Nebula Nedir?

Nebula Nedir?

Nebula kavramı, uzay bilimi ile alakalı bir kavram olmakla birlikte, nebulalar dünyadan çıplak gözle görünme özelliğine sahiptir. Tanım itibariyle bakıldığında en yalın anlamıyla nebulalar, uzaydaki gaz bulutlarıdır.

Uzayın derinliklerinde oluşan nebulaların gözle görülebilmesinin nedeni ise, bu gaz bulutlarına yıldızların ışık yaymalarıdır. Böylece bu gaz bulutları yani nebulalar, uzayda bulutsu bir görünüm oluştururlar. Nebulalar, görünüm itibariyle adeta bir renk cümbüşünü andırmakla birlikte, karanlık bölgelerde oluşan gaz bulutlarının da renk cümbüşünü andırabilmeleri için ışığa gereksinim duyarlar.

Evrende görülebilir olan en görkemli renk cümbüşünü ifade eden nebulaların yapısı incelendiğinde, oldukça yoğun toz ve gaz bulutlarından oluştuğu görülür. Sadece insanların yaydıkları ışık sayesinde dünyadan görülebilen nebulalar, aslında önceki yaşamlarında yıldızdır. Evrendeki bir yıldız ömrünü tamamladıktan sonra, adeta renklerin birbiriyle dans ettiği gaz bulutları oluşmaktadır.


Geçmişten bugüne gelindiğinde insanlığın gelişimi açısından bilim dallarıyla ilgilenilmiş ve hep yeni bir şeyler bulunmaya çalışılmıştır. Bulunan buluşların çoğu ise merak üzerine gelişmiştir. Gökyüzü de, insanoğlunun hep merak ettiği ve sürekli gözlemlemeye çalıştığı bir olgudur. Özellikle günümüz teknoloji dünyasında astronomi bilimiyle ilgili çok büyük gelişmeler yaşanmış fakat hala bazı merak edilen sorulara cevap bulamamıştır. Bu sorulardan birisi ise, nötron yıldızlarıdır. Astronomi bilimiyle ilgilenen bilim insanlarının hakkında çok da bir şey bilemedikleri nötron yıldızları, nebula oluşumunun öncesinde ortaya çıkar.

Evrende yer alan her yıldızın bir ömrü vardır. Yaşını tamamlayarak ömrünün sonuna gelen yıldız, genişler ve ya karadeliğe ya da nötron yıldızına dönüşür. Bu nötron yıldızları, aynı zamanda beyaz cüce olarak da adlandırılmakta ve bu beyaz cüceler daha da fazla genişleyerek kırmızı süper dev haline gelmektedirler. Kırmızı süper dev haline gelmiş bir yıldızın içindeki sıcaklık tam olarak belirlenememiş olmakla birlikte bu sıcaklığın 100 milyon derece olduğu tahmin edilmektedir. Akıl sınırlarını bir hayli zorlaya bu sıcaklım derecesine bağlı olarak yıldızın çekirdeğinden evrene oldukça büyük oranda gaz salınımı yapılır. Bu gazlar nebulalardır.


Ömrünü tamamladıktan sonra kırmızı süper dev haline gelmiş olan yıldızlardan çok büyük oranda ve inanılmaz hızlı bir derecede gaz çıkışı meydana gelir. Bu nedenle nebulaların içerisinde yer alan toz ve gaz bulutlar oldukça yoğun bir orandadır. Kırmızı süper devden gaz çıkışı meydana geldikten sonra çıkan dağınık gazlar birbirlerinde daha da yaklaşırlar. Bu yakınlaşma ise nebulaların yoğunluk derecesini artıran bir etkendir.

Nebulalarda bulunan gazların sıcaklık değeri yaklaşık olarak 15 bin derecedir. Nebulalardaki gazlar, füzyon reaksiyonu başlatırlar ve bu sayede hidrojen ile birleşmeye başlarlar. Nebulada gerçekleşmekte olan bu füzyon reaksiyonu işlemi, aynı zamanda burada yeni bir yıldızın oluşacağının habercisi niteliğindedir.

Nebulaların içerisinde yer alan yoğun yapıdaki gazlar, füzyon reaksiyonu sonucunda hidrojen ile birleşirler ve böylece burada minik yıldızlar meydana gelir. Daha sonra meydana gelecek aşamalarda ise oluşan bu minik yıldızlar genişlerler ve anakol yıldızları adı verilen yıldızlara dönüşürler. Oluşan bu anakol yıldızlarında gaz püskürmesi olayı gözlemlenir. Ömrünü tamamlamış olan bir yıldız kahverengi veya beyaz cüceye dönüşür ve ortaya karbon ve de demir yığını kalır.

Yazar: Erdoğan Gül