
Üstün zekalı çocuklar aileleri ve çevredeki kişiler tarafından özellikle konuşmaya başladıktan sonra anlaşılabilir. İki yaşından önceki tahminler yanıltıcı olabilmektedir. Zeka testleri üç yaşından itibaren yapılabiliyor. Fakat altı yaşından önceki testler çok güvenilir olmamaktadır.
Çocuk akıcı konuşmaya başlayınca; grameri yerinde kullanması, zengin kelimeler kullanması, zeka seviyesinin yüksekliğine işaret eder. Bu çocuklar her şeyi merak ederek, bitmez tükenmez sorular sorarlar, kolay öğrenirler, genellikle de okula başlamadan, herhangi biri öğretmeden kendi kendilerine okuma yazmayı sökebilirler. Ancak diğer belirtiler olmadan, sadece okumayı çok erken yaşta öğrenmiş olması üstün zekalı olduğu anlamına gelmez.
Üstün zekalı çocukların öğrenme istekleri ve motivasyonları çok yüksektir, televizyonda, çevrede gördükleri şeyleri çabukça öğrenirler. Resim çizmeleri daha gelişmiş, sayı renk gibi kavramları kolaylıkla öğrenmiş olabilirler. Hayal dünyaları çok zengin olup, çeşitli hayali ortamlar anlatabilirler.
Bu çocuklar için ne yapılmalı?
Üstün yetenekli çocuklarda yeteneklerini geliştirici özel ortamlar sağlanması önerilir. Ne yazık ki, ülkemizde okul çağındaki bu çocuklar için geliştirilmiş özel programlar yok. İstanbul’da, lise düzeyinde, üstün yetenekli çocuklar için birkaç eğitim kurumu var. Bunun yanında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından İstanbul’da bir devlet okulunda bu çocuklar için özel sınıflar açıldığını da biliyoruz.
Milli Eğitim Müdürlükleri’nin rehberlik servislerine öğretmenler veya aileler tarafından gönderilen çocuklar, bu okullara yönlendirilmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken noktalardan biri; çocuğun çok özel bir konuma konarak benlik saygısının aşırı şişirilmesinin ilerdeki hayatında sosyal uyumsuzluğa yol açabilecek olmasıdır.
Yine çok zeki ve çabuk kavrayan çocuklardan olgunluk, her şeyi yerinde yapma gibi erişkinlere ait özelliklerin beklenmesi çocuk için yük teşkil ederek yaşa göre sağlıklı gelişimini tehlikeye sokabilir.
Okul öncesinde çocuklarınızın düşünme yeteneğini desteklemeniz için bazı öneriler
Kavramları öğrenmesini sağlayın
Günlük sohbetlerinizde sık sık kavramları kullanın. Zıddını söyleme oyunları oynayın: Sıcak-soğuk, dolu-boş, uzun-kısa gibi. Evdeki çeşitli nesneleri şekillerine göre sınıflandırın. Evdeki nesnelerin boyunu karşılaştırın.
Hafıza becerilerini güçlendirin
Uyku öncesinde o gün yaşadıklarınız hakkında konuşun. Çocuğunuz sizinle birlikte söyleyecek kadar öğrenene dek, her gün aynı ninniyi söyleyin.
Eleştirel düşünme yeteneğini geliştirin
Karar verirken çocuğunuzun da dahil olabileceği seçenekler oluşturun. Bir görevi yapmanın değişik yollarını keşfetmesi konusunda ona rehberlik edin.
Görevlerini tamamlatın
Çocuğunuza görevler verin (oyuncaklarını toplamak gibi). Görevini tamamladığında bunu fark edin ve yorum yapın. İşini bitirmediyse, hatırlatmalar yapın ve sabırlı olun. Kendi isteği ile yerine getirdiği görevler için ona teşekkür edin.
Kitap okuyun
Erken yaşlardan itibaren çocuğunuza kitap okumaya başlayın. Kitaba başlamadan önce kapağına bakarak öyküyü tahmin etmesini isteyin. Her sayfanın sonunda, sonraki sayfada olacakları tahmin etmesini isteyin. Kitabı bitirdikten sonra öyküyle ilgili sorular sorarak, hatırlama ve eleştirel düşünce yeteneklerini kullanmasına yardımcı olun.
Günlük eşya ve nesnelerin farklı özelliklerini görmesine yardımcı olun
Ev eşyalarını, parkta veya sokakta gördüğünüz nesneleri çeşitli özelliklerine göre sınıflandırmak, saymak, basit matematik işlemleri yapmak gibi amaçlarla değerlendirin. Örneğin çamaşırları renklerine göre ayırmak, saydığı bir nesne grubuna ilaveler ya da eksiltmeler yaparak yeniden sayması, evde belli bir ortak özelliği olan nesneleri bulması gibi.
Kafiye oyunları oynayın, bilmeceler sorun
Kafiyeli komik şiirler uydurun. Çocuğunuzun kafiyeli kelimeler bulmasını teşvik edin. Karşılıklı bilmeceler üretin. Sırayla aklınızdan tuttuğunuz bir nesneyi, o nesne hakkında sorular sorarak tahmin etmeye çalışma oyunu oynayın. Çeşitli tekerlemeler öğrenin ve öğretin.
Soyadını, adresini öğretin
Soyadını ve adresini, ona sık sık tekrarlayın.
alıntıdır.
