Felçlilerde Fizik Tedavi

Felçlilerde Fizik Tedavi

1- Kaslarını kullanamayan kişiler için Fizik tedavinin amacı ve gerekliliğini kısaca anlatır mısınız?

Cevap: Rehabilitasyonun amacı işlevi düzeltmek, komplikasyonları azaltmak ya da önlemek, kişiyi olabildiğince en iyi potansiyelle bağımsız kılmak, uyum sağlayabileceği bir ortama kavuşturmak, toplumsallaşmayı özendirmek, motivasyonu artırmak, mesleki rehabilitasyonu başarmaktır. Standart bir rehabilitasyon izlencesi yoktur. Bu nedenle hangi egzersizin daha iyi sonuç vereceği tartışmalıdır. Bunun için hasta değerlendirilmeli ve sonra bulunduğu aşamaya göre rehabilitasyonu yapılmalıdır. Bunlara ilk dönemler ve sonraki dönemler faklıdır. Her egzersiz hastanın bilinç durumunu, uyumuna komutları izleme yeteneğine göre düzenlenmelidir.

2- Genel anlamda felçliler, kas hastaları veya bir şekilde yatalak olan (Hareket etmesinin tıbbi açıdan sakıncası olmaması koşulu ile) tüm hastalar için yapılacak fizik tedavi hareketleri aynı mantığa dayanıyor diyebilir miyiz?

Cevap: Kişiye özel programlar olsa da aynı mantığa dayanıyor, diyebiliriz.

3- Genel anlamda her felçlinin yapması gereken fizik tedavi hareketleri standart gibi görünse de her hastanın kendine özel koşulları olabileceği ve yapılması gereken hareketlerde de buna göre “özelleştirmeler yapılabileceği” ve bu doğrultuda da yapılacak hareketlere sadece ve sadece Fizik tedavi doktorunun karar vereceği doğru bir yaklaşım mıdır? Eğer böyleyse hastanın en az hangi periyotlarla bir doktora görünmesi gerekir?

Cevap: Evet, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon uzmanı karar vermelidir. Egzersizler ve yaşam kalitesini artıracak önlemleri iyice öğrendikten sonra 2 aylık kontroller yeterlidir.

4- Maddi ya da başka imkansızlıklardan dolayı fizik tedavi doktoruna gidemeyen hastalar için soruyorum; Bu hastalar kendi bünyelerinde ne tür belirtiler gözlemlerse mutlaka ama mutlaka doktora gitmek zorundadırlar?

Cevap: Solunum zorluğu, yüksek ateş, düşük tansiyon, kalp sayısının dakikada 60’ın altına düşmesi ve uzun süre kalması, idrar yapamama, gaita çıkaramama, vücutta kızaran ya da açılan yaralar, kasılmalar, eklem hareketlerinde kısıtlıklar.

5- Gerekli fizik tedavi hareketlerini yapmayanları hayatlarının ilerleyen dönemlerinde ne tür zorluklar bekliyor? İlerleyen yıllarda egzersizlerini aksatılması ya da bırakılması ile değişik uzuvlarda meydana gelen kontraktörler (tendonların kısalması,eklemlerin hareketsizliği) hakkında bilgi verir misiniz? Oluşan kontraktörün ameliyatla giderilmesi mümkün müdür?

Cevap: Özel pozisyonlar verilerek kontraktürler önlenebilir. C5 üzerindeki lezyonlarda özellikle omuzlara dikkat edilmelidir. Günde 3 kez 1 saat süreyle yana 90 derece açık pozisyonlanmalı ve eklem hareket açıklığını sağlayıcı egzersizler yapılmalıdır. Hasta hem kol hem bacaklarını kullanmıyorsa yüzükoyun yatmamalıdır. Çünkü bu pozisyon kalp atım sayısını düşürür ve tansiyonun da düşmesine neden olur. Her eklemin her gün hareket açıklığında çalışılması gerekir. Ayak bileklerine özellikle dikkat edilmelidir. Kontraktürler ameliyatla giderilse bile tekrar dikkat edilmezse meydana gelir.

6- Fizik tedavi hareketlerinin aksatılması sonucu oluşan bir diğer olumsuzluk da “eklemlerde meydana gelen kireçlenmelerdir". Bu konudan da bahseder misiniz? Nasıl meydana geldiği, korunma yolları ve tabi oluşması halinde uygulanan tedavi yöntemleri.

Cevap: Yumuşak dokuda yeni kemik dokunun oluşmasıdır. Nedeni henüz belli değildir. Radyoloji ile saptanır. Önce genellikle şişlik, lokal ısı artışı olur. Tanı erken konup eklem açıklığı hareketlerini artırmak ve ilaç kullanmak gerekir.

7- Hastalar için “Hiç bir şey yapamıyorsan .............. hareketlerini mutlaka yapmalısın” diyebileceğimiz hareketler nelerdir?

Cevap: Her hareketin kendine göre değeri vardır, ayrım yapılmaz.

8- Gereğinden fazla yapılan fizik tedavinin (ağırlık çalışmaları, volkır yardımıyla yürümek...) hastalar üzerinde zararı var mıdır? Varsa bunlar nelerdir? Kasılma bu zararlar arasında mıdır?

Cevap: Egzersiz kapasitesi herkese göre değişir. Kilo, önceki yaşantısındaki aktiviteleri, spor yapıp yapmaması önemlidir. Hastaya göre değerlendirilmelidir.

9- Kasların elektrikle uyarılma sonucu çalıştırılması konusunda fikirleriniz nedir? Bunun -varsa- sakıncaları ve yararları nedir? Her hastaya uygulanabilir mi?

Cevap:

10- Belli bölgelerdeki sürekli ağrılar için ne yapılabilir? (Örneğin fazla klavye kullanımı sonucu oluşan boyun ve omuz ağrıları) Kas gevşetici ilaçların yardımı olur mu?

Cevap: Uzun süre aynı pozisyonda durmaktan kaçınılmalı ve ara vererek egzersiz yapılmalıdır. Ağrı kesici kullanılabilir.

11- Bu tür hastalarda en çok şikayet edilen konuların belki de ilk sırasına kasılmalar geliyor. Bize kasılmanın sebeplerinden ve çözüm yollarından biraz bahseder misiniz? Omurilik felçlilerinde felcin süresinin uzamasıyla spastitelerin artması arasında bir doğru orantı kurulabilir mi?

Cevap: Kasılma yukarı motor lezyonlarından sonra hiperaktif reflekslerin ortaya çıkmasıyla ilişkili pasif hareketlere karşı artan direnç olarak tanımlanabilir. Çok sayıda nöronal mekanizma sorumlu tutulmuştur. Kasılmaları artıran sebeplerin başında eklem kontraktürleri gelmektedir. Kabızlık da artırır. İdrar yolu enfeksiyonu, bası yarası, kırıklar, çıkıklar, çok sıcak, stres, toplum ve aile çevresiyle uyumsuzluk gelir. Bunların aza indirilmesi ve gereğinde ilaç kullanımı gereklidir.

12- Kasılma sorunu yaşayan kişiler, özellikle hastalıklarının ilk dönemlerinde tedavi gördükleri hastanelerde bu sorunları karşısında doktorların “Santral etkili kas gevşetici” vermelerinden yola çıkarak ömürleri boyunca bu ilaçlardan almak zorunda kalıyorlar. Ben de kendi tecrübelerimden biliyorum –doktorum bana, ne kadar kasılma o kadar ilaç mantığıyla yaklaşmıştı- bu ilaçlar bir süre sonra vücutta etkisini azaltıyor ve zamanla daha fazla ilaç almak zorunda kalabiliyorsunuz. Hatta günde 10 taneden fazla ilaç alanlar bile olabiliyor. Bazı doktorlar “mecbur almalısın” derken bazıları “almayabilirsin” diyebiliyor. Ve bu konu biz hastalar arasında tam bir karambol halini alıyor. Bu tür ilaçların bazı yan etkileri de düşünüldüğünde kullanılıp kullanılmaması hakkında neler söyleyebilirsiniz?

Cevap: Eğer kasılmalar hastanın hareketini, uykusunu, hijyenini engelliyorsa mutlaka tedavi edilmelidir.

13- Normal koşullarda ayağa kalkamayan hastalar özel yürüme cihazlarıyla(uzun bacak yürüme cihazı) ayağa kalkabiliyorlarsa bunu -yani ayağa kalkarak yürümeye çalışmayı- ne kadar zaman aralıklarıyla ve ne kadar süreyle yapmalıdırlar? Bunun faydaları ve varsa zararları konusunda bilgi verir misiniz?

Cevap: Yaşam içindeki performansına göre karar vermelidir. Hasta ortezlendikten sonra yaş, kasılmalar, üst exremite kas gücü ve hastanın motivasyonu göz önüne alınmalıdır.

14- Son olarak ülkemizde uygulanan “Fizik tedavi ve rehabilitasyon” teknikleri ve cihazlarıyla, yurt dışında uygulanan teknikler ve cihazlar arasında bir mukayese yapabilir misiniz? Bu konuda en gelişmiş hizmeti veren ülkeler hangileridir? Yaklaşık tedavi süresi ve maliyeti konusunda bir fikir yürütebilir misiniz? Bu bağlamda yurt dışı tedavi düşünülebilir mi?

Cevap: Teknik ve ekip olarak yeterli uzmanımız var, fakat hastalarımızın sosyal güvencesi ve maddi olanakları ile yatak sayısı yetersiz diyebiliriz. İngiltere, Almanya ve Amerika da rehabilitasyon klinikleri iyi durumda.

Kaynak:

Acıbadem Hastanesi Bakırköy
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı
Dr. İnci Şenses


.ALINTIDIR.