Halk Edebiyatı’nda Nazım Biçimleri (Varsağı)

Varsağı…
(Nazım Biçimleri)


Özel bir ezgiyle söylenen koşmaya denir. Önce Güney Anadolu’da yaşayan Varsak Türkleri tarafından söylendiği için bu adla anılır. Semâiye benzer. Hece ölçüsünün en çok sekizli kalıbıyla yazılır. 4+4 duraklı veya duraksız olur. Kafiye şeması şöyledir: Xaxa bbba ccca.



Semâiden ezgi yönüyle ayrılır. Varsağı yiğitçe bir havayla okunur. Çokluk içinde “bre”, “hey”, “hey gidi”, gibi ünlemler yer alır. Bu ünlemlerin bulunmadığı varsağılar ezgisiyle fark edilir. Güney Anadolu’da Maraş’tan Mersin’e kadar uzayan bölgede yaşayan Varsak Türkleri, Selçuklular zamanında Anadolu’ya yerleşmişlerdi. Varsağı, Varsak Türkleri’nin kendilerine özgü bir ezgiyle söyledikleri türkü biçimidir.



Halk edebiyatında en çok varsağı söyleyen aşık, Karacaoğlan’dır.




Özellikleri:

1. Güney Anadolu’da yaşayan Varsak Türkmenlerine ait halk şairleri tarafından söylenen şiirlerdir.
2. Özel bir bestesi vardır.
3. 8’li hece ölçüsü ile söylenir.
4. Varsağıda hayattan ve talihten şikayet gibi konular da işlenir.
5. Şiirin sonuna doğru mahlas kullanılır.
6. Yaygın olmayan bir nazım şeklidir.
7. En güzel örneklerini Karacaoğlan vermiştir.

Not: Semai ile benzerlik gösterir. Varsağının semaiden farkı, ezgisi ve “Bre, hey” gibi ünlemler kullanılarak erkekçe, yiğitçe bir söyleyişe sahip olmasıdır.

Bre ağ(a)lar bre beyler
Ölmeden bir dem sürelim
Gözümüze kara toprak
Dolmadan bir dem sürelim

Karacaoğlan


.ALINTIDIR.