Çocuk ve Oyuncak

Çocuk ve Oyuncak

Oyun çocuğun kendi kendini,dış dünyayı tanımasını,kendini geliştirmesini,öğrenmesini ve dolayısıyla sosyal evrene uyum sağlamasını sağlayan filler bütünüdür.Oyun bu tanımın dışında da çocuğun duygu ve ihtiyaçlarını yansıtan,onun iç dünyasına ayna olan bir yapıyı barındırır.

Oyunun çocuğun bilişsel,duyu-hareket gelişimi,sosyalleşmesi ve hatta cinsel kimliğini geliştirmesi üzerindeki etkileri büyüktür.Oyun cocuğun bu yönlerden gelişimi etkileyerek bir anlamda çocuğun iç dünyasını şekillendirmeye katkıda bulunurken aynı zamanda çocuğun iç dünyasını dışa yansıtmasını sağlar.Bütün bunlar gözönüne alındığında oyun biçimlerinin ve oyuncakların psiko-sosyal,bedensel ve zihinsel gelişim açısından ne denli önemli olduğu görülür.

Çocuğun gelişimine olumlu katkıları olabilecek oyuncakların işlevi,onun seçme-değerlendirme duygusunu geliştirmesine,bir konuda bilgi-beceri kazanmasına,kavramları tanımasına,hayal gücünü ve yaratıcılığını geliştirmesine olanak sağlamak olmalıdır.

Dış dünyayı tanıması açısından daha ilk aylardan itibaren ulaşabildiği tüm objeleri yakalama,keşfetme olanağı çocuğa verilmelidir.İlk aylarda bebekler ses,şekil ve renklere karşı duyarlıdır.Bu yüzden bu dönem oyuncakları görsel ve işitsel duyuları uyaracak oyuncaklar olmalıdır.Ayrıca ebeveynler çocukları 1.5 yaşına gelinceye dek onlar için kırılmayan,yumuşak,yıkanabilecek,plastik ve boya maddesi içermeyen oyuncakları tercih etmelidirler.

Çocukların yürümeye başladığı dönemde ise birlikte hareket edebilecekleri,itilip çekilebilen(örneğin tekerlekli oyuncaklar) onların fiziksel gelişimlerini olumlu etkileyecektir.

1.5 yaşından sonraysa daha çok keşfetme ve inşa etme duyusuna yönelik çeşitli boyutlarda ve renklerde,birleştirilebilir bloklardan oluşan oyuncaklar tercih edilmelidir.

2 yaşından sonra kum,su,çamur gibi maddeler temel oyun malzemeleri olarak (özellikle açık havada kum,su,çamur,kar,yaprak vs. ile oynamak)çocuğun zihinsel,fiziksel gelişimine ve özgüvenini kazanmasına büyük katkıda bulunacağı ebeveynlerce unutulmamalıdır.Özelllikle su, dokunma duyusunun ve konsantrasyon kabiliyetinin gelişmesi açısından büyük önem taşıyan bir oyun aracı olarak çocuğun dünyasındaki yerini mutlaka almalıdır.

Gelişim basamaklarında ilerledikçe çocuk için çevresindekileri sembolize etme ve özdeşleştrime çabaları bilişsel ve sosyal gelişim açısından çok önemlidir.Bu yüzden özellkle okul öncesi dönemde hayal gücünü geliştirici oyuncaklara önem verilmelidir.

Ebeveynlerin çocukları için oyuncak seçerken dikkatli olmaları gereken bir nokta da teknolojik ilerlemenin bir ürünü olan elektronik oyuncaklardır.Bu tip oyuncaklar çocuğu sınırlı bir alanda tutacak ve onu bireyselliğe itecektir.Oysa bireysel oyunlar daha çocukluğun ilk yıllarında aşılması gereken bir yerde durur,çocuk zamanla kollektif oyunlar oynamalıdır ki sosyalleşmesi ve benmerkezli düşünce sisteminden uzaklaşması mümkün olsun.Anne-baba çocuğuna bu tip gelişmiş-modern bir oyuncak alırken bilincinde olmadan çocuğunun sosyal gelişimini ve yaratıcılığının gelişmesini engellemiş olurlar.

Çocuklarına aldıkları her pahalı oyuncağın onların gelişimine olumlu katkısının bulunacağı çoğu ebeveynin düştüğü bir yanılgıdır.Oysa çocuklar genellkile pahalı bir oyuncağın kendisinden çok ambalajı ve kutusuyla ilgilenirler.Çünkü konuşabilen,hareket edebilen,yığınla şey yapabilen bir oyuncak çocuğun yaratıcılığını tetiklemezken kutu veya ambalaj çocuğun yaratıcı yeteneklerine daha fazla olnak tanıyarak bunu yapabilir.

Çocuğun kendisinin oyuncak üretmesine ve geliştirmesine yardımcı olunmalıdır.Çocuk bize çok basit gibi görünen bir tahta parçasında şehirler kurabilecek bir hayal gücüne sahiptir ve bu özelliği ebeveynlerce desteklenmelidir ki hayal gücü ve bilişsel yetenekleri gelişsin.

Dikkat edilmesi gerekn başka bir konu da ebeveynlerin oyuncak satın alırken o oyuıncağı üreten kültürün özelliklerini de oyuncakla birlikte çocuklarının iç dünyasına sundukları gerçeğidir.Çocuğunuz henüz saldırganlık dürtülerini kontrol edebilmeyi öğrenememişken ona saldırganlık ve şiddet imgeleriyle yüklü oyuncaklar alarak bilmeden de olsa ona zarar vermiş olacaksınız.

Özellikle üzerinde durulması gereken son nokta da ebeveynlerin salt oyuncak seçiminde dikkatli olmakla sorumlu olmadıkları,aynı zamanda da çocuklarıyla oynamak için yeterince zaman ayırmakla sorumlu oldukları gerçeğidir.Bu hem çocuklarını tanımalarını ve anlamalarını,hem de kendilerini çocuklarına tanıtmalarını,anlatmalarını sağlayacak;çocuk ve ebeveyn sağlıklı bir ilişki kurabilecektir.


(Psikolog Dilek Akıcı)

.ALINTIDIR.