TÜRK EĞİTİM TARİHİ,SİSTEMİ VE OKUL YÖNETİMİ DERSİ 12.ÜNİTE ÖZET ŞEKLİNDE
TÜRK EĞİTİM TARİHİ, SİSTEMİ VE OKUL YÖNETİMİ 12.ÜNİTE ÖZETİ
Eğitim denetiminin amacı nedir? Eğitim örgütlerini ve eğitim çalışanlarının sürekli gelişimlerinin sağlanmasına yönelik etkinlikleri yürütmek olarak değerlendirilir.
Klasik yönetim kuramcıları denetimi; işi ve işi yapanın yakından kontrol edilmesi anlayışıyla ele alır.
Neoklasik yönetim kuramcıları denetimi; rehberlik etme anlayışı ile bütünleştirmeye çalışmışlardır.
Sistem yaklaşımı çerçevesinde denetim; sistemin bir öğesi olarak nitelendirilmiş örgütün iç ve dış dinamikleri arasında uyumun bir aracı olarak görülmeye başlanmıştır.
DENETİMİN ROL ALANLARI DİKKATE ALINARAK YAPILAN TANIMA GÖRE DENETİM NEDİR? Denetim; yapılan çalışmaları değerlendirmek, verimliliğin ve etkililiğin sağlanması için ilgililere önerilerde, bireylerin gelişimine rehberlik yoluyla katkıda bulunmak ve gerekli görülen durumlarda soruşturma ve incelemeleri kapsayan bir yönetim etkinliğidir.
EĞİTİM DENETİMİ NEDİR? Öğretimin geliştirilmesi, bir okulun iyi bir şekilde işlemesi için gerekli temel işlevlerden biri olarak tanımlanır. Eğitim denetimi eğitim örgütlerinin amaçlarının gerçekleştirilmesinde, sürecin geliştirilmesinde ve çıktıların değerlendirilmesinde önemli bir işleve sahiptir.
DENETİM YÖNETİM SÜRECİNİN BİR ÖĞESİ OLARAK ELE ALINDIĞINDA; planlanan örgütsel amaçlardan sapmayı önlemek için, örgütün işleyişini izlemek ve düzeltmek süreci olarak tanımlanır.
EĞİTİM DENETİMİNİN EĞİTİM SİSTEMİNDEKİ İŞLEVLERİ NELERDİR?
1-Eğitim ve öğretimi geliştirme, öğretmen-öğrenci alt sistemini değerlendirme
2-Amaçları yapılandırma, gözden geçirme, öğretmen-öğrenci alt sistemini daha kapsamlı amaçlara yöneltme
3-Öğretmen-öğrenci alt sistemi çerçevesinde liderlik, problem çözme, iletişim, iş birliği, karar ve yaratıcılık boyutlarını geliştirme
EĞİTİMDE DENETİM İLKELERİ NELERDİR?
1-DENETİM AMAÇLI BİR GİRİŞİMDİR: Amaçlılık ilkesi, denetim süreçlerinden birisi olan amaç saptama da somutlaşır, denetimin hem gerekçesini hem yönünü belirler.
2-DENETİM PLANLI BİR ETKİNLİKTİR: Planlama neyin, nasıl, ne zaman ve hangi araçlarla gerçekleştirileceğinin karar verilmesidir. Planlama ortaya çıkabilecek durumları önceden kestirebilme ve gerekli hazırlıkları yapabilmeye olanak sağlar.
3-DENETİM ETKİNLİKLERİ SÜREKLİLİK ÖZELLİĞİ TAŞIR: Denetimin amacına ulaşma koşullarından biri sürekliliktir. Süreklilik ilkesi; eğitim denetiminin sistematikleşmesine ve gelişimin bir bütünlük içerisinde birbirini tamamlayan adımlarla sağlanmasına öncülük eder.
4-DENETİMDE NESNELLİK TEMELDİR: Denetim etkinliklerinde toplanan ve değerlendirilerek karar dayanağı olarak kullanılan verilerin geçerli ve güvenirli olmasının koşullarından biri de nesnelliktir. Nesnellikten uzak denetim etkinliği; sorunların saptanmasında doğru verileri sağlamayacak, eğitim örgütlerinin gelişmesini engelleyecek, denetim sürecinde yer alan bireylere ve örgütlere zarar verebilecektir.
5-DENETİM EĞİTİM SİSTEMİNİ BÜTÜNCÜL ANLAYIŞLA ELE ALIR: Denetimin sistem düşüncesi içinde ele alınması ve farklı boyutları içeren bir etkinlik olması sürece bütünlük ilkesi çerçevesinde bakmayı gerektirmektedir.
6-DENETİM ETKİNLİKLERİ DURUMSALLIK ANLAYIŞIYLA YÜRÜTÜLÜR
7-DENETİMDE DENETÇİ VE ÖĞRETMEN ARASINDA AÇIK BİR İLETİŞİM VARDIR
8-DENETİMDE DEMOKRATİK BİR TUTUM BENİMSENİR
DENETİM TÜRLERİ NELERDİR?
1-KURUM DENETİMİ: Bir eğitim kurumunun amaçlarını gerçekleştirmede insan ve madde kaynaklarını kullanma durumlarının gözlenmesi, kontrol edilmesi ve ölçütlere göre değerlendirilmesidir.
KURUM DENETİMİNİN KAPSAMI
1-Kurum denetimi eğitim sistemindeki yeniliklerin ilgili kurumlara iletilmesini
2-Kurumun çalışmalarını güçleştiren veya zayıflatan nedenlerin belirlenmesini
3-Gerekli önlemlerin yerinde ve zamanında alınmasını
4-Kurumun amaçlarını gerçekleştirmede insan ve madde kaynakları ile bunlardan yararlanılma durumunun gözlenerek yerinde ve etkili bir biçimde kullanılmasının sağlanmasını
5-Eğitim-öğretim ve yönetim etkinliklerinin geliştirilmesini
6-Öğrenme-öğretme ve yönetim sürecinin etkili duruma getirilmesi için objektif verilere, yasa, tüzük, yönetmelik, genelge, emir ve kararlara dayalı olarak gözlenmesini
7-Kontrol edilmesi ve ölçütlere göre değerlendirilerek geliştirilmesini kapsamaktadır.
2-DERS DENETİMİ: Ders denetimi; dersle ilgili hazırlıklardan dersin değerlendirilmesine kadar olan süreçlerin betimlenmesi, değerlendirilmesi, düzeltilip geliştirilmesi etkinliklerini ifade eder.
Bir öğretmeni değerlendirmenin amacı; öğretmenin kendisinin ve yaptığı örgütsel davranışların değerini ortaya koymaktır.
Öğretmenin davranışlarının değerlerini ortaya çıkarmada farklı değerlendirme türleri kullanılır.
DEĞERLENDİRMELER ÜÇ’E AYRILIR.
1-KİŞİLİK DEĞERLENDİRMESİ: Bireyin kişiliğinin görev için istenen kişilik özelliklerine uygun olup olmadığının belirlenmesi amacına dayanır. Kişilik değerlendirmeleri nesnel veriler sağlayacak testlerle öğretmenler göreve başlamadan önce yapılmalı ve seçme amacı ile kullanılmalıdır.
2-YETERLİK DEĞERLENDİRMESİ: Bireyin sahip olduğu yeterliklerin görevin gerektirdiği niteliklere uygun olup olmadığının belirlenmesi amacıyla yapılır.
3-PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ: Bir görevde bulunan kişinin görev gereklerini, belirlenen nicelik ve niteliklere uygun olarak yerine getirip getirmediğini belirlemek amacıyla yapılır.
DENETİM YAKLAŞIMLARI NELERDİR?
1-KLASİK DENETİM: Klasik denetimde öğretmen-denetçi ilişkileri ast-üst anlayışı çerçevesinde şekillenir. Denetimin hedefi öğretmenin gelişiminin saptanması değil var olan eksiklerin ortaya çıkarılması, raporlaştırılması ve cezalandırılmasıdır. Klasik denetimde öğretmenler okulun sosyal bir üyesi olarak dikkate alınmaz, fabrikada üretim yapan bir makine olarak değerlendirilir.
2-MODERN DENETİM: Örgütte insanı öne çıkaran, insan ilişkilerini temel alan yönetim kuramlarına dayandırılmaktadır.
Modern denetimde; öğretmenlere rehberlik etme, onların mesleki ve kişisel gelişimlerine katkı sağlama, grup çalışmaları, olumlu insan ilişkileri gibi klasik denetimde olmayan denetim öğeleri ön plana çıkmıştır.
Bu denetim yaklaşımının özellikleri arasında program geliştirme, problem çözme, çalışanları iyileştirme, moral, iş birliğine dayalı çalışma yer alır.
3-KLİNİK DENETİM: Denetim etkinliklerinin etkinliğini artırmak amacıyla ilgili bireyler arasında işbirliği ve rehberlik temeline dayanır.
KLİNİK DENETİM NİÇİN YAPILIR?
1-Öğretmenin sınıf içindeki davranışları geliştirilerek öğrencilerin daha iyi öğrenebilmelerini sağlama
2-Öğretmenlere var olan performanslarını gösterme
3-Öğretimsel sorunları tanılama ve gözleme
4-Öğretmenlerin öğretim stratejilerini geliştirmelerine yardım etme
5-Yükseltme, işe alma ve diğer kararlar için öğretmeni değerlendirme amacıyla yapılır.
Klinik denetimde öğretmen kendi öğretimini ve denetim sürecini inceleme ve değerlendirme özgürlüğü ve sorumluluğuna sahiptir. Klinik denetimde amaç öğretmenin kişiliğini değiştirmek değil, öğretimi geliştirmektir. Bu nedenle denetim süreci öncelikle öğretimin çözümlemesini merkez alır.
4-ÇOKLU DEĞERLENDİRME MODELİ: Çoklu değerlendirme modelinde öğretmenlerin tüm boyutlarıyla değerlendirilip, bireysel ve örgütsel gelişmeye yönelik sağlıklı veriler elde etmek amacıyla öğretmenlerin üstlerinden, astlarından, eş düzeyindeki bireylerden ve öğretmenin kendisinden dönütler elde edilir.
TÜRK EĞİTİM SİSTEMİNDE DENETİM
Türk Eğitim sisteminde denetim alt sistemi eğitim kademelerine göre düzenlenmiştir. Buna göre;
1-Milli Eğitim Bakanlığında okulöncesi ve ilköğretim kurumlarının denetimi Milli Eğitim Müdürlükleri bünyesinde oluşturulan ilköğretim müfettişleri başkanlığına bağlı ilköğretim denetçileri tarafından gerçekleştirilir.
2-Ortaöğretim kurumlarının denetimi ise Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde oluşturulan Teftiş Kulu Başkanlığına bağlı bakanlık denetçileri tarafından gerçekleştirilir.
3-Yükseköğretim kurumlarının denetimi ise Yükseköğretim Denetleme Kurulu tarafından yapılmaktadır.
1-İLKÖĞRETİM MÜFETTİŞLERİ BAŞKANLIĞI: İlköğretim denetçileri illerde Mili Eğitim Müdürlüğüne bağlı olarak çalışırlar. Her ilde doğrudan il Milli Eğitim müdürüne bağlı olarak rehberlik ve iş başında yetiştirme, denetim ve değerlendirme, inceleme, soruşturma hizmetlerini yürütmek amacıyla başkan, başkan yardımcıları, denetçi ve denetçi yardımcıları ile başkanlık bürosundan oluşan ilköğretim denetçileri başkanlığı kurulmuştur.
İLKÖĞRETİM MÜFETTİŞLERİ BAŞKANLIĞININ GÖREV ALANLARI
1-İlköğretim düzeyindeki yetiştirme kursları
2-Okulöncesi eğitim kurumları
3-Milli eğitim yayınevleri
4-Rehberlik ve araştırma merkezleri
İLKÖĞRETİM MÜFETTİŞLİĞİ BAŞKANLIĞININ GÖREVLERİ
1-İlköğretim müfettişleri başkanlığı görev alanına giren okul ve kurumların denetim ve değerlendirmesi ile bunlar hakkında alınması gereken önlemlere esas olacak inceleme ve araştırmaları yapmak
2-Özellikle öğretmen, yönetici ve diğer personelin iş başında yetişmelerine yardımcı olmak
3-Okul ve kurumların denetim ve rehberlik hizmetlerinin değerlendirilmesine ilişkin ortak esas ve ölçüleri belirleme görevlerini yerine getirir.
2-MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI TEFTİŞ KURULU BAŞKANLIĞI: Milli eğitim bakanlığı Teftiş Kurlu Başkanlığı bakanlık merkez örgütü bünyesi içerisinde kurulmuştur. Teftiş kurulu doğrudan bakan’a bağlı olarak görevini yerine getirir. Milli Eğitim Bakanlığı adına bakanlığın merkez örgütü birimlerini, il ve ilçe Milli Eğitim Müdürlüklerini, resmi ve özel ortaöğretim okullarının denetimini yapmakla sorumludur.
3-YÜKSEKÖĞRETİM DENETLEME KURULU: Yükseköğretim Kuruluna bağlı olarak yükseköğretim kurulu adına üniversiteleri, bağlı birimlerini, öğretim elemanlarını ve bunların faaliyetlerini gözetim ve denetim altında bulundurur. Yükseköğretim denetleme kurulu on üyeden oluşur. Kurula bağlı olarak denetim uzmanlarından oluşan bir grup ile Başkanlık Bürosu ve personeli bulunur.
Yükseköğretimde bir başka denetleme aracı da akreditasyondur.
Akreditasyon nedir? Yükseköğretim kurumunun hem kendi kendini değerlendirmesine hem de bağımsız bir kuruluş tarafından değerlendirmesine olanak sağlayan kalite güvence sistemidir.
EĞİTİM DENETÇİLERİNİN ROLLERİ
Denetçilerin liderlik, yöneticilik, eğiticilik-öğreticilik, mesleki rehberlik, araştırma, soruşturma, güdüleme ve değerlendirme rollerini yerine getirmeleri beklenir.
1-LİDERLİK: Lider; örgütün amaçları doğrultusunda yaşamasını, gelişmesini sağlamada yaratıcı, yenilikçi ve başlatıcı rol üstlenen bireydir.
Liderin temel işlevi; örgütün amaçları doğrultusunda izleyenlerin istek ve görüşlerini yönlendirme, grubu eyleme geçirme ve eşgüdümlemedir.
2-YÖNETİCİLİK: Yönetici; örgütün amaçlarını gerçekleştirmek için insan ve madde kaynaklarını etkili ve verimli olarak harekete geçiren kişidir. Örgütü amaçları doğrultusunda yaşatmaya çalışan yönetici yönetim süreçlerini temel özellikleri çerçevesinde etkin olarak kullanır.
3-EĞİTİCİLİK-ÖĞRETİCİLİK: Eğitim denetçisinin eğiticilik rolleri hizmet içi eğitim etkinlikleri kapsamında kendini bulmaktadır.
Eğitim denetçilerinin eğiticilik rolü hizmet içi eğitim etkinliklerinin yanı sıra çeşitli konferanslar, seminerler veya uygun iletişim ortamları oluşturulduğunda sohbetler acılığıyla yerine getirilebilir. Bu tür etkinlikler aracılığıyla öğretmenlerin sorunlarının çözümüne katkı sağlanabilir.
4-MESLEKİ REHBERLİK: Mesleki rehberlik; bir mesleğin var olan olanaklar içerisinde geliştirilebilmesi için deneyimli ve özel donanımlı bireyler tarafından alanda çalışan bireylere kendi istekleri doğrultusunda rehberlik ve yardımda bulunulmasıdır.
MESLEKİ REHBERLİK İÇİNDE YER ALAN KONULAR NELERDİR?
1-Okul çalışanlarının çevreye, yeni atananların göreve uyumu, kendi kendilerini yetiştirmeleri
2-Öğrencileri tanıma, araç-gereç kullanma, ders işleme, değerlendirme gibi öğretimle ilgili konularda
3-Okul çevre ilişkileri, öğrenci rehberliği, sınıf öğretmenliği, eğitsel kol çalışmaları gibi eğitimle ilgili konularda yapılacak her türlü yol gösterme ve yardımcı olma hizmetleri denetçilerin mesleki rehberlik rolleri içinde yer alan konulardır.
5-ARAŞTIRMA: Eğitim denetçilerinden beklenen rollerden biri de eğitimle ilgili konularda saptadıkları sorunların çözümüne yönelik bilimsel araştırmalar yapmalarıdır.
Araştırma süreçlerine ilişkin denetçi rollerin iki boyutunu; teknik bilgi ve beceriler ile bilimsel tutum ve davranışlar oluşturmaktadır.
6-SORUŞTURMA: Kurallara uymadıkları veya hukuka aykırı davrandıkları öne sürüldüğünde kamu görevlilerinin yasal ayrıcalıkları dışında, haklarında ceza kovuşturması açılabilmesi, yasanın belirlediği yönetsel makamın iznine bağlı kılınmıştır.
7-GÜDÜLEME: Bireyin örgütlü davranışının niteliğini doğrudan etkileyen bir olgu olan güdüleme; bir veya daha fazla insanı belli bir yöne ve amaca doğru devamlı bir şekilde harekete geçirmek için harcanan çabaların tümü olarak tanımlanır.
8-DEĞERLENDİRME: Denetçilerin değerlendirme rolü sisteminin işlerliğini sürdürmesi için zorunlu görülürken öğretmen-denetçi etkileşimi açısından sorunlara neden olabilmektedir.
YASAL DÜZENLEMELER İNCELENDİĞİNDE EĞİTİM DENETÇİLERİNİN GÖREVLERİ
1-Mesleki rehberlik ve iş başında yetiştirme
2-Denetim ve değerlendirme
3-İnceleme-araştırma
4-Soruşturma
D KARA TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR...
Arkadaşlar sizlerle özetlerimi ve hazırladığım soruları paylaşıyorum....Umarım faydası olur hepinize...
Başarılar hepimizin olsun....
