çocuk hastalıkları Allerik Astım
Allerik Astım
Astim nedir?
Astim, hava yollarinin çesitli uyaranlara artmis yanitinin söz konusu oldugu, tekrarlayici, kendiliginden veya tedavi ile tamamen veya kismen geri dönüsümlü öksürük, hirilti, nefes darligi gibi belirtilerinin yer aldigi bir hastaliktir.
Neden olur?
Çocukluk çaginda % 90 oraninda allerjik kökenli oldugu bilinmektedir. Yil boyu maruz kalinan ev içi allerjenlerin bronslarda yarattigi allerjik iltihabi durum, soguk hava, egzersiz, viral solunum yolu enfeksiyonlari, kimyasal buharlar, hava kirliligi ve sigara dumani gibi nonspesifik uyaranlarla temas sonucu astim belirtilerinin ortaya çikmasina neden olur. Bunun yaninda spesifik olarak allerjinin söz konusu oldugu ev disi allerjenlerle temas sonucu genellikle mevsimsel olarak ayni tablo gözlenmektedir.
Nasil seyreder?
Astim tanisi alan çocuklarin çogunun hayatin ilk 2 yilinda belirti verdigi saptanir. Ilk yillarda öksürük ve hiriltinin ana uyarani viral solunum yolu enfeksiyonlaridir. Bu yaslarda akcigerlerin gelisiminin henüz tamamlanmamis olmasi, küçük hava yolu çaplarinin dar, kikirdak dokunun az olmasi, tekrarlayici brons daralmasina katkida bulunur. Dört bes yaslarinda akcigerlerin gelisiminin tamamlanmasi ile erken yaslarda astim belirtileri gösteren birçok çocukta klinik olarak düzelme gözlenmektedir. Düzelmeyen bir grup hasta ve daha geç astim tanisi almis çocuklarin bir kismi da ergenlik çaginda klinik bir iyilik dönemine girerler. Genel olarak çocukluk çaginda astim tanisi almis hastalarin yaklasik %50-60'i ergenlik döneminde iyilesirler. Iyilesen olgularin bir bölümü orta yas döneminde tekrar hastalik belirtileri göstermeye baslayabilmektedirler.
Nasil teshis edilir?
Astim tanisi koymada en degerli tani araci öyküdür. Öksürük, hirilti ve / veya nefes darligi belirtilerinin gece kötülesmesi siddetle astimi düsündürür. Yattiktan sonra veya sabaha karsi yaklasik 30 dakika süreyle devam eden ve brons genisletici ilaçlara olumlu yanit veren öksürük aksi ispat edilene kadar astim kabul edilmelidir.
Akciger fonksiyonlari nasil degerlendirilir?
Astimda akciger fonksiyonlarinin ölçülmesi gerek tani gerekse tedaviye yanitin degerlendirilmesi açisindan büyük önem tasir. Spirometre ile ölçülen solunum fonksiyonlarinda zorlu nefes verme sirasinda yapilan ölçümlerin saglikli bireylerle yapilan karsilastirilmasi ve tedavi ile bu degerlerin göstermekte oldugu düzelme degerlendirilmektedir.
Allerji nasil belirlenir?
Astima neden olmasi olasi allerjinin hangi maddeye karsi gelistiginin saptanmasinda allerji deri testleri kullanilir. Ön kol ön yüzüne veya sirta delme metodu ile uygulanan deri testinde ciltteki kizarma ve kabarmanin siddetine göre degerlendirme yapilip, hastanin neye allerjisi oldugu saptanmaktadir.
Allerji deri testi uygulamasinin mümkün olmadigi, 3 yas alti çocuklar, yaygin allerjik egzamasi olan hastalar, antihistaminik içeren ilaç kullanmakta olanlar, ciltte dermografismus adi verilen cilde bastirma sonucu kabarma reaksiyonu verenlerde, kanda spesifik immünoglobulin E düzeyi saptanmasi yöntemiyle allerjen tespiti yapilabilir.
Astim nasil tedavi edilir?
Tüm allerjik hastaliklarda oldugu gibi astimda da birinci basamak tedavi allerji gelistirilmis olan maddeden uzak durmaktir. Uygun öneriler dogrultusunda alinacak çevre önlemleri ile hastalik belirtilerinin ve bronslardaki asiri duyarliligin belirgin derecede azalmasi mümkündür.
Çevre önlemlerinin yeterli olmadigi, ilaç tedavisinin uygun görüldügü hastalarda havayolu ile akcigerlere çekilip bronslari tedavi eden sprey ilaçlar kullanilmaktadir. Bunlar sadece bronslari gevsetici özellige sahip rahatlaticilar ve allerjik iltihabin yarattigi asiri brons duyarliligini azaltmak yoluyla tedavi edici özellige sahip olanlar olarak ikiye ayrilabilir. Son yillarda bu amaca yönelik kana karisma orani en aza indirilmis, kortizonlu ilaçlara özgü yan etkileri agizdan alinanlara kiyasla çok çok az olan yeni jenerasyon kortizon bazli sprey ilaçlar gelistirilmistir. Allerjinin bronslarda yapabilecegi kalici hasari önlemede tek seçenek olarak sunulan bu ilaçlarla astim belirtileri en aza indirilmektedir.
