bebek ve çocuklarda şişmanlık

bebeklik ve çocukluk çağı şişmanlığından korunmak için, yaşam boyu sürecek sağlığın temelinin atıldığı hamilelik döneminden itibaren yeterli ve dengeli beslenmek gerekmektedir.

bebeklik ve çocukluk çağı şişmanlığının %90’ının, fazla enerji alımı ile oluştuğu ve şişman yetişkinliklerin %30’unun bebeklilik ve çocuklukta da şişman olduğu bilinmektedir.

bebeklik ve çocukluk çağında şişmanlığın engellemesi için neler yapılabilir?

anne karnından okul çağına kadar, çocuğun ihtiyaçları ve beslenme biçimi, büyüme ile birlikte değişir. bu değişik dönemlere göre de şişmanlığın engellemesi için değişik beslenme tavsiyeleri verilebilir.

1. doğum öncesi dönemde
- gebeliğin başlangıcından başlayarak annenin yanlış beslenme alışkanlıkları düzeltilmeli, hamilelik için lazım besin unsurlarını içeren, dengeli bir rejim tüketmesi temin edilmelidir.
- gebelikte annenin fazla ağırlık alması önlenmeli, ağırlık alımı izlenmelidir. annelerin hamilelik süresince 9-14 kg ağırlık artışı normaldir.
- şayet anne gebeliğin başında şişman ise fazla ağırlık artışına gerek yoktur.
- gebeliğin son üç ayında anne şişman ise, enerji kısıtlanmamalıdır. bu uygulama anne karnındaki bebeğin büyümesini negatif etkileyecektir.
- anne şeker hastası ise, kan şekerinin kontrolü şişman bebek doğumunu önlemek için lazımdır.

2. bebeklik döneminde (0-1 yaş)
bu dönemde bebek için, yaşına ideal alması gereken enerji ve besin unsurlarını sağlayacak en uygun besin “anne sütü”dür. bebeğin yaşına ideal ağırlık kazanması, yeterli büyüme ve gelişmesinin sağlaması için ilk altı ay yalnız olarak, altıncı aydan sonra da ideal ek besinlerle beraber iki yaşına kadar emzirmeye devam edilmesi lazımdır.

- yeterli anne sütü alan bebeklerin bebeklik ve çocukluk döneminde ve yaşamının daha sonraki döneminde “şişman” olma riski azdır.
- altıncı aydan sonra azar azar ayına ideal ek besinlere başlanmalıdır.
- ilk ek besin tatlı olmamalıdır. bu bebeğin devamlı tatlı ve şekerli besinlere istek duymasına, bu nedenle gereğinden fazla enerji almasına sebep olabilir.
- ek besin olarak unlu-şekerli (muhallebi, nişastalı mamalar, vb.) yiyecekler verilmemelidir.
- muhallebi yerine yoğurt, bisküvi-süt karışımı yerine ekmek-süt karşımı seçilmelidir.
- süte; şeker, bal, vb. katılması fazla enerji alımı ile şişmanlığa neden olacağından eklenmemelidir.
- daha fazla yemesi için bebek zorlanmamalıdır.
- bebek ek besinler ile beslenirken kaşık ve bardak kullanmalıdır. biberon kullanımı anne sütü alımını negatif etkilediği gibi fazla besin alımına sebep olabilir.
- bebeğin yediği besinlerin miktarı, tıpkı aydaki başka bebeklerle kıyaslanmamalıdır.
- bebeğin büyüme ve gelişmesi izlenmelidir. bebeğin beslenmesinde yapılacak farklılıklar için bu takibi yapmak lazımdır.

3. okul öncesi dönemde
çocuğun yaşına ve olması gereken ağırlığa ideal dengeli bir diyetle beslenmesi temin edilmeli, yanlış beslenme alışkanlıkları düzeltilmesi gerekmektedir.

- bu yaş grubu çocuklar için “düşük enerjili diyetler” in kullanımı sakıncalıdır.
- ailenin diğer üyeleri doğru beslenme alışkanlıkları ile çocuğa örnek olmalıdır.
- çocuğun yediği besin miktarı başka çocuklarla karşılaştırılmamalıdır.
- her öğünde dört besin grubundan yiyecek bulundurulmalıdır.

besin grupları:
a. süt ve ürünleri
b. et, tavuk, balık, yumurta, kuru baklagil, fındık, vb.
c. taze sebze ve meyve
d. tahıllar (ekmek, pirinç, bulgur, bisküvi vb.)

- çocuk oyunla, pazarlıkla, masallarla beslenmemelidir.
- bütün aile bireylerinin bir arada sofrada oturarak beslenmesi alışkanlık durumuna getirilmelidir.
- televizyon reklamlarından etkilenerek, enerji yoğunluğu yüksek, şeker ve yağ içeriği fazla olan hazır besinler (çikolata, şeker, cips, vb.) verilmemelidir.
- bu tür besinler yerine; ara öğünlerde hem çocuğun iştahını kesmeyecek, hem de sağlıklı beslenmesi için lazım olan meyve, taze meyve suyu, ayran ya da süt gibi besinler seçilmelidir.
- yaşamın ileri dönemlerindeki beslenme alışkanlığının bu dönemde yerleştiği unutulmamalıdır.
- oyun oynarken, televizyon izlerken beslemek çocuğun farkında olmadan fazla besin tüketmesine sebep olabilir.
- yemek öncesi, gelişigüzel besin tüketimi çocuğun öğünlerde yemek yemesini önler.

4. okul döneminde

çocuk hafif şişman ise;
- büyüme ve gelişme sürdüğü için, düşük enerjili zayıflama rejimleri mutlaka uygulanmamalıdır.
- yanlış beslenme alışkanlıklarının düzeltilmesi ve fiziksel etkinliğin artırılması lazımdır.
- çocukların öğün atlaması önlenmeli ve her öğünde dört besin grubundan da yiyecek bulunmalıdır.
- çocuğun yaşına ideal besin gruplarından tüketmesi temin edilmelidir.

çocuk ileri derecede şişman ise;
- yeterli, dengeli yaşına ideal rejim uygulanmalıdır.
- yanlış beslenme alışkanlıkları düzeltilmeli, - büyüme ve gelişme izlenmeli,
- fiziksel etkinlik arttırılmalı.

ALINTI