Anne Sütü ve Emzirme-Faydalı Bilgiler
ANNE SÜTÜ
Bebeğin vücut ve ruh sağlığı için en uygun besin, annenin kendi sütüdür. Her annenin sütü, kendi bebeği için en uygun bileşimidir.
Emzirmenin doğumdan hemen sonra başlatılması (ilk yarım saat içinde) ve sık emzirme ile süt yapımı artar.
Erken emzirme ile anneden doğum sonu kanamaları çabuk kesilir, memelerde şişme ve iltihaplanma olmaz, loğusalık kolaylaşır.
Anne sütü ile beslenen bebeğin D vitamini ve flor dışında hiçbir ek sıvıya, ek besine, vitamine gereksinimi yoktur.
Bebeğe ek sıvı ya da besinlerin verilmesi, annenin süt yapımını azaltır.
İlk 6 ayda anne sütü ile beslenen bebekler sağlıklı büyür ve gelişirler. Başta ishal olmak üzere mikroplu hastalıklara yakalanmazlar, bebeklik döneminden sonra da daha az hastalanırlar.
Bebekle anne arasında özel bir sevgi bağı kurulmasını sağlar. Bebek kendini daha güvende hisseder.
Sağlıklı bir anne bebeği için yeterli süt üretebilir.
Bebeğimi Ne ile Beslemeliyim?
Emzirmeye Ne Zaman Başlamalıyım?
Yenidoğan bebek için en ideal besin tek başına anne sütüdür. Anne sütü bebek için doğal ve en taze besindir. Her zaman temiz ve mikropsuzdur. Anne sütü verilmesi bebek ile anne arasında özel bir sevgi bağı kurulmasını sağlar. Anne sütü ile beslenen çocuk sadece karnı doymakla kalmayacak, hastalıklardan korunabilmek için gerekli koruyucu maddeleri de almış olacaktır. Böylece, en önemli dönem olan yaşamın ilk aylarında hastalanma olasılığı azalacaktır. Doğumdan sonraki birkaç gün içinde gelen koyu ağız sütü çok önemlidir ve ziyan edilmeden bebeğe mutlaka verilmelidir.
Bebeğin memeden alacağı ilk besine “ilksüt”, “ağız sütü” ya da “kolostrum” denir. İlksüt’ün görüntüsü anneden anneye değişir, ancak genellikle sarı renkte ve kıvamlıdır. Bu ilk süt özel ve çok besleyicidir. Bebeği pek çok hastalıktan korur. İlk sütün miktarı az olmasına karşın, ilk günlerde bebeğin beslenmesi ve barsaklarının iyi çalışması için yeterlidir. Bazı annelerde doğamdan sonra ilk süt çok az miktarda gelebilir veya hiç salgılanmayabilir. Bu durumda bebek zarar görmez kendi depolarını kullanarak gerekli enerjiyi sağlar. Önemli olan annenin doğumdan sonra en kısa zamanda, mümkünse hemen emzirmeye başlamasıdır (İlk yarım saat).
Ağız yeterince açılmamışsa; dil, meme ucuna sürtünerek onun zedelenmesine yol açacaktır.
Bebek emdikten sonra doymuş görünmüyorsa, memeyi kavramasında sorun var demektir. Bebeğin süt ile dolu kanallara ulaşabilmesi için ağzını iyice açması gerekir.
Meme başı ile ilgili herhangi bir problem varsa (çatlak, küçük veya büyük meme başı gibi) bebeğin emmesini kolaylaştıracak yapay meme başlığı kullanılabilir.
Bebek Nasıl Emer?
Eğer bebek memede uygun biçimde tutulmuyorsa iyi ememez ve annenin meme başları zedelenip acıyabilir. Meme başı çatlaklarının ön önemli nedeni bebeğin meme ucunu emmesidir.
Bebeğin iyi emmesi için ağzıyla yalnız meme ucunu değil, etrafındaki kahverengi alanı da kavraması gerekir. Bebek memeye yaklaştırılırken ağız mümkün olduğunca açık olmalı ve çene memeye dayanmalıdır. Bebeğin ağzını iyice açması için anne meme ucunu bebeğin alt ve üst dudaklarına değdirmelidir.
Eğer bebek memeyi doğru olarak kavramışsa her emme işlemi sırasında çenesinin, bazen de kulaklarının hareket ettiği görülür.
Bebek sürekli emmez. Kuvvetli emme haraketlerinden sora kısa dinlenme aralıkları olur.
Emerken şapırtı sesi duyulması ya da yanakların içeri çekilmesi genellikle bebeğin yalnızca meme ucunu emdiği ve ağzıyla yeterince meme dokusunu kavramamış olduğunu gösterir.
Emzirirken Her İki Meme de Verilmeli mi?
Her emzirmede ilk gelen süt daha az yağ içeren “önsüt”tür.
Bebek emmeyi sürdürdükçe sütün bileşimi değişir, yağ miktarı artar.
En fazla yağ içeren süt, emzirmenin sonunda salgılanan süttür. Buna “sonsüt” denir. Bebeğin hem ön süte hem de sonsüte ihtiyacı vardır.
Son sütteki yağ inek sütündekine benzemez. Daha hafiftir ve sindirimi daha kolaydır. Bu yağ bebek için çok değerli bir enerji kaynağıdır. Bebeğin yeterli kilo alması için yağın sağladığı enerjiye ihtiyacı vardır.
Bebek memeye doğru yerleştirilip doyana ve memeyi kendisi bırakana kadar memede tutulursa, hem önsütü hemde sonsütü alır. Bebek daha emmek istiyorsa ikinci meme de verebilir. Eğer bebek bir meme ile beslenmiş ise, bir sonraki emzirmede diğer meme verilmelidir. İki meme verilmişse bir sonraki öğüne son verilen taraftan başlanmalıdır.
Bebek Yeterli Süt Alıyor mu?
Her anne, sütünün bebeği için yeterli olduğundan emin olmak ister. Bebeği çok ağlıyorsa, az uyuyorsa, huzursuzsa anne sütünün yeterli olmadığını düşünür ve kaygılanır. Oysa bu belirtiler başka nedenlerden de kaynaklanabilir. Böyle durumlarda anneler çoğu kez bu konuda bilgili bir kişiye danışmadan ek gıdalar vermeye başlar. Böylece anne sütü ile beslenmeden uzaklaşır.
Sağlıklı her anne; doğru bir şekilde sık ve geceleride emziriyorsa, yeterli sıvı alıyorsa, aşırı yorulmuyorsa bebeği için yeterli süt üretebilir. Anne sütü bazen geçici olarak azalabilir. Yukarıdaki bu önlemler alınırsa süt yapımı hemen artar.
Bebek günde 6-8 kez idrar yapıyorsa,
Bir ayda 500 gramdan fazla kilo alması annenin sütünün yeterli olduğunu gösterir.
Emzirdikten Sonra Bebeğin Gazı Nasıl Çıkarılır?
Beslendikten sonra bebeği 10-15 dakika dik tutmak gaz çıkarmasına yardımcı olur. Bebek memede uyumuş ve rahat görünüyorsa gaz çıkarmaya gerek yoktur. Bebek huzursuzsa, kucakta, dik durumda sırtı sıvazlanarak gaz çıkarmasına yardımcı olunabilir.
ANNE SÜTÜ İLE BESLENME, HER BEBEĞİN EN DOĞAL HAKKIDIR.
Süt Nasıl Sağılır?
Sütün sağılmasını tüm emziren annelerin bilmesi gerekir. Birçok durumlarda sütün sağılması gerekebilir:
Tıkanık, şiş memeyi rahatlatmak
Çökük bir meme başından emmeyi öğreninceye kadar bebeği beslemek
Memeyi istemeyen bir bebeği, emmekten hoşlanmayı öğrenene kadar besleme
Düşük doğum tartılı ve kuvvetli ememeyen bir bebeği beslemek
Yeterli ememeyen hasta bir bebeği beslemek
Anne ya da bebek hasta ise sütün akmasını önlemek için yararlıdır.
Elle boşaltma, süt sağmak için en iyi yoldur. Alet gerektirmez ve anne her zaman elle boşaltma işlemini yapabilir.
Sütün sağılacağı kabın temiz olması gerekir. Bunun için geniş ağızlı bir fincan veya bardak seçilir. Kap su ve sabun ile yıkanır, daha sonra kaynatılır ya da kaba kaynar su konur ve birkaç dakika bekletildikten sonra boşaltılır. Kaynar su mikropların çoğunu yok edecektir.
Sağılmış Süt Nasıl Saklanır?
Temizliğe dikkat edilerek sağılan anne sütü oda sıcaklığında 12 saat, bozdolabında bir hafta kalabilir. Sütün saklanması özellikle çalışan anneler için yararlıdır. Annenin evde olmadığı saatlerde saatlerde bu süt verilir. Anne iş yerinde de sütünü sağarak evine getirebilir. Böylece evden uzakta olduğu sırada sütün memeden boşa akması önlenmiş olur.
Ne Zamana Kadar Bebeğimi Emzirmeliyim?
Bebeğiniz için en uygun besin anne sütüdür. Yeterli kilo alımı olan bebeğe yaşamın ilk 6 ayında, yalnız anne sütü verilmelidir ve emzirme ek gıdalar başlandıktan sonra da mümkünse 2 yaşın sonuna dek sürdürülmelidir.
EMZİRMEDEN ÖNCE MUTLAKA ELLERİMİZİ YIKAMALIYIZ
Bebeğimi Memeden Nasıl Ayıracağım?
Memeden ayırma yavaş yavaş yapılmalıdır. Bazı anneler çocuğu memeyi unutsun diye büyükannesinin yanına göndermeyi ya da memenin ucuna tadı iyi olmayan şeyleri sürmeyi memeden ayırma yöntemi olarak düşünürler. Ancak birdenbire anneden ayrılmak da zevk alarak emdiği memenin birden tanının değişmesi çocukta olumsuz etkiler yapar.
Katı yiyeceklere alışmış, çiğnemesini öğrenmiş bir çocuğu daha seyrek emzirerek meme yavaş yavaş unutturulmalıdır.
Pamukçuk Olunca Ne Yapmalı?
Pamukçuk, ilk aylarda ağız içi ve dil üzerinde görülen, bir mantarın yol açtığı rahatsızlıktır. Önce beyaz lekeler halinde başlar. Sonra tüm dili ve ağız içini kaplar. Pamukçuk, ağrı yaparak bebeğin beslenmesini engeller. Annenin meme temizliği ve her tür beslenme araçlarının temizliği bu rahatsızlığın yok edilmesinde çok önemlidir. Pamukçuk gördüğünüzde bir sağlık kuruluşuna baş vurmalı, önerilen tedaviye hemen başlamalısınız.
Dr.Seçil Aydınöz
Mart-2007
