Hayal günücü kitaplarla besleyin

HAYAL GÜCÜNÜ KİTAPLARLA BESLEYİN


Kitaplar çocukların hem bilişsel hem de duygusal gelişiminde etkili yegane araçlardandır. Kitap okumaya başlama yaşı daha geç olsa da bebeklik yaşından itibaren anne–baba tarafından yapılan okumalar yararlı olmaktadır. 5-6 yaş grubundaki çocuklar için de durum aynıdır. Kitaplar, çocukların kendi hayal gücünü zenginleştirdikleri gibi yer alan olayları birer deneyim olarak sayarsak; çeşitli değerleri öğrendikleri birer kaynak vazifesi de görürler.

Anne-babanın çocuklarına kitap okumasının çocuğa sağladı yararlar

Çocuk için anne ve babasıyla geçirdiği vakti değerlendirmek önemlidir. Bundan zevk almaları kuşkusuz gerçektir. Kitap okumak da ortak geçirilen bir vakit haline geldiğinde; çocuk kitaptan aldığı zevkin beraberinde anne-baba ile birlikte olmaktan da ayrıca zevk almaktadır. Böylece çocuğun kitapla ilgili algısı değişecek; daha fazla hoşlanacaktır. Kitap okumayı belirli bir düzende yapabilmek çocuğun güven duygusunu pekiştirecek; bununla ilgili motivasyonunu arttıracaktır. Bunun yanı sıra; çocuğun kitapla ilgili süreçte sadece dinleyici olmaması gerekmektedir. Kitabı seçme ve satın alma sürecine onu dahil etmeye çalışılmalıdır. Kitap okurken hikayede geçen olaylar, kahramanlar hakkında konuşmak; seslerini taklit ederek kahramanları canlandırmak da geçirilen vakti eğlenceli hale getirecektir. Duyguları, düşünceleri birlikte ele almak; üzerinde konuşmak ve yorum yapmak da ebeveyn-çocuk iletişiminde etkili olmaktadır.

Anne–baba çocuğa ne tür kitaplar okumalıdır?

5-6 döneminde kitap okumak önceki yaş dönemlerinde olandan daha farklı bir hal alır. Çocuğun bilişsel ve duygusal açıdan gelişimine uygun olarak kitapların içeriği değişecektir. Bu açıdan kitaplar bilgi edinmenin yanı sıra hayal gücünü ve yaratıcılığı da pekiştiren birer unsur olacaktır. Kitap olarak masallar, tekerlemeler, kısa hikayeler ilgi çekici hale gelir. Gece yatmadan önce çocuklar bu tür kitapları tekrar tekrar okumanızı ister; bununla mutlu olurlar. Kitap okumaya başlamadan önce atlanmaması gereken önemli bir nokta kitap alma aşamasındadır. Kitabı alırken dikkat etmemiz gereken bu nokta; kitabın içeriğinin ve yapısının çocuğun yaşına ve ilgi alanlarına uygun olmasıdır. Kitaplar çocuklar için öğretici yanları da olan kaynaklardır. Dolayısıyla kitaptaki temaların çocuğun değer sistemini, duygusal gelişimini destekler nitelikte olmasına dikkat edilmelidir. Diğer bir nokta ise; kitabın anne–baba ile okunması sonucunda zevk alınan ortak bir uğraş olabilmesidir. Bu açıdan bakarsak kitabın içeriğinin sadece okunarak değil birlikte olaylar hakkında konuşarak, sorular sorarak ele alınabilmesi de kitaptan alınan zevki arttıracaktır. Bu yaş için kitapların bol resimli olması; resimlerin yazıyla eşleşmesi önemlidir. Olayları resimler üzerinden takip edebilmek bu yaş için gereklidir. Böylece belirli bir olayı hem sözel olarak hem de görsel olarak zihninde canlandırmasında yararlı olacaktır.

Çocuğa okuma alışkanlığı kazandırmak için neler yapılmalıdır; okumalar ne sıklıkla yapılmalıdır?

Çocuğun kitap okuma alışkanlığını kazanmasında bu etkinliğin öncelikle zorunluluk gibi hissedilmeden; anne–babanın da gönüllü olarak katılmasıyla birlikte keyif alınarak sürdürülmesi gereklidir. Kitabı satın almadan önce konusunda birlikte seçim yapabilmek; çocuğun fikrini iletebilmesini sağlamak yararlıdır. Çocuğun kitaba okuma konusunda alışkanlığını pekiştirmesi için kitabın anlatımına dikkat edilmelidir. Zor anlaşılan, resimleri yeterli olmayan kitaplar bu yaş için zevk vermeyen bir etkinlik haline gelebilir. Bu açıdan anlatıma, işlenen konuya ve içeriğin görsel açıdan da zengin olmasına dikkat edilmelidir. Yazımın anlaşılacak sadelikte olması gerekmektedir. Bununla birlikte kitabı okurken ve öncesinde de ona bazı imkanlar tanımanız yararlı olacaktır. Örneğin; kitapların koyulacağı yeri evin herhangi bir yerinde onun belirlemesi ve kitaplar için özel bir yer ayırması sağlanabilir. Kitapların kolay zarar görebilen sayfa yapısında olmaması çocuklar için daha kullanışlı olacaktır. Ancak kitaplarının değerli olduğu, onları uzun süre saklayabileceği konuya verdiği değeri yüksek tutmak için söylenebilir. Okuma sıklığı açısından her çocuğun bu konudaki duyarlılığı ayrı ayrı düşünülmelidir. Ancak her türlü alışkanlığın yerleşmesi için düşündüğümüz gibi, bu tür bir durumda da okuma süresinden çok; sıklığının iyi ayarlanması yararlı olacaktır. Bu durumda çocuk için belirli bir kitabın öyküsünün takibi kolaylaşacak; merak duygusunun artmasıyla motivasyonu yükselecektir.

Resimli kitap okunuyorsa çocuğun bu resimleri görmesinin ne gibi yaraları olur?

Bu yaş için uzun anlatımlardan çok bol resimli kitapları kullanmak uygundur. Kitapta yer alan resimlerin hikaye ile bağdaşıyor olması gerekmektedir. Böylece çocuk ona anlatılanları resimler üzerinden sırasına dikkat ederek takip edebilecektir. Bu anlamda olayları görsel olarak canlandırabilmekte; hayal gücünü geliştiriyor olacaktır. Aynı zamanda resimler üzerinden kendi ifadelerini yaratabilecek, hayal gücünü geliştirecektir. Duygularını açığa çıkarmasında da resimler aracı olabilecektir. Bu anlamda dinlediklerini anlamlandırması ve resimler üzerinden giderek olay-resim bağdaştırmasını yaparak olayları anlatmasını isteyebilirsiniz.

5-6 yaşlarında anne-babayla yapılan okuma çalışmaları çocuğun gelişiminde sağladığı yararlar

Bu dönemde anne ve babanın ev içerisindeki rolleri, çocuklar tarafından önemle karşılanır. Dolayısıyla anne ve babanın yaptıkları, onayladıkları çocuklar için değerlidir. Okuma çalışmalarında da anne ve baba ile geçirilen vakit “Birlikte” bir şeyler yapabilmenin değerini taşır. Aile olarak ortak bir etkinlik yapabilmek; iletişimi ve bağlılığı güçlendirir. Kitabı bir araç olarak kullanıp, aile bireyleri buradaki olaylar üzerinden konuşup, tartışabilirler. Böylece fikir alışverişi yapılır; aile bireylerinin birbirlerini anlamasına katkı sağlanmış olur.


Yazan : Psikolog Emre Altınel