Evde Kullanılan Araç-Gereç ve Ekipmanlar: Özürlüler İçin Ergonomik Bir Yaklaşım

Evde Kullanılan Araç-Gereç ve Ekipmanlar: Özürlüler İçin Ergonomik Bir Yaklaşım


Yrd.Doç.Dr. Oya Hazer

Hacettepe Üniversitesi Ev Ekonomisi Bölümü

Bir toplumu oluşturan bireyler yaş, cinsiyet, bedensel nitelikler, ekonomik durum gibi özellikleri açısından farklılıklar göstermektedir. Bedensel durum açısından bakıldığında “özürlü” olarak nitelenen bireylerin de aralarında farklılıklar bulunmaktadır. Ortopedik özürlüler, görme özürlüler, işime ve konuşma özürlüler, zihinsel özürlüler gibi farklı özür grubları tanımlanabileceği gibi bu özürlerin ölçüsü/derecesi de bireylere göre farklılıklar göstermektedir. Ayrıca bu özürler, doğuştan olabileceği gibi, insanların yaşamının bir döneminde geçici veya kalıcı biçimde de oluşabilir.

Özürlülük, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun İnsan Hakları Evrensel Bildirgesine göre “normal bir kişinin kişisel ya da sosyal yaşantısında kendi kendine yapması gereken işleri, bedensel veya ruhsal yeteneklerindeki kalıtımsal ya da sonradan olma herhangi bir noksanlık sonucu yapamayan kimseler” olarak tanımlanmaktadır.

Bugün nüfusun azımsanmayacak kadar bir oranının fiziksel becerilerinde azalma sorunu yaşadığı ve aynı zamanda kişiyi özürlü hale getiren bazı sorunların da yaşlanma ile birlikte ortaya çıkabildiği dikkate alındığında konu daha da önemli hale gelmektedir.

21. Yüzyılda fiziksel çevrenin, toplumun tüm bireylerine “halkça” ve “yaşanabilir” olarak düzenlenmesi gereği yatsınamaz. Bu kapsamda mekanın engelleyici nitelikleri günlük yaşamın tüm alanlarındaki eylemleri etkilediklerinden, yaşanılabilirlik açısından büyük önem taşımaktadır. Bugünkü yaşam çevrelerimiz, yerleşimde yaşamak ve yerleşimi yaşamak açısından, önemli bölümü de fiziksel olan ciddi engeller içermektedir. Bu engeller belirli olanakların bulunmaması anlamında olabileceği gibi var olan olanaklara erişilememesi anlamında da ortaya çıkabilmektedir.

Fiziksel çevredeki engellerin bir bölümü ise, dar anlamda özürlü kavramı içinde yer alan kişiler dışında kalan, yaşlıların, hamilelerin, çocukların, aşırı kilolu insanların ve çok kısa boylu kişilerin, kalp, damar ve kas hastalarının ve geçiçi özürlülerin de sağlık ve rahatlığını engelleyebilir nitekiktedir. Bu nedenle fiziksel düzenlemeler açısından, yaşam çevrelerindeki fiziksel engellerin kaldırılması ve yeni yapılaşacak çevrelerin engelsiz tasarlanması, tüm insanların yaşama katılması ve özürlü sayısının artmasının engellenmesi açısından büyük önem taşımaktadır.

Kişilerin bağımsız olarak yaşamını sürdürmesinde günlük faaliyetleri yapabilme yeteneği önemli bir faktördür. Bu açıdan konutun özürlünün bağımsız olarak yaşamasına izin verecek şekilde düzenlenmesinin yanında evde kullanılan araç-gereç ve ekipmanların işlerin daha kolay, basit olarak ve daha az enerji ve zaman harcanarak yapılmasını sağlayacak şekilde tasarımının yapılması da özürlü kişiler için önemli hale gelmektedir. Bunlar yaşamı kolaylaştıran ve yaşam kalitesini arttıran unsurlardır.

Bu nedenle özürlü bireyin durumunu en iyi hale getirmede evde kullandığı araç ve gereçlerle ilgili teknolojinin de geliştirilmesi önemlidir. Her türlü özür grubuna uygun, evde günlük yaşamı kolaylaştırıcı araçlar dizayn edilmelidir.

Ancak bugün ülkemizde özürlüler için teknoloji üretiminin ve kullanımının istenen düzeyde olduğunu söylemek oldukça zordur. Bu durum bilgi yetersizliği ve ekonomik sorunlardan kaynaklanmaktadır.

Özürlü birey ve ailesi yeni araç-gereç üretiminden ve kullanımından zamanında bilgi sahibi olamamaktadır. Bazı pratik araçlar ucuzdur ama tanınmamaktadır. Örneğin: tek kollu bir bireyin düğme iliklemesi için üretilen küçük aparey veya yemek yemek için kullanabileceği hem çatal hem bıçak işlevini gören aletler gibi. Kimi zaman özürlü bireyin maddi durumu iyi bile olsa bilgi eksikliğinden dolayı teknolojinin imkanlarından yararlanamamaktadır.

Kendileri için dünyada birçok ülkede var olan tamamlayıcı araçlardan habersiz olmaları ya da farklı özürü olan bireylerin hem evde, hemde toplumsal yaşamlarında yerine getirdikleri faaliyetlerini, çalışma olanaklarını, günlük yaşamlarını kolaylaştıracak araç-gereç ve donanımın ya hiç üretilmemesi ya da mevcut olanakların bir kısmının kalitesiz olmasıdır. Satılan araçların çeşidi çok sınırlıdır. Bu araçlardan farklı ergonomik gereksinmelere ve özürden kaynaklanan değişik kullanımlara olanak verenleri maalesef ülkemizde üretilmemektedir.

Doğuştan veya sonradan özürlü hale gelen bireylerin başkalarına muhtaç olmadan yaşamını sürdürebilmeleri ve ülkeye yararlı hale gelebilmeleri için bu alandaki teknolojik gelişmelerin dikkate alınması ve bu konuda özürlü bireylerin bilgilendirilmeleri gerekmektedir.

Kişilerin bu dönemde evde kullanılan araç-gereç ve ekipmanların kullanımını güçleştiren özürlü bireylerde görülen bazı fiziksel ve zihinsel yetenek ve limitlerindeki azalmalar söyle sıralanabilir:

Çabuk Yorulma
Evde yapılan işler tekrar gözden geçirilmeli ve işlerin yapım önceliği belirlenmelidir. Enerji gerektiren faaliyeler hafta boyunca dağıtılmalıdır. İşler arasında sık sık dinlenilmelidir. Çok gerekli eşyalar sürekli el altında bulundurulmaldıır. Mutfakta bir faaliyet yürütülürken hem dinlenme hemde çalışma açısından yüksek bir tabure kullanılabilir. Bu kişiler az enerji gerektiren işlerde bile çabuk yorulabilirler. Bu nedenle az enerji gerektiren enerji tasarrufu sağlayan araçlar kullanılmalıdırlar.

Eğilme ve Ulaşma Sorunda Sorun Yaşama
Dolapların arka tarafına, duvar dolaplarının üstüne veya yer dolaplarının alt kısmı gibi eşya alınması güç olan yerlere sık kullanılan eşyaların depolanmasından kaçınılmalıdır. Ulaşılması güç olan yerlerden eşya almayı kolaylaştırmak için kolaylıkla kayabilen, çekilebilen çekmeceler kullanılmalıdır. Kolay alınması açısından sık kullanılan dolapların önüne mobilya yerleştirilmemelidir.

Eli Kullanma Beceri ve Yeteneğindeki Azalma
Bu dönemde mafsallarda meydana gelen rahatsızlıklar nedeniyle el, parmak ve eklemler rahatlıkla hareket ettirilememektedir. Eli kullanma becerisinde azalma, elde titreme, eklemlerde ağrı ve güçsüzlükler görülmektedir. Tüm bunlar; araç gereç ve ekipmanların kullanımı sırasında; güç gerektiren kavrama, tutma, sıkma, itme, çekme ve döndürme hareketlerinin yapılmasını güçleştirmektedir. Özellikle bu hareketlerden ikisinin birarada yapılması (örneğin itme ve döndürme hareketi) ellerini kullanma yeteneği azalan bu insanlar için hemen hemen imkansız hale gelmektedir. Kapak, kol, kulp vs kullanmada zorluk çekebilirler. Bu tür sorunu olan insnalar ağır eşyaları taşımak ve kaldırmaktan kaçınmalıdır. Tekerlekli servis arabasının kullanımı iyi bir çözüm olabilir. Herhangi bir eşya tutulur veya kavranırken yükün her iki ele de dağıtılması açısından iki elin de kullanılmasına çalışılmalıdır. Kas kontrolü açısından düzensiz tepkiler verebilen insanlar araç üzerine yakın olarak yerleştirilmiş düğmelerden bazılarına istemeden basabilirler. Özel olarak elin rahatça kavramasını sağlayan ve aracı tutmayı kolaylaştıran ek aparat da kullanılabilir. Konserve açmaya, kapak veya musluk çevirmeye yardımcı araçlar da kullanabilirler. Aynı zamanda az enerji gerektiren araçlar kullanılmalıdır.

Sadece Bir Elini Kullanabilme
Sadece bir elini kullanabilen kimseler iki elinde kullanılarak yapılması gereken işlerde zorlanırlar. Odadan odaya eşya götürmek amacıyla tek elle taşınabilen tepsiler kullanılmaldır.



Tek elle taşınabilen tepsi

Daha hafif eşyelar için omuza çapraz olarak asılabilen omuz taşıyıcı bantlar kullanılabilir. Eğer kişi sol elini kullanıyorsa sol elin kullanımına uygun olan araçlar seçilmelidir. Özellikle elektrikli araçlar dikkatlice seçilmelidir. Aracı kullanmak için her iki elin de kullanımının gerekip gerekmediğine bakılmalıdır.

Görme Güçlüğü Yaşama
İnsanların görme yeteneği yaşa bağlı olarak giderek azalmaktadır. Yazıları okuma, şekil ve renkleri net ve tam olarak ayırt etme güçleşmekte, görüş alanı giderek azalmakta, objeleri ayırt etmede daha fazla ışığa gereksinim duyulmaktadır.

Görme yeteneği azalmış insanlar bu nedenle araç-gereç ve ekipmanlar üzerindeki yazı, işaret, resim, küçük parça ve bölmeleri görmede güçlük yaşamaktadırlar.

Görme güçlüğü yaşayan insanlar evde gereksiz kalabalık bulundurmamalıdır. Sadece gerekli olanların bulundurulması ve her şeyin yerli yerinde olması bu kişiler için oldukça önemlidir. Evde eşyalar bir mantık düzeni içnde depolanmalıdır. Depo alanlarındaki eşyalara kolay erişim için depo alanlarında çekilebilen veya kayan çekmeceler kullanılmalıdır. Konuşan tartı gibi sesli uyarı veren araçlar kullanılabilir.

Hareket Yeteneğindeki Azalma

Özürlü kişiler; ayak, bacak, kalça veya sırt problemlerinden dolayı yürümede güçlük çekmektedirler. Bazıları kısa mesafeleri rahat yürüyebilirken, bazıları ise baston, koltuk değneği veya tekerlekli sandalye gibi yardımcı araç kullanarak yürüyebilmektedir. Kişiler daha az süre ile ayakta kalabildiklerinden ve sık sık oturma ihtiyacı hissettiklerinden evde yürütülen faaliyetlerin bir çoğunu oturarak yapmak istemektedirler. Ayrıca yukarı ve ileri doğru uzanma, aşağıya doğru eğilme ve dönme hareketleri de güçleştirmektedir. Tüm bu faktörler özürlü bireyler için araç-gereç ve ekipmanların tasarımında yüksekliğin önemli bir faktör haline gelmesine neden olmaktadır.

Odadan odaya eşya götürmeye yardımcı olması açısından yürütülebilen bir el arabası kullanılabilir. Yemek pişirmede kulllanılan tencere içine bir sepet kullanılırsa yemek piştikten sonra suyun süzülerek alınmasını böylece daha hafif olmasını sağladığından ve yanma olasılığını azalttığından kullanılabilir.Yardımcı araç veya baston kullanan insnalar kapı kolu, kulp vs. açmak veya çalıştırmada zorlanabilir, kapı ve pencere açamayabilirler.

Algılama, Kavrama ve Koordinasyon Yeteneğindeki Azalma
Zihinsel süreçlerde meydana gelen algılama, bilgi işlem ve kavrama yeteneği, koordinasyon ve zeka işlekliğinde oluşan azalma ve kayıplar; araç-gereç ve ekipmanların kullanımında, herhangi bir olaya dikkatini verme, hatırlama, yeni şeyler öğrenme, çeşitli bilgileri birleştirerek karar verme ve problem çözme yeteneklerini etkilemektedir. Bu nedenle özellikle acil ve incelikli düşünmeyi gerektiren kararlarda yanlışlıklar görülebilmektedir

Bu fonksiyonel ve yapısal azalmalar, kişilerin araç-gereç ve ekipmanları kullanımlarını sınırladığından, diğer kişilere nazaran kullanımı daha kolay, ergonomik olarak tasarımlanmış araç-gereç ve ekipmanlara olan gereksinimi arttırmaktadır.

Günlük işler planlanmalı ve gerekirse küçük notlar asılmaldır. Eğer gerekirse haftalık zaman tablosu yapılmalı ve kolay görünecek yere konulmalıdır. Rutin olmayan işler (randevu gibi) özellikle yazılmaldır. Yapılan ve biten işler hemen çizilmelidir. Evde kalabalık gereksiz eşyalar olmamalı, kullanılan eşyalar hemen yerine kaldırılmalıdır. Zaman ayarlı araçlar (örneğin; Piştiğinde zil çalan alarmlar) kullanılmalı. Günü ve saati gösteren bir duvar saati kolay görünebilen bir yere asılmalıdır.

İşitme Yeteneğindeki Azalma
Hangi yaşta olursa olsun kişilerde işitme duyusunda azalma olabilir. Ancak genelde işitme kaybı doğal yaşlanma sürecinin bir parçasıdır. Araçlardaki sesli uyarıları duymada ve ses farklılığını ayırt etmede sorunlar yaşanmaktadır.

Ayrıca evde günlük olarak işlerin yapılmasında iş kolaylaştırma açısından aşağıda belirtilen şu hususlara da dikkat edilmelidir;

Mutfakta ocak üzerine konulan özellikle uzun saplı tencerelerin sapları istemeden çarpıp yanma, haşlanma vb. durumları ortadan kaldırmak için içe doğru yerleştirilmelidir.
Sıcak sıvıların taşınmasına extra dikkat edilmelidir.Kordonsuz su ısıtıcıları bu amaçla uygun olabilir. Ancak taşıma kolaylığı açısından kap çok doldurulmamalıdır.
Su ısıtıcısının kabını kaldırma ve boşaltmada zorlanma durumunda devirerek kullanılabilenler kullanılabilir.


Devrilerek kullanılabilen su ısıtıcısı

Yiyecek hazırlama ve pişirmede kolaylık sağlamak amacıyla tüm araç-gereç ve malzemeler kullanılacak alana yakın olarak depolanmalıdır. Örneğin sebzeler evyeye, tencereler ocağa, ekmek tahtası ekmek kutusuna yakın olarak depolanmalıdır.
Çırpma, karıştırma ve rendeleme işlemleri için ayrı ayrı araç kullanılmasının yerine bu işleri bir arada yapan araçın kullanılması, kullanım kolaylığı depolama ve temizlik açısından enerji tasarrufu sağlayacaktır.
Kesilecek veya doğranacak malzemeyi sabitleyen kesme tahtaların kullanımı tek elini kullanan özürlüler için kolaylık sağlayacaktır.


İş yaparken ayakta durma kişilere zor geliyor ve yorulunuyorsa, dinlenmeyi sağlayan yüksek tabure bulundurulmalıdır.
Şişe veya konserve kapağı açmaya yarayan araçların kullanılması kavrama, tutma güçlüğü yaşayanlar için çok yararlı olabilir. Bu araçların çok çeşitleri bulunmaktadır. Kişisel ihtiyaça uygun olanlar seçilebilir.


Çeşitli tipde şişe ve konserve kapağı açmaya yarayan araçlar

Eğer çırpma ve karıştırma işlevini yapan araçlar çok kullanıyorsa kaldırılması ve tekrar alınması kolay olan bir yerde depolanmalıdır. Tezgah üzerinde yer varsa burada depolanması daha uygun olabilir. Piyasada çok fazla çeşit ve markada çırpma ve karıştırma araçları bulunduğundan araç satın alınmadan önce denenmelidir.
Ocak ve fırın kişiye uygun yükseklikte olmalı, kontrol düğmelerine kolay ulaşılabilmelidir.
Çabuk pişirmeyi sağlaması, küçük miktarlarda yiyeceklerin pişirilmesine olanak vermesi, hafif ve ısıyı iletmeyen plastik parçalarının bulunması, zaman ayarının yapılması açısından mikrodalga fırınların kullanımı enerji tasarrufu sağlayabilir.
Musluklar kolay çevrilebilir olmalı, dirsek hareketiyle de çalışabilen uzun saplı musluklar tercih edilebilir.


Dirsek yardımıyla da açılıp kapanabilen musluk



Bulaşık yıkama işlemini kolaylaştırması açısından bulaşık makinası kullanılabilir. Araç uygun ve ulaşılabilir bir yere yerleştirilmelidir. Eğilmede güçlük çekiliyorsa tezgh üzerine yerleştirilebilen küçük modelleri tercih edilebilir.
Ocak söndüğünde söndüğünü belirten sesli bir alarm veya söndüğünde otomatik gaz kesme tertibatı bulunan araçlar kullanılabilir.
Kolay kavranabilen D-Tipindeki kapı kolları dolap kapılarında kullanılabilir.
Eğer kişi yürümede yardımcı bir araç kullanıyorsa veya eşyaları kavramada güçlük çekiyor ve bir odadan diğerine geçerken veya merdiven iner ve çıkarken bir eşya taşıması gerekiyorsa bunu yapmak çok güç olabilir. Çünkü yürüme bastonu veya koltuk değneği bir eşya taşımak için dizayn edilmemiştir. Buralara bir çanta veya torba asma dengeyi bozabilir ve düşme riskini arttırır. Vücudun önüne takılabilen bir tepsi küçük parçaları taşımada kullanılabilir.
Eşya taşımada tek saplı tencerelerin kullanımı tek eliyle değnek veya baston bulunarak yürüyebilenler ve duvar boyunca bir borudan destek alarak yürüyebilenler için yararlı olabilir. İçine konan eşyaların kaymaması için tepsinin yüzeyi kaygan olmayan bir malzeme ile kaplanmalıdır.
Her iki elde herhangi bir eşyayı taşıma amacıyla kullanılamıyacak durumda ise omuza çapraz olarak asılabilen omuz taşıma bantları küçük eşyaları taşıma amacıyla kullanılabilir. Ancak büyük ve ağır eşyaların taşınması için uygun değildir.
Tekerlekli el arabası (servis arabası) nispeden eşyaları güvenli olarak taşımayı sağlayabileceği gibi kişinin de yürümesine yardımcı olabilir.
Evin günlük temizlik işlerini kolaylaştırmak için bir temizlik planı yapılmalıdır. Günlük, haftalık ve aylık olarak yapılacak işler belirlenmeli, yanlız başına yapılması büyük enerji ve çaba gerektirecek işler için mümkün olduğunca yadım alınmalıdır.
Süpürme işleminde saplı süpürge ve faraşlar tercih edilmeli ve yükseklik kişiye göre ayarlanmalıdır.
Bir ütü tahtasını açma ve kapama bir çok insan için güç olabileceğinden duvara monteli olanlarını kullanmak daha kolaydır. Kullanıcı yüksekliği boyuna göre ayarlayabilmeli, tekerlekli sandalye kullanılıyorsa, ütü masasının altında sandalyenin içine girmesini sağlayacak yeterli boşluk bulunmalıdır.






Özürlüler İçin Araç-Gereç Ve Ekipman Tasarımında Dikkate Alınması Gereken Ergonomik Faktörler



Ergonomik bir tasarımda amaç; araç ve gereçi, kullanıcının yetenek ve kapasitesini en üst düzeye çıkaracak, vücudun ilgili organ ve özelliklerine uygun olacak ve oluşabilecek kaza ve hata sayısını minumuma indirebilecek şekilde dizayn etmektir Böylece daha güvenli, emniyetli, rahat ve etkili olarak işlerin yürütülmesi sağlanacaktır.

İnsan gereksinimlerine dönük tasarım, tüm insanların, yaş, bedensel durum gibi özelliklerinden kaynaklanan, genel ve özel duyarlılık gerektiren gereksinimlerinin tümünü kapsamalıdır. Bu açıdan, özürlülerin gereksinmeleri, engelli olmayanlarla “öz” de benzer olmakla birlikte, “biçim” açısından bazı “özel” önlemler gerektirmektedir. Özürlüleri başkalarının yardımına gerek duymadan evde yürütlen aktiviteleri ile bütünleştirmeye yönelik ev araç-gereç ve ekipmanların tasarım arayışlarına ve uygulamalarına gereksinim bulunmaktadır.

Son yıllarda araştırmacı ve tasarımcıların çabası yaşlı insanların yeteneklerine uygun araçlarla ilgili yöntemler konusunda odaklaşmakta, yeni tasarım olanakları ortaya çıkarılmaktadır. “Evrensel tasarım” olarak adlandırılan bu tasarım olanağı yaşlı ve özürlü insanları diğer nüfus grubundaki insanlar ile bir sistemde birleştirme ve uyumlandırma yoluna gitmektedir. Her bir nüfus grubu için tek tek araç tasarımının yapılması (özel ve farklı bir araç-gereç kullanması gereken kişiler hariç) gerek üretici ve gerekse tüketici açısından hem imkansız hemde ekonomik olamayacaktır. Bu açıdan tüm nufus grubundaki insanlar tarafından da etkin olarak kullanılabilecek araç tasarımına gidilme yolları araştırılmaktadır. Evrensel tasarım ile aynı sistem içinde farklı kullanıcılar için farklı tasarım ve herkese uygun olarak ayarlanabilirlik ilkesi temel alınarak tasarımda farklılık ve esneklik yaratılmaktadır. Bu tasarımda hedef olarak sınırlı yeteneklere sahip olan (yaşlı, özürlü gibi) bireylerin ihtiyaç ve istekleri esas alınmaktadır. Böylece diğer nüfus grubundaki insanların bu araçları çok daha rahat olarak kullanacakları vurgulanmaktadır



Araç Dizaynında Dikkat Edilmesi Gereken Husular

Araçın keskin kenar, köşe ve çıkıntıları olmamalıdır.
Görme sorunu olan insanlar araç üzerndeki kontrol düğmelerini göremeyeceği için dokunma ile hissedilebilir şekilde yerleştirilmeli, bir panel içine yerleştirilenilen kontrol düğmelernden kaçınılmalı ve kontrol düğmeleri birbirine çok bitişik olmamalıdır.
Kontrol düğmeleri üzerine konulan işaretler kabarık olmalıdır.
Kontrol düğmelerinin yerleştirilme biçimi bir mantık sırası içinde olması ve anlaşılır biçimde olmalıdır.
Görme özürü bulunan insanlar için kontrol düğmelerinin yatay olarak yerleştirilmesi düşey olarak yerleştirilmesinden daha iyidir.
Kontrol düğmeleri üzerindeki yazılar ölçü, renk ve yerleşim açısından görülmeyi kolaylaştırcı şekilde olmalıdır.
Yazılarda mümkün olduğunca büyük harfler kullanılmaldıır.
Kelimeler arasında yeterli açıklık olmalıdır.
Satır ve harflar arasındaki mesafede yeterli düzeyde olmalıdır.
Kontrol düğmelerinin ve komutların yeterince aydınltılmsı sağlanmalıdır.
Basıldığı zaman kontrol düğmesinin adını söyleyen sesli uyarı kullanılabilir.
Kontrol düğmeleri nirbirine çok yakın olarak yerleştirilmemelidir.
Kontrol düğmeleri minimum güç gerektirerek çalıştırılabilmelidir.
Durmadan basılarak çalıştırılabilen düğmeleri kullanmaktan kaçınılmalıdır.
Araç aynı anda iki düğme basılarak çalıştırılabilecek şekilde olmamalıdır.
Konrtol düğmeleri sağ ve sol ellede çalıştırılabilecek şekilde olmalıdır.
Döndürülerek çalışan düğmelerden kaçınılmalıdır.
Kontrol düğme sayısı mümkün olduğunca azaltılmalıdır.
Araç üzerinde sayı-yazı yerine mümkün olduğunca şekil-grafik kullanılmalıdır.
Yazılarda kısaltmalardan kaçınılmalıdır.
Araç fazla ısınmamalıdır.
Araç-gereç ve ekipmanların yükseklik ve derinlikleri kişinin fazla uzanma veya eğilmesini önleyecek şekilde tasarlanmalıdır.
Rahatlıkla kaldırılabilecek ve taşınabilecek bir ağırlıkta olmalıdır.
Aracın tutulduğu yüzey kaygan olmamalıdır.
Araç çalıştırılırken el ve parmaklarda baskı ve zorlamaya neden olmayacak şekilde kontrol ve düğmeler kullanılmalıdır.
Parmaklarında şişlik veya elinde titreme olan insanlar için kontrollerin birbirine çok yakın ve sıkışık olması kullanım güçlüğü yaratabilir.
Görme ve algılamayı kolaylaştırması açısından, kontrol ve göstergelerin bulunduğu bölümde zemin rengine kontrast oluşturacak renkler kullanılmalıdır. Parlama ve yansımayı önlemek, görme ve okuma güçlüğüne neden olmamak için mat bir zeminin seçilmesi kullanım kolaylığı sağlayacaktır.
Gerek duyma ve gerekse görme kaybı olan kişilerin algılamalarını kolaylaştırma açısından araç üzerinde hem görsel hemde sesli sinyaller bir arada bulunmalıdır.
Araç tutma ve taşıma kolu, el ve parmakları rahat hareket ettirme açısından yeterli genişlikte ve sağlam olmalı, yüzeyi kaygan olmamalıdır.
Araç üzerinde kullanım zorluğu yaratacak ve takılmalara neden olabilecek çengel gibi çıkıntılı, sivri ve keskin parçalar bulunmamalıdır.
Ek parçaları olan ve takılıp çıkartılması gereken parçaların takılıp çıkartılması belirli bir dikkat ve kuvete gereksinim duyulmayacak şekilde kolay olmalıdır
Özürlü bireyin durumunu en iyi hale getirmede evde kullandığı araç ve gereçlerle ilgili teknolojinin geliştirilmesi oldukça önemlidir. Bu nedenle her türlü özür grubuna uygun evde günlük yaşamını kolaylaştırıcı araçların (çamaşır makinası, fırın, bulaşık makinası vb. Araç gereçler) ithali ya da üretilmesi konusunda gerekli çalışmalar yapılmalı, mevcut oranlarda özürlülük grubuna göre ergonomik faktörler dikkate alınarak yeniden dizayn edilmelidir. Araçlarda ergonomik tasarım faktörlerinin kullanılması ile yorgunluk ve zorlanmalar azaltılarak ve bireyin performansı arttırılarak özürlü bireyin yaşam kalitesinin yükseltilmesi sağlanacaktır.

Aynı zamanda özürlülerin ev araç-gereç ve ekipmanların kullanımında karşılaştıkları sorunları belirleyen detaylı araştırmaların da yapılması tasarımcılara yardımcı olacak verileri oluşturacaktır.


Kaynak: T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi - Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı