Kendi ayakları üzerinde duran iller
Türkiye'de geçen yıl 12 il kendi ayakları üzerinde durabildi. 2009 yılında da Türkiye'yi İstanbul sırtlarken, Hakkari'ye harcanan her 30 lira, ancak 1 lira olarak geri döndü.
Maliye Bakanlığı Kamu Hesapları Bülteni verilerinden yapılan hesaplamalara göre, küresel krizin Türkiye'ye yansımaları, illerin gelir gider durumlarını da olumsuz etkiledi. 2008 yılında 15 ilin kendine yettiği ülkemizde bu sayı geçen yıl 12'ye geriledi.
2009 yılında Ankara, Antalya, Bursa, Hatay, Mersin, İstanbul, İzmir, Kırklareli, Kocaeli, Muğla, Tekirdağ ve Zonguldak, devlete aldığından fazlasını verdi. 2008'de geliri giderinden fazla olan Kırıkkale, Yalova ve Karabük, geçen yıl bütçesi açık veren iller arasına katıldı.
İSTANBUL'A HARCANAN HER LİRA, 8 LİRA OLARAK GERİ DÖNDÜ
İstanbul, 2009 yılında da devlete en fazla katkı sağlayan il oldu. Geçen yıl devlet bütçesinden İstanbul'a 10 milyar 333 milyon 330 lira harcama yapıldı.
Bunun 1 milyar 818 milyon 174 lirasını kamu düzeni ve güvenlik harcamaları, 3 milyar 660 milyon 666 bin lirasını eğitim, 2 milyar 267 milyon 67 bin lirasını sağlık, 879 milyon 599 bin lirasını ekonomik işler ve hizmetler, 5 milyon 448 bin lirasını çevre koruma, 6 milyon 46 bin lirasını iskan ve toplum refahına dönük hizmetler, 312 milyon 103 bin lirasını da dinlenme, kültür ve din hizmeti harcamaları oluşturdu.
Giderlerin ekonomik sınıflandırmasına göre de, geçen yıl İstanbul'da 2 milyar 225 milyon 911 bin liralık mal ve hizmet alımında bulunuldu, kamu personeline 5 milyar 993 milyon 20 bin liralık maaş ödendi. İstanbul'a yapılan yatırımların toplamı da, 1 milyar 120 milyon 168 bin lira oldu.
2009 yılında İstanbul'dan Hazineye giren para ise 80 milyar 963 milyon 210 lira olarak belirlendi.
Devlete 1'e 8 kazandıran İstanbul, kişi başına gelirde 2. sırada, kişi başına harcamada ise sonuncu sırada yer aldı. Her İstanbullu Hazineye geçen yıl 6 bin 376,5 lira kazandırdı. Buna karşılık Hazineden yıl boyunca her İstanbullu için ortalama 813,8 lira çıktı.
TÜPRAŞ ve PETKİM'in devlete ödediği vergilerin de katkısıyla Kocaeli'de de geçen yıl 23 milyar 239 milyon 282 bin lira gelir elde edildi. Devletin Kocaeli'ye yaptığı harcama ise 2 milyar 73 milyon 809 bin lira oldu. Bu şekilde Kocaeli, Hazineye 1'e 11 kazandırırken, Kocaeli'de kişi başına gelir 15 bin 593 lira, kişi başına harcama ise 1391,5 lira şeklinde gerçekleşti.
ANKARA VE İZMİR'DE DURUM
Geçen yıl Ankara da, devlet bütçesine 28 milyar 420 milyon 449 bin lira katkıda bulundu. Ankara'daki bütçe giderleri ise 16 milyar 686 milyon 23 bin lira oldu.
Bunun da 2 milyar 283 milyon 127 bin lirası kamu düzeni ve güvenlik, 1 milyar 20 milyon 262 bin lirası sağlık, 4 milyar 940 milyon 531 bin lirası da eğitim için harcandı.
Ekonomik sınıflandırmaya göre de, başkent için kullanılan ödeneğin 5 milyar 267 milyon 851 bin lirası personel harcamalarına gitti.
Kamunun 3 milyar 916 milyon 550 bin liralık mal ve hizmet aldığı Ankara'da, yatırımlar için bütçeden çıkan para da 2 milyar 960 milyon 442 bin lira olarak hesaplandı.
2009'da bütçeye 18 milyar 617 milyon 399 bin lira katkı sağlayan İzmir'e ise 5 milyar 183 milyon 625 bin liralık harcama yapıldı.
Bu rakamlara göre, geçen yıl devlete ortalama 6 bin 247,7 lira katkıda bulunan Ankaralı için bütçeden de 3 bin 668,1 lira harcama yapıldı. İzmir'de ise kişi başına ortalama gelir 4 bin 904,5 lira, kişi başına harcama ise bin 365,6 lira düzeyinde gerçekleşti.
69 İL DEVLET DESTEĞİYLE YÜRÜYOR
Geçen yıl Adana, Aydın, Balıkesir, Çorum, Denizli, Gaziantep, Kayseri, Konya, Manisa, Samsun ve Trabzon'un da aralarında bulunduğu 69 ilde ise gelirler, giderleri karşılayamadı.
Bütçesi en fazla açık veren il de Hakkari oldu. Hakkari için geçen yıl 748 milyon 725 bin lira harcandı, bu ilin bütçeye katkısı ise 24 milyon 726 bin lirada kaldı. Tunceli'de de 44 milyon 70 bin liralık gelire karşılık, 442 milyon 643 bin liralık gider meydana geldi.
Her 1 liralık gelir için devlet, Hakkari'ye 30,3 lira harcarken, 1 liralık gelir karşılığında Tunceli'ye 10, Bingöl'e 7,5, Bitlis'e 6,9, Diyarbakır'a 4,5, Erzurum'a 4,3, Muş'a 6,3, Siirt'e 6,7, Van'a 6, Şırnak'a da 7,7 lira verildi.
AA
