Kanal Nedir, Ne İşe Yarar?

Deniz yolculuğunda kanalların çok büyük önemi vardır. Tarihin çok eski çağlardan beri insanlar su yolları açarak gidecekleri yere daha kestirmeden, daha kısa zamanda varmayı düşünmüşlerdi. Süveyş, Panama, Korint, Kiel gibi daha birçok kanal, gemilerin yollarım kısaltır.

Eskiden insanlar, nehirlerin birbirlerine yaklaştıkları yerlerde su yolları açarak birinden ötekine geçmeyi düşünmüşlerdi. O çağın kanalları çok derin değildi, işçiler ellerindeki kazma ve küreklerle, aylarca çalışarak toprağı kazar, içinde biriken toprağı boşaltır, böylece ancak küçük teknelerin geçebileceği kadar bir su yolu açabilirlerdi.

Bu kanallar ancak düz altlı mavnaların geçmesine elverişliydi Teknelerini bir nehirden ötekine geçirmek isteyen kanallargemiciler açılan su yolunun, yâni kanalın iki yanında bekleyen bekçilere ip atarlardı. Onlar da bu ipleri at, katır gibi koşum hayvanlarına bağlar, taşıtı kıyıdan çekerlerdi. Böylece bir nehirden ötekine geçerek denizden çok içerilerde kalan bölgelere kadar bu su yollarından gidilebiliyordu. Kuzey Almanya gibi düzlük yerlerde bu çeşit kanallardan büyük ölçüde yararlanılıyordu.

DENİZLERİ BİRLEŞTİREN KANALLAR

Su yollarından yararlanarak kestirmeden gitme fikri zamanla birbirine yakın iki deniz arasında da uygulanmak istendi. Böylece hem zaman kazanılmış olacak, hem de yolculuk daha ucuza mal olacaktı.

1869’da Mısır’da Süveyş Kanalı’nın açılması bütün dünyada ilgiyle karşılandı. Bunu, Orta Amerikayı keserek Büyük Okyanus’u Atlas Okyanusu’na birleştiren Panama Kanalı’nın, daha sonra da Yunanistan’daki Korint Kanalının açılması takip etti. Eskiden Akdeniz’den Hindistan’a gitmek isteyen gemiler Cebelitarık Boğazından Atlas Okyanusu’na çıkar, oradan Afrika’nın güneyindeki Ümit Burnu’ndan dolaşarak Hint Okyanusu’na ulaşırdı. Süveyş Kanalı’nın açılmasıyla yol yarı yarıya kısaldı. Bugün gemiler Akdeniz’den Süveyş Kanalı na giriyor, Kızıl Deniz’den geçerek daha kısa bir yoldan Hint Okyanusu’na Ulaşıyor. Korint Kanalı ise, gemilerin, şiddetli fırtınalarıyla denizcileri ürküten Matapan Burnu’ndan dolaşmanın önüne geçiyor Korint Kanalının 1893te tamamlanarak açılmasından sonra kanal mühendisleri, modern makinelerin yardımıyla, Avrupa’da ve Amerika’da pek çok kanal açıp, deniz yolculuğunu kısalttılar.

KADEMELİ HAVUZLAR NEDİR

Eskiden birbirine yakın iki nehir bulunsa bile, bunların ikisi de aynı yükseklikte olmadıkça aralarında kanal açılamazdı. Çünkü sular yüksek olandan alçak olana akacaktı, hem sonra gemilerin otomobiller gibi yokuş yukarı çıkmaları da mümkün değildi. 15. yüzyılın ortalarına doğru iki İtalyan, açılan kanalları birtakım kabin kapılarla kesmeyi düşündüler. Böylece, kanalın kapıları kapanınca, kanal bölmelere ayrılmış olacaktı. Bu bölmelerden en aşağıdakinin suyu, en yukarıdakinden daha alçak bulunacaktı.