Çocuklarda öksürükle başa çıkmanın püf noktaları

Anne-baba olarak sizin için tabii ki çocuğunuzun sağlığı her şeyden önce gelir. Yavrunuzun sık sık öksürük nöbetine yakalanması da çok can sıkıcı bir durum olsa gerek. Bu durumda belki de vermediğiniz ilaç, kaynatıp içirmediğiniz bitki çayı kalmıyor. Ayrıca sıklıkla gece yaşanılan öksürük krizlerinden dolayı hem o hem de siz uykusuz kalıyorsunuz. Öksürükle başa çıkmanın yolları nedir?

Öksürük kesici ilaç vermeyin!
Çocuklarda en sık rastlanan şikayetlerin başında öksürük gelir. Öksürük 3-4 gün gibi kısa süreli olabildiği gibi, 1 aydan daha fazla da devam edebilir. 3-4 haftadan uzun süren öksürükler “kronik öksürük” olarak değerlendirilir. Bu durumda mutlaka ileri tetkik edilmesi gerekir. Öksürük gerçekte vücudun bir savunma mekanizması ve solunum yollarının en üstünden (burun içi bir sorundan) en altına kadar herhangi bir noktadan kaynaklanabilir.


Çocuğunuz öksürerek üst veya alt solunum yollarındaki enfeksiyon etkeni ve alerjik madde gibi yabancı cisimleri vücudundan atmaya çalışır. Bu refleks mekanizmanın baskılanması çocuklarda tehlikeli sonuçlar doğurabileceği için öksürük kesici ilaçların çocuk yaş grubunda kullanılmaması gerekir. Bu konuda tabii ki çocuğunuzun kendi doktorunun bazı durumlarda farklı önerileri olabilir. Bu yüzden doktorunuzun söylediklerine kulak verin.

“Çocuklarda öksürük tedavisi uygularken amaç öksürüğü kesmek değil, öksürüğe neden olan sorunu oradan kaldırmak.”

Yüksek ateşle seyredebilir
Öksürüğe eşlik eden bulgular arasında yüksek ateş (39 ve üzeri) zor ve sık nefes alma, morarma gibi sorunlar görülebilir. Bu durumda acil doktora başvurmak gerekir. Özellikle yemek sırasında ani başlayan öksürük zor ve sık nefes alma eşlik ediyorsa yabancı cisim yutulması düşünülür. Çok acil tanı konup tedavi edilmesi hayati önem taşır. Çok yüksek ateşle birlikte görülen öksürüklerde alt solunum yolu enfeksiyonu (zatürree) riski olduğundan, acil tanı ve tedavi gerekir.

Üç haftadan kısa süren akut öksürük nedenleri arasında kış aylarında başta üst solunum yolu enfeksiyonları gelir (Farenjit, tonsilit, otit, sinüzit, krup-larenjit gibi). Üç haftadan uzun süren kronik öksürüklerdeyse enfeksiyonlarla birlikte alerjik bronşit, astım gibi alerjik hastalıklar ön planda düşünülür.

Sigara dumanından uzak tutun!
Pasif sigara dumanına maruz kalma, özellikle hem anne hem babanın sigara içiyor olması, çocuklarda başka hiçbir sorun olmaksızın öksürüğe neden olabilir. Çocukların yanında içilmiyor olması bile çocukları bu zararlı etkilerden korumak için yeterli değil. Evdeki eşyalara (perdelere, halıya, döşemelere) sinen duman bile pasif içiciliğe neden olur.

Vücut direncini arttırın
Özellikle yuva ya da kreşe giden çocuklarda kış aylarında her ay hafif üst solunum yolu enfeksiyonları geçirilir. Öksürük kısa süreliyse, ateş ve solunum sıkıntısı eşlik etmiyorsa bu yaş grubundaki çocuklarda öksürük ilaçları kullanmaya gerek yok.

Vücut direncini artırmak, dengeli bir beslenme düzeni sağlamak gibi önlemlerle kısa süreli öksürüklerde iyileşme sağlamanız mümkün.

Tedavide izlenecek yol
Kısa süreli ve ateşsiz öksürük olan hastalara tetkik yapılması gereksiz. Yüksek ateşin eşlik ettiği öksürüklerde ve üç haftadan uzun süren kronik öksürüklerde ileri tetkik yapılır. Akciğer filmi, sinüs filmi ve kan tetkikleri ilk planda yapılması gereken tetkikler arasında.

“Ter testi” adlı tetkik özellikle akraba evliliğinin yoğun olduğu bölgelerde “Kistik fibroz” adlı hastalığın tanısı amacıyla yapılır. Alerjik kaynaklı olduğu düşünülen kronik öksürüklerdeyse alerjik deri testlerinin yapılması gerekir. Ülkemizde sık görülen bir kronik öksürük nedeni olan tüberküloz tanısı için “PPD testi” adı verilen bir test yapılır.

Öksürükten koruyan aşılar
Her doğan bebeğe rutin olarak boğmaca, menenjit ve zatürree aşısı yapılır.

Boğmaca ve menenjit aşıları “karma aşı” adı altında 2, 4, 6 ve 18 aylık her bebeğe uygulanır. Zatürree aşısı (pnömokok aşısı) son iki yıldır ülkemizde rutin olarak uygulandığı için, daha büyük yaştaki çocuklarda bu aşının unutulmaması gerekir. 2 yaşından büyük çocuklarda tek doz olarak uygulanan pnömokok aşısının koruyucu etkisi 10 yıl devam eder.

Memorial Ataşehir Tıp Merkezi
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları
Uzman Dr. Özlen Kaya Çardak