Pusula İle Nasıl Yön Bulunur?

Pusula, bir eksen etrafında serbestçe dönecek biçimde yerleştirilmiş küçük bir mıknatıs çubuğudur. Bu çubuk her zaman Dünya’nın manyetik alanı etkisinde kalarak kuzey-güney doğrultusunu aldığı için yönlerin bulunmasında işe yarar. Yalnız, mıknatıs çubuğun gösterdiği kuzey, manyetik kuzeydir. Bu gerçek veya coğrafi kuzeyden birkaç derece farklıdır, işte gerçek kuzey ile pusulanın gösterdiği manyetik kuzey arasındaki bu küçük farka manyetik sapma denir. Bundan dolayı pusula ile yön bulurken manyetik sapmayı hesaba katmak gerekir.

Pusula genellikle gemilerde, uçaklarda, hatta kara yolculuğunda yön bulmak için kullanılır.

pusulaBelirli bir noktada pusula ile yönleri bulmak: Bunu sağlamak için pusula yatay biçimde düzgün bir yere konur ve iğnesi hareketsiz kalıncaya kadar beklenir. İğnenin mavi ucu kuzeyi gösterir. Bu durumda önümüzü kuzeye çevirirsek arkamız güney, sağımız doğu, solumuz da batı olur. İşte’ böylece pusula yardımıyla bulunduğumuz noktada yönleri kesinlikle öğrenmiş oluruz.

Haritaları yönüne koymak: Haritaları yönüne koymaktaki amaç, yer yüzeyi üzerinde hareketlerde hareket yönüne esas teşkil edecek doğrultuları bulmaktır. Hartalar ancak pusula aracılığıyla yönüne konulabilir. Özellikle askeri paftalarda manyetik kuzeyi gösteren bir doğru bulunur. Böyle bir pafta düz bir yere yayılır. Üzerine pusula konur. Paftanın manyetik kuzeyi gösteren doğrusu, pusulanın iğnesiyle paralel duruma gelinceye kadar çevrilir. Böylece pafta, bulunulan yere göre düzgün bir biçimde yerleştirilmiş yani pafta yönüne konmuş olur.

Açık denizlerde yön bulma: Denize açılan bir gemide kaptanın yolunu bulabilmesi için sürekli olarak çeşitli bilgiler edinmesi gerekir. Bu bilgiler arasında yön, en önemlilerinden biridir. Bu da pusulayla bulunur.

Bir gemi limandan çıkıp denize açılınca gidilecek limana göre belirli bir rota tutulur. Rota, geminin ayrıldığı limanla gitmek istediği liman arasındaki yola denir. Gemi limandan ayrılırken kaptan önce rotasını çi zer. Kaptanın derece ve dakika cinsinden verdiği rota üzerine dümen kullanan denizci, önündeki pusulaya bakarak geminin başını istenilen yönde tutmaya çalışır. Kaptan da yol boyunca saatte bir geminin hızına göre aldığı yolu hesaplayıp rotasının üzerine işaretler. Çok zaman rüzgâr ve akıntıların etkisiyle gemi yolundan ayrılmış olur.

Bu gibi durumlarda kaptan, gemiyi pusula yardımıyla yeniden rotasına sokar.

Okyanuslar üzerinde yapılacak yolculuklarda sapmalara dikkat etmek ve rotayı ona göre vermek gerekir. Çünkü yeryüzünün her bölümünde çeşitli etkilerle sapmalar değişir.

Pusula, bunlardan ayrı olarak havacılıkta da kullanılır. Ama uçaklarda ve modern gemilerde kullanılan pusulalar bütünüyle ayrı yapılıştadır.