İYİ ANNE BABA ÇOCUĞUNA KURAL KOYAR...VE BUNLARI UYGULAR
Çocuğunuzun mutluluğunu istiyorsanız, bazı isteklerine hayır demeyi bilmeli ve uyması gereken kuralları öğretmelisiniz!
Çocuğa sıcak, güvenli bir yuva ortamı sunmak; paylaşmak, başkalarına saygı göstermek gibi yaşamın çeşitli kurallarını öğretmek ve sağlıklı bir özgüven geliştirmesi için yardımcı olmak anne-babaların en önemli sorumlulukları arasında yer alır. Çocuğa çeşitli kuralların öğretilmesinde ise, doğru şeyleri yapmaya teşvik etmek kadar, bazı şeyleri yapmasına engel olmak da önem taşır.
KURAL KOYMANIZ NEDEN ÖNEMLİ?
Kurallar günlük yaşamın önemli bir parçasıdır. Kurallar bir arada yaşayabilmemizi sağlar. Çocuklar nasıl davranmaları gerektiğini öğrenmezlerse, hem yetişkinlerle hem de diğer çocuklarla etkileşim sürdürmeyi başaramazlar. Bu da çocuğun okulda öğrenmesini zorlaştırabilir, çeşitli uygunsuz davranışlarda bulunmasına, sosyal ortamlarda dışlanmasına neden olabilir ve büyük olasılıkla da çocuğun mutsuz ve gergin olmasına yol açar.
NE YAPMANIZ GEREKİR?
Çocukların kendilerini güvende hissetmeleri, sevildiklerini ve kendilerine değer verildiğini anlamaları önemlidir. Ayrıca iyi davrandıklarında bunun fark edilmesi ve takdir edilmesi de çok önemlidir. Kural ve sınırlar çocukların kendilerini güvende hissetmelerini sağlar ve anne-babanın çocuğun güvenliğini koruyan ve sağlıklı sosyal ilişkiler kurmasını sağlayan kural ve sınırları belirlemesi, olumlu davranışları fark etmesi ve bunları takdir etmesi çocuğa kendisine değer verildiğini hissettirir.
Size yardımcı olacak bazı öneriler:
Tutarlı olun
Siz kurallara bağlı kalmazsanız, çocuğunuz da kurallarınızdan vazgeçebileceğinizi öğrenir ve kuralları görmezden geldiğinde sizin de öyle davranacağınızı umar.
Bol bol takdir edin
Çocuğunuz iyi bir davranış gösterdiğinde bunu fark ettiğinizi ve bundan dolayı memnuniyet duyduğunuzu ona gösterin. Örneğin çocuğunuza sarılın, bir öpücük verin ve ne kadar iyi davrandığını söyleyin. Ancak unutmayın, çocuğunuzun davranışı ile takdiriniz arasında bağ kurması için takdirinizi iyi davranış olduğunda, hemen göstermelisiniz.
Önceden planlayın
Çocuğunuzun belli durumlarda uygulanacak kuralları önceden bilmesi hem siz hem de çocuğunuz için yararlı olacaktır. Kuralı bir şey olduğu anda koymayın veya değiştirmeyin. Örneğin uyku saati 21.00 ise ikiniz de buna sadık kalın.
Çocuğu da dâhil edin
Çocuğunuzla karşılıklı oturun ve iyi davranışlar hakkında sohbet edin. Aslında ne kadar çok konuda uzlaştığınızı görmek sizi şaşırtabilir!
Sakin kalın
Olayın sıcaklığı içerisinde bu zor olabilir ama işe yarar. İsteklerinizi net ve sakin bir şekilde belirtin. (Örneğin "lütfen televizyonu kapat" veya "uyku saatin geldi" gibi.)
Net olun
Örneğin "lütfen oyuncaklarını çekmeceye koy" demek çocuğunuzdan beklentinizi net bir şekilde ifade eder ve bu tür bir ifade genel bir şekilde "iyi davran" demekten çok daha faydalıdır. Unutmayın ki çocuğunuz sizi anlamazsa söylediğinizi de yapamaz. İsteklerinizi kısa ve basit şekilde belirtin.
Gerçekçi olun
Eğer uygulayamayacaksanız harika bir ödül vaadetmeniz ya da ağır bir ceza ile tehdit etmeniz doğru değildir. Örneğin "odanı topladığında dondurma yiyebilirsin" gibi küçük ödüller genellikle cezadan daha yararlı sonuç verir. Ancak hızlı mucizeler de beklememelisiniz. Örneğin çocuğunuz odasını kısmen toplamışsa, görevini yapmadığı için eleştirmek yerine, toplamaya başladığı için methetmeniz daha etkili olacaktır.
BAZI SORUNLARIN KAYNAĞI NE OLABİLİR?
Çocuğunuz için kural koymak veya koyduğunuz kuralları uygulamakla ilgili sorunlarınızın çeşitli nedenleri olabilir.
Kendi çocukluk deneyimleriniz
Kendi çocukluk deneyiminiz önemli olabilir. Siz çocukluğunuzda çok fazla cezalandırıldıysanız, kendinizi de aynısını yaparken bulabilirsiniz. Ya da tam tersi geçerli olabilir ve olmanız gerektiği ölçüde net davranamayabilirsiniz.
Anne-baba arasında tutarsızlık
Anne-babanın kurallar konusunda anlaşamaması durumunda da, çocuk kimin kurallarına uyacağını bilemediğinden karmaşa yaşayabilir. Böyle durumlarda anne ya da babasına yaptıramadığı bir şeyi elde etmek için diğer ebeveyne başvurma yöntemini geliştirebilir.
Fazlasıyla yorgun veya meşgul olmanız
Anne-baba olmak enerji gerektirir. Depresif, yorgun, çok meşgul veya isteksiz olmanız durumunda işleri oluruna bırakmanız söz konusu olabilir. Ancak unutmayın ki kurallar olmadığında çocuklar yanlış davranışları alışkanlık haline getirebilirler. Bu da çocuğunuza zarar vereceği gibi sizin de daha fazla enerji, sabır ve zaman ayırmanızı gerektirecek sorunların oluşmasına yol açabilir.
Düzenli olarak birlikte zaman geçirememek
Zor zamanlarınızda çocuğunuzla birlikte güzel zaman geçirmeyi ihmal edebilirsiniz. Herkes bazen kendini gergin ve öfkeli hissedebilir. Dolayısıyla bu gibi durumların çocuğunuzla zaman geçirmenize engel olmaması için önceden plan yapmanız gerekebilir. Örneğin her gün en azından 10 dakika boyunca birlikte oynayabilir, kitap okuyabilir veya yemek yapabilirsiniz.
KİMLERDEN YARDIM ALABİLİRSİNİZ?
Başka anne-babalarla sorunlarınızı konuşmak çoğunlukla faydalı olur. Çocuğunuzun öğretmenleri ile de konuşabilirsiniz. Sorunun nasıl aşılacağı konusunda öğretmenle işbirliği etmeniz çocuk için de yararlı olabilir. Çocuğun bir davranışını değiştirmek zaman alan, zor bir iş olsa da olanaksız değildir. Ayrıca çocuğunuzun doktoru da size bazı tavsiyelerde bulunabilir.
Tüm çabalarınıza rağmen koyduğunuz kuralları uygulamakta başarı sağlayamıyorsanız, bir çocuk psikiyatrisi hekimine başvurmanız gerekir. Çocuk psikiyatrı sorunun nedenini bulmanıza yardımcı olabilir ve çözüm önerilerinde bulunabilir.
www.aile.org
