Yemek yemiyor, karanlıktan korkuyorsa depresyona dikkat!
Küçücük çocukta depresyon mu olur' demeyin... Özellikle okuldaki başarısından memnun olmayanlar risk altında. Sık sık karnı ya da başı ağrıyan, iştahı kesilen, yalnızlık ya da karanlık korkusu yaşayan çocuklar, uzmana götürülmeli. Tutarlı olmayan anne baba davranışları çocuğu zaman içinde depresyona sokabiliyor. Uzmanlar, ailenin çocukla yakın ilişki kurmasını önerirken, birlikte geçirilen zamanın süresinden çok niteliğinin önemli olduğunu belirtiyorlar
Uzmanlar, çocukların normalden farklı davranışlar sergilemeleri durumunda dikkate alınmaları gerektiği konusunda aileleri uyarıyorlar. Çünkü bedensel şikâyetler, korkuların artması, saldırgan davranışlar gibi belirtilerle kendini gösteren çocukluk çağı depresyonu, ailelerin bu şikâyetleri şımarıklık olarak algılaması sonucu ciddi boyutlara ulaşabiliyor. Psikolog Ferahim Yeşilyurt, konuyla ilgili sorularımızı yanıtladı...
* Çocuğun depresyona mı girdiğini yoksa şımarıklık mı yaptığını nasıl anlayabiliriz?
Çocuklarda depresyon daha çok bedensel şikâyetler şeklinde kendini gösterir. Geçmeyen baş ağrıları, karın ağrıları ya da buna benzer ağrı şikâyetleri çocuk tarafından sık sık dile getirilebilir. Bazen aileler nedeni bulunamayan bu ağrıların şımarıklık nedeniyle ortaya atıldığını düşünebilirler, ama aslında çocuk sorunları nedeniyle bu ağrıları duyar. Depresyondaki çocukta iştah problemi, saldırgan davranışlar ya da ayrılık kaygısı görülebilir. Özellikle çalışan annelerin çocuklarında ayrılık kaygısı sık görülür. Çocuk annesi gideceği zaman çok yoğun ve ciddi tepkilerde bulunabilir. Çocukluk çağına ilişkin fobilerdeki (korku) artış da depresyon belirtisi olabilir. Yoğun karanlık ya da yalnızlık korkuları gibi...
* Çocuklar neden depresyona girer?
Depresyonda ailesel yatkınlık önemlidir. Anne babasında depresyon olan çocuk daha kolay depresyona girer. Bir kayıp duygusu yaşamış olmak önemlidir. Ölüm olayları çocukları büyük ölçüde etkiler. Bunun dışında, anne baba davranışları önemli bir nedendir. Tutarlı olmayan anne baba davranışlarının olması, ödül ve ceza dengelerinin iyi kurulamaması çocukların depresyona girmesi için basit ama sorun yaratacak nedenlerdir.
* Çocuğun depresyonu farklı mıdır?
Çocukların depresyonu farklıdır. Ergenlerde ve yetişkinlerde daha çok hayattan zevk alamama şeklinde depresyon belirtileri görülür. Buna gelecekle ilgili yoğun umutsuzluk düşünceleri eşlik eder, ciddi uyku bozuklukları başlar. Çocuklarda ise uyku şikâyetleri yoğun olarak görülmez. Çocuklarda depresyon belirtileri psikosomatiktir, yani bedensel ağrılar şeklinde ifade edilir.
* Depresyona giren çocuğun okul başarısı doğrudan etkilenir mi?
Kesinlikle etkilenir. Okul başarısı önemli ölçüde düşer. Bazen çok kolay destek alınarak atlatılabilecek depresyonlar, destek alınmadığında çocuğun okulda başarısız ilan edilmesine, uyumsuz görülerek okulda dışlanmasına neden olabilir.
* Hep boşanmış ailelerin çocuklarında mı sorun olur?
Hayır, sağlıklı ailenin bazı kriterleri vardır. Bunlar işbirliği, görev paylaşımı, duygusal paylaşım, açık iletişim gibi faktörlerdir. Önemli olan, çocukla çok fazla vakit geçirmek değil, o vakti nitelikli olarak geçirebilmektir. Aile içinde sağlıklı ilişkilerin olmadığı bir yapıda, sürekli tartışma ve kavgaların olduğu bir ortamda çocuğun bulunması ona daha çok zarar verebilir. Geçimsiz ailelerin çocuklarında, boşanmış ailelerin çocuklarına göre daha fazla depresyona rastlıyoruz. Boşanmış aileler günümüzde giderek artıyor. İyi evlilikler gibi, iyi boşanmaların da olması mümkün. Boşanma sürecinin yıpratılmadan götürülmesi, çocuğun boşanma sürecini olumlu etkiliyor. 10'a yakın okul birincisi öğrenci tanıyorum boşanmış aileden gelen.
* Anne babalar çocuğa arkadaş gibi mi davranmalı, ebeveyn sınırı ne zaman çizmeli?
Biz öncelikle anne babaların ebeveyn rolünü oynamalarını istiyoruz. Sonra arkadaş olmalılar. Çünkü çocuğun yeterince arkadaşı olabilir, öncelikle ebeveyne ihtiyacı var. Ebeveyn olmak da onlarla iletişim kurmamak ya da sert tepki vermek anlamına gelmiyor Yine bazı kurallar koyabilirler. Ama bu sınırların aşılması halinde de tepkilerini dile getirmeliler.
* Ceza ve ödüllendirme sistemi aile tarafından nasıl olmalı?
Ödül ve ceza kavramlarını çok iyi kullanmak gerekli. Bu konuda tutarlı olmak önemlidir. Anne ve babanın ortak bir disiplin sistemine sahip olmalarını öneriyoruz. Annenin 'hayır' dediği bir şeye babanın da 'hayır' diyebilmesi çok önemli. Bu kurallar zaman içinde çocuk tarafından içselleştirilerek yetişkin hayatına daha iyi hazırlanmasına yardımcı olur. Ancak babanın 'hayır' dediği bir şeye anne 'evet' derse, çocuk bu çelişki içinde bocalayabilir. Hangisinin doğru olduğunu kestirmekte güçlük çekebilir. Ödül ve cezayla ilgili birkaç noktaya dikkat edilmesini öneriyorum. Ceza verildiğinde çocuğa bu cezanın nedeninin açıklanması gerekir. Örneğin, bir çocuk herhangi bir hata yaptığında annenin bir hafta süreyle bilgisayarını kaldırması çocuk için anlamsız olabilir. Bunun yerine "Şu davranışından dolayı bilgisayarınla oynamamanı doğru bulduk" açıklaması daha uygundur. Eğer bir hak mahrumiyetine gidilecekse, bunun süresinin belirtilmesinde fayda vardır. Ceza alan çocuk, neyi değiştirirse o bilgisayarı geri kazanabileceğini öğrenmelidir. Çocuk, kendisinden beklenen doğru rolü kafasında çizebilmelidir. !!!
alıntı
