okul fobisinin nedenleri

Her yıl yeniden başlayan, eğitim ve öğretim yılının başında daha önceden okula giden çocuklarımız; öğretmen, ar*kadaş ve okullarına tekrar kavuşmanın sevincini yaşıyor*lar...
Diğer yandan çocuklarını ilk defa okula gönderecek ebe*veynlerde de tatlı bir heyecan ve telaş yaşanır. Ev ortamın*dan ayrılıp değişik bir dünyanın kapısını aralayacak olan çocuklarımız ise kişiliklerine, beklentilerine göre değişik tepkiler gösterirler...
Her yüz çocuktan yaklaşık 4‑5 tanesi bu tepkisini okul korkusuyla ortaya koyar. Okula gitmek istemez, zorlanınca büyük tepkiler gösterir. Bu durum okula gidişin ilk günle*rinde ortaya çıkabildiği gibi herhangi bir zamanda da or*taya çıkabilir.
Okul Fobisinin Ön Belirtileri:
Baş ağrıları,
Karın ağrıları, bulantı-kusma hissi,
İştahsızlık, keyifsizlik,
Uyku düzeninde bozukluklar,
Okul sorumluluklarının yerine getirilmesinde aksamalar.
Yukarıdaki belirtiler özellikle sabahları ve okul saatle*rinde ortaya çıkar ve yoğunlaşır. Bu tabloyu iyi değerlendi*remeyen anne-baba ve öğretmenler, hatalı tutumlarıyla ço*cuğun korkusunu pekiştirebilirler.
... Ve bir gün çocuk okula gitmeyi reddeder. Zorlanınca ağlayıp sızlar. Bedensel yakınmaları şiddetlenir. Niçin gitmek istemediği sorulunca değişik cevaplar alınır. Kimi çocuk baş ağrısı, mide bulantısını gerekçe gösterir; kimisi arkadaşlarının veya öğretmeninin kendisine kötü davrandı*ğını söyler; bazı çocuklar ise neden korktuklarını anlatamaz ve tanımlayamazlar. Anne-babaları haklı olarak bir endişe sarar; acaba çocuklarına ne olmuştur?
Okul Korkusu Kimlerde Ortaya Çıkmaktadır?
Ana okuluna giden çocuklarda,
İlkokula giden çocuklarda, (ki en fazla bunlarda görülür.)
Daha az oranda orta ve lise öğrencilerinde görülür.
Bu Çocukların Ortak Özellikleri şunlardır:
Ebeveynlerince aşırı bir şekilde korunup kollanmışlar*dır.
Attıkları her adımda anne-babanın onayını beklerler.
Uslu, uyumlu ve anneye aşırı bağımlılıkları vardır. An*nelerinden hiç ayrılmak istemezler; sanki onlara yapışık gibidirler. Anneden ayrılma korkusu yaşarlar.
Her istedikleri anında karşılanmış ve anında tatmin is*teyen, bu olmayınca “hileye” başvurabilen yapıdadırlar.
Okul Korkusu Ne Zaman Ortaya Çıkar?
Yukarıdaki kişilik özelliklerini taşıyan çocuklarda aile*de, çevrede meydana gelen bir yaşam olayıyla okul korkusu kendisini gösterir. Örneğin;
Yeni bir kardeşin doğumu ve kıskançlık olayı,
Ailenin ev değiştirmesi, göç etmesi, çevre değişikliği,
Çocuğun ebeveynlerden birini veya başka bir yakınını kaybetmesi, aileden birinin hastahaneye yatması,
Anne-babanın uzun süren geçimsizlikleri,
Okulda öğretmen ya da arkadaşlarınca küçük düşürülme, korkutulma,
Ailede sosyo-ekonomik kriz halleri gibi nedenlerle ço*cuklarda okul korkusu gelişebilir.
Okul fobisi olan çocuklar ve aileleri üzerinde yapılan bir*çok araştırmada şu sonuçlar görülmüştür:
Anne-baba çocukla ilişkilerinde aşırı verici, koruyucu kollayıcı bir tutum takınmaktadır. Çocuğun yapabileceği her şeyi onlar yapmaktadır. Böylelikle çocuk pasif ve bağımlı kişilikte yetişmektedir.
Anne-baba gergin, sıkıntılı doğadadırlar. Çocukları için “başlarına bir olumsuzluk, felaket gelirse” endişesini taşır*lar.
Ebeveynlerin korku ve endişesi aynen çocuğa yansıtılır. “Acaba yolda bir trafik kazası geçirir mi? Arkadaşlarınca dövülür mü?”
Çocuklardaki özgüven eksikliği nedeniyle çocuk anne-ba*badan ayrı kaldığında başına bir şey geleceği korkusunu ya*şamaktadır.
Çocuk aynı korkuyu anne-baba için de taşır. Onlardan ayrı kaldığında onların da başına bir şey gelecek diye korkmak*tadır. Veya çocuk, ebeveynlerinin kendisini terk edecekle*rini düşünmektedir.
Bazı ailelerde babanın anneye yeterli ilgi ve anlayışı gös*termediği; annenin de bu nedenle çocuğuna aşırı bağlandığı dikkat çekmiştir.
Okul Fobisi Karşısında Ne Yapmalı?
Birinci olarak çocuğu anlayışla karşılamalı; kızmak, öf*kelenmek, dayak atmak sorunu ağırlaştırabilir. Çocuğu ko*lundan tutup zorla okula götürmek çözüm değildir. Suçlama*dan, ona değer vererek, onu dinleyerek soruna neden olan faktörleri bulmak, çözüm için ilk adım olmalıdır. Çocuğa bu korkunun birçok çocukta görülebildiği ve tedavisinin mümkün olduğu anlatılmalı, ona güven verilmelidir.
Okul ve öğretmeniyle işbirliği sağlanmalıdır.
Bir psikiyatriste, psikoloğa danışıp yardım istenmelidir.
Olumsuz aile tutumlarının değiştirilip yerine olması gere*ken davranışlar konmalıdır.
Çocuğun güven duyduğu insanla okula gitmesi teşvik edil*melidir. ilk günlerde okulun bahçesine, sonra okul içine, daha sonra sınıfa götürülmeli. Böylelikle adım adım çocuğu tekrar okulla buluşturmak, korkusunu yok etmesine yardımcı olacaktır.
Sonuç olarak iyi bir okul, psikiyatrist-psikolog, aile ve ço*cuk işbirliği sağlanırsa sorun kısa sürede çözülür.